Melek AYTEKİN, Nurgül ÖZDEMİR, Şengül ŞAHİN

Engelli Çocuğu Olan Bireylerin Depresyon ve Umutsuzluk Düzeyleri ile Algilanan Sosyal Destek Arasindaki İlişki

Amaç: Engellilik sadece engelli çocuğu etkilemez. Aynı zamanda aile üyeleri ve bakıcılar üzerinde psikolojik ve sosyal etkileri vardır. Bu çalışmada, engelli çocuğu olan bireylerin depresyon ve umutsuzluk düzeyleri ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 15 Şubat-15 Ekim 2017 tarihleri arasında Gaziantep Kadın Doğum Ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi’ ne engelli çocuğu için yatarak veya ayaktan tedavi için başvuran 205 birey katılmıştır. Değerlendirme için “Sosyodemografik anket”, “Beck Depresyon Ölçeği”, “Beck Umutsuzluk Ölçeği” ve “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’’ kullanıldı. Arabuluculuk ve moderasyon yol modellerinde bir yordayıcının doğrudan ve dolaylı etkileri hesaplanmıştır. Bootstrapping yöntemi, dolaylı etkiler için güven aralıklarını hesaplamak için kullanılmıştır. Bulgular: Depresyon düzeyi yüksek olan bireylerin umutsuzluk düzeylerinin yüksek (r=0,594, p=0,000), umutsuzluk düzeyleri yüksek olan bireylerin algıladıkları sosyal desteğin düşük olduğu (r=-0,149, p=0,033), depresyon düzeyleri yüksek olan bireylerin algıladıkları sosyal destek düzeylerinin düşük olduğu (r=-0,128, p=0,068) saptandı. Algılanan psikososyal desteğin azalmasıyla umutsuzluğun arttığı ve depresyonun dolaylı olarak geliştiği gösterilmiştir. Sonuç: Bu çalışma, bakım verenlerin yükünü artıran umutsuzluk ve depresyon gelişiminde algılanan sosyal desteğin önemini ortaya koymaktadır. Engelli çocukların bakım verenlerinin psikososyal destek sistemlerinin artırılması, onların umutsuzluk ve depresyon düzeylerini azaltabilir ve bakım yeteneklerini artırabilir.

Anahtar Kelimeler:

depresyon, umutsuzluk, psikososyal destek, ENGELLİ ÇOCUK

The Relationship between Perceived Social Support, Depressive Symptoms and Hopelessness Levels of Individuals with Disabled Children

Objective: Disability not only affects the disabled child. It also has psychological and social impacts on family members and caregivers. The purpose of the study was to determine the relationship between severity of depressive symptomes and hopelessness levels of caregivers of children with disabilities and their perceived social support. Materials and Methods: A total of 205 caregivers of disabled children were included in this cross-sectional study. A ‘sociodemographic questionnaire’, ‘Beck Depression Scale’, ‘Beck Hopelessness Scale’ and ‘Multidimensional Perceived Social Support Scale’ were used to assess the subjects in this cross-sectional study. Direct and indirect effects of a predictor in path models of mediation and moderation were calculated. The bootstrapping method has been used to calculate confidence intervals for indirect effects. Results: It was determined that the hopelessness levels were high (r = 0.594, p

Keywords:

