Esin EREN SOYSAL

Modern İran edebiyatından metinlerarasılık örneