Türk Kumaş Sanatında Görülen Geleneksel Kumaş Çeşitlerimiz

Türk kumaş sanatinda pek çok kumaş ismine rastlarız. Ancak bunların ne tür özelliklere sahip olduğu ve nasıl dokundukları hakkinda fazla bir bilgiyle karsilaşmayız. Bu yazimizda geleneksel kumaş türlerinin çesitli özelliklere göre nasıl sınıflandırıldıgına ve teknik özelliklerine değinerek, kumas turlerini ele almaya çalısacağız. Böyle bir çalismayla geleneksel kumaş türlerimizi de bir başlik altinda toplamaya gayret edecegiz. Bunu yaparken üst kültür alt kültür ayırımına girmeden, kumaş adlarına dayanarak ele alacagız. Çünku bazi kumaşlar, farkli kültürlerde ayni isim ve dokuma ozelliklerine sahip olabilmektedir. Kumas çeşitlerini siniflandirirken degişik açılardan ele almak koşuluyla çok çeşitli gruplara ayirmamız mumkündür. Kumaşları, üretildikleri ortam açısından degerlendirirsek, dokunduklan cevreye göre bir sınıflandırmaya tabi tutabiliriz. Ozel adlar taşıyan kumaşlar dokuma özelllklerine göre, yapılan (dokuma teknikleri) açısından ele aldığımızda da teknik acıdan bir sınıflandirma yapabiliriz. Geleneksel kumaşlarımızı, bu çerçevede ele alarak konuya giris yapmamiz daha uygun olacaktir.

Anahtar Kelimeler:

Anadolu, Türkiye, adlandırma

The Traditional Names in the Art of Traditional Turkish Fabric

We come across a number of names in the art of Turkish fabric. These name varieties apper according to the features of fabric weaving or the environment or regions in which it is woven. The fabrics according to the enviroment where they are woven: home textiles, commercial textiles, palace textiles (for Ottoman Palace) and fake textiles. In terms of textile features of fabrics: The fabrics named according to the pieces where they are woven (Halep fabric, Bursa fabric, Selanik cuhasi). The fabrics named with individual names (Selimiye, Ahmediye, Hasan Bey Keyflyesi). The fabrics carrying technical names (velvet, kutnu, spotted). In terms of textile damasko, brokar and velvets. Some of the most important fabrics coming from the Seljuk and Otoman times: Abani, Ahmediye, alaca, altiparmak, atlas, beledi, bogasi, burumcuk, canfes, catma, cuha, diba, ehram, gaze, helali, istufa, kadife, kemha, kutnu, Selimiye, seraser, sevai, silebezi, and zerbaft. There are also more than two names of fabrics mentioned in this essay. In this study, though not including the whole, we have aimed at collecting the types of Turkish fabrics under the same heading.

Keywords:

Anatolia, Turkey, nomenclature,

PDF

___

ALTAY, Fikret, Kaftanlar, istanbul, 1979,

APAK, Melek SEVUKTEKiN ve Arkadaslan, Osmanli Döneminde Kadın Giyimleri, Ankara, 1997

ARSEVEN, Celal Esat, Abani, Abrak, Akbez, Altiparmak, Arakiye, Bahmal, Bez, Bogasi, Bursa Gskmesi, Gokii, Durmac, Ebre, Fasone, Felpa, Giilmezoglu isi, idare Bezi, istabrak, istufa, Kafgar, Kaliko, Kanavice, Kazmir, Kebe, Kemha, Kivratma, Krep, Papazi, Pembezar, Perend, Pike, Sakangur, Soguk Bez, Sopali, Sundus, Sali, Sayak, Telli Bez, Tülbent, Zerbaft Maddeleri, Sanat Ansiklopedisl, Ankara, 1986

ATALAYER, Günay, "Anadolu Dokumacılıgında ikat Gelenegi ve Çagdas Bir Yaklaşım" Türkiye'de El Sanatları Gelenegi ve Çagdas Sanatlar İçindeki Yerl Sempozyumu Bildirilerl, Ankara 1997

ATASOY, Nurhan, İpek, Londra, 2001

AYTAC, Cetin, El Dokumacılığı, Ankara, 1998

BUYUK LAROUSSE (Sözluk ve Ansiklopedi), Abai, Abani, Alaca, Altiparmak, Arsm, Atlas, Beledi, Besparmak, Bogasi, Burumcuk, Canfes, Qatma, Qekme, Qit, Qtari, (çuha, çul, Damasko, Diba, ihram, Gaze, Gezi, Hare, Hasa, Helali, Humayuri, istabrak, Köpen, Manusa, Meydani, Tafta, Yatik Maddeleri, istanbul, 1986,

ERDEM, Sargon, "Atlas" maddesi, Islam Anslklopedlsl, istanbul, 1992, C.4, s.80-81

GÜRSU, Nevber, Türk Dokumacılık Sanatı Çağlar Boyu Desenler, istanbul, 1988

İMER, Zahide, Gaziantep Yöresinde Üretilen Kutnu, Alaca ve Meydaniye Kumaslarının Bazı teknik Ozellikleri, Ankara, 2001

KILIÇ, Abdullah, "Zamana Direnen Bir Gelenek: Kutnu" Skylife. istanbul, 2002, S.2002/7, s.28-35

MEYDAN LAROUSSE (Buyuk Lüğat ve Ansiklopedi), Altınoluk, Arakiye, Atlas, Basma, Burumcuk, Quha, Futa, istufa, Kadife, Kaliko, Kebe, Krep, MeydanT, Papazi, Pazen, Sakangur, Sandal, Sundus, Şal, Şayak, Şeştari, Tafta, Vale Maddeleri, istanbul, 1992

ÖNDER, Mehmet, Antika ve Eski Eserler Kılavuzu, Ankara, 1995

ÖNLÜ, Nesrin, "Geleneksel Dokumalarımızda Çizgi Desenli Kumaşlar ve Günümüzdeki Durumu", El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1994

SEZGiN, Şerife, "Geleneksel Dokumalarımızda Kutnu Kumaslar ve Gunümüzde Gaziantep'te Dokunan Kutnular" Kamu ve Ozel Kuruluşlarla Orta Ögretimde, Üniversitelerde El sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1994, s.413-421

TEZCAN, Hülya, "Onaltinci Yüzyıldan Yirminci Yuzyıla Turk Kumaş Sanati" Turkiyemiz, S.58, Haziran 1989, s. 28-36

YETKİN, Şerare, "Turk Kumaş Sanati" Başlangıcından Bu Güne Türk Sanatı, Ankara, 1993, s. 329-342