disabled child, depression, hopelessness,

PDF

___

1. Akıncı-Aydoğan A. Özürlü çocuğa sahip anne babaların umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1999. (Turkish)
2. Cobb RB, Alwell M. Transition planning/coordinating interventions for youth with disabilities: A systematic review. Career Development for Exceptional Individuals. 2009;32(2):70-81.
3. Organization WH. International classification of impairments, disabilities, and handicaps: a manual of classification relating to the consequences of disease, published in accordance with resolution WHA29. 35 of the Twenty-ninth World Health Assembly, May 1976. 1980.
4. Cohen S. Social relationships and health. American psychologist. 2004;59(8):676.
5. Ardahan M. Sosyal destek ve hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2006;9(2):68-75. (Turkish)
6. Liu RT, Kleiman EM, Nestor BA, Cheek SM. The hopelessness theory of depression: A quarter‐century in review. Clinical Psychology: Science and Practice. 2015;22(4):345-65.
7. Ribeiro JD, Huang X, Fox KR, Franklin JC. Depression and hopelessness as risk factors for suicide ideation, attempts and death: meta-analysis of longitudinal studies. The British Journal of Psychiatry. 2018;212(5):279-86.
8. Rodríguez-Naranjo C, Caño A. Daily stress and coping styles in adolescent hopelessness depression: Moderating effects of gender. Personality and Individual Differences. 2016;97:109-14.
9. Sen E, Yurtsever S. Difficulties experienced by families with disabled children. Journal for Specialists in Pediatric Nursing. 2007;12(4):238-52.
10. Lach LM, Kohen DE, Garner RE, Brehaut JC, Miller AR, Klassen AF, et al. The health and psychosocial functioning of caregivers of children with neurodevelopmental disorders. Disability and rehabilitation. 2009;31(9):741-52.
11. Park IJ, Du H, Wang L, Williams DR, Alegría M. The Role of Parents’ Ethnic-Racial Socialization Practices in the Discrimination–Depression Link among Mexican-Origin Adolescents. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology. 2019:1-14.
12. Prevoo MJ, Tamis-LeMonda CS. Parenting and globalization in western countries: Explaining differences in parent–child interactions. Current opinion in psychology. 2017;15:33-9.
13. Aksoy AB, Kılıç UPŞ, Kahraman ÖG. Asya kültürlerinde ebeveynlik stilleri ve uygulamalari. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2009;18(2):14-25. (Turkish)
14. Kaya T. Gelin-Kaynana İletişiminin Niteliğini Belirleyen Kültürel Etmenler. 2019. (Turkish)
15. Taanila A, Syrjälä L, Kokkonen J, Järvelin MR. Coping of parents with physically and/or intellectually disabled children. Child: Care, Health and Development. 2002;28(1):73-86.
16. Tokuç FÖ. Otistik çocuk ve aile özelliklerinin aile işlevlerine etkisi. TC Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İstanbul. 2009. (Turkish)
17. Canarslan H. Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşam kalitesinin incelenmesi: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2014. (Turkish)
18. Beck AT, Ward C, Mendelson M, Mock J, Erbaugh J. Beck depression inventory (BDI). Arch Gen Psychiatry. 1961;4(6):561-71.
19. Hisli N. The validity and reliability of the Beck Depression Inventory among university students. Turkish Journal of Psychology. 1989;7(23):3-13.
20. Hisli N. Beck Depresyon Envanteri’nin geçerligi üzerine bir çalısma [A study on the validity of Beck Depression Inventory, in Turkish]. Turkish Journal of Psychology. 1988;7:3-13.
21. Beck AT, Weissman A, Lester D, Trexler L. The measurement of pessimism: the hopelessness scale. Journal of consulting and clinical psychology. 1974;42(6):861.
22. Seber G, Dilbaz N, Kaptanoğlu C, Tekin D. Umutsuzlukölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği. Kriz Dergisi. 1993;1(3).
23. Durak A, Palabiyikoğlu R. Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlilik Çalişmasi. Kriz Dergisi. 1994;2(2):311-9.
24. Duman S, Taşğın Ö, Özdağ S. Beden eğitimi ve spor yüksekokulu spor yöneticiliği bölümünde okuyan öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi. 2009;11(3):27-32. (Turkish)
25. Wilcox S. Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy. 2010;2(3):175-82.
26. Eker D. Cok boyutlu algilanan sosyal destek olceginin gozden gecirilmis formunun faktor yapisi, gecerlik ve guvenirligi. Turk Psikiyatri Dergisi. 2001;12:17-25.
27. Bumin G, Günal A, Tükel Ş. Anxiety, depression and quality of life in mothers of disabled children. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2008;15(1):6-11.
28. Natan K. Zihinsel engelli çocuğu olan ve zihinsel engelli çocuğu olmayan annelerin depresyon ve kaygı düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2007. (Turkish)
29. Akmaniş B. Otistik çocuğu olan annelerin algıladıkları sosyal desteğe göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Maltepe Üniversitesi, İstanbul. 2010. (Turkish)
30. Ünlüer E. 2-6 yaş arası otistik çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 2009. (Turkish)
31. Görgü E. 3-7 yaş arası otistik çocuğa sahip olan annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişki. 2005. (Turkish)
32. Sungur-Bozdoğan İ. Zihinsel engelli çocuğa sahip ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek ve yalnızlık puanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. 2011. (Turkish)
33. Wilt CL, Morningstar ME. Parent Engagement in the Transition From School to Adult Life Through Culturally Sustaining Practices: A Scoping Review. Intellectual and developmental disabilities. 2018;56(5):307-20.
34. Yalçın İ. İyi oluş ve sosyal destek arasındaki ilişkiler: Türkiye’de yapılmış çalışmaların meta analizi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2015;26(1):21-32.
35. Aricioğlu A, Gültekin F. Zihinsel Engelli Çocuk Annelerinin Sosyal Destek ve Gelecek Algıları: Psikolojik Danışmanların Rolleri. 2017.
36. Lee Ce, Burke MM, Stelter CR. Exploring the Perspectives of Parents and Siblings Toward Future Planning for Individuals With Intellectual and Developmental Disabilities. Intellectual and developmental disabilities. 2019;57(3):198-211.
37. Yüzer S, Yiğit R, Yiğit R, Taşdelen B, Taşdelen B. Çocuğu Hastanede Yatan Annelerin Aldiği Sosyal Destek İle Depresyon Düzeyleri Arasindaki İlişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2006;9(4):54-62. (Turkish)
38. Atagün Mİ, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011;3(3):513-52.
39. Whiting M, Nash A, Kendall S, Roberts S. Enhancing resilience and self-efficacy in the parents of children with disabilities and complex health needs. Primary Health Care Research & Development. 2019;20.
40. Egami C. Triple P intervention support to improve caregiving resilience for caregivers with children with developmental problems. Impact. 2018;2018(10):27-9.
41. Patton KA, Ware R, McPherson L, Emerson E, Lennox N. Parent‐related stress of male and female carers of adolescents with intellectual disabilities and carers of children within the general population: A cross‐sectional comparison. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities. 2018;31(1):51-61.
42. Rodas N, Zeedyk S, Baker B. Unsupportive parenting and internalising behaviour problems in children with or without intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research. 2016;60(12):1200-11.
43. Totsika V, Hastings RP, Vagenas D, Emerson E. Parenting and the behavior problems of young children with an intellectual disability: Concurrent and longitudinal relationships in a population-based study. American journal on intellectual and developmental disabilities. 2014;119(5):422-35.
44. Neece CL, Green SA, Baker BL. Parenting stress and child behavior problems: A transactional relationship across time. American journal on intellectual and developmental disabilities. 2012;117(1):48-66.
45. Jacobs M, Woolfson LM, Hunter SC. Attributions of stability, control and responsibility: how parents of children with intellectual disabilities view their child's problematic behaviour and its causes. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities. 2016;29(1):58-70.
46. Firat S, Diler RS, Avci A, Seydaoglu G. Comparison of psychopathology in the mothers of autistic and mentally retarded children. Journal of Korean medical science. 2002;17(5):679.
47. Yildirim A, Aşilar Rh, Karakurt P, Yıldırım A, Aşılar RH, Karakurt P. Engelli çocukların annelerinin ruhsal durumlarının belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2013;20(3):200-9.
48. Kaner S. Engelli Çocuğu olan Anababaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi: Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu. 2004:7-67.
49. Dedeoğlu S. Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği. Toplum ve Bilim. 2000;86:139-70.
50. İmren SG, Ayşe A, Yusufoğlu C, Arman AR. Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde klinik özellikler ve intihar girişimi ile ilişkili risk etmenleri. Marmara Medical Journal. 2013;26(1):11-6.
51. John A, Zapata Roblyer M. Mothers parenting a child with intellectual disability in urban India: An application of the stress and resilience framework. Intellectual and developmental disabilities. 2017;55(5):325-37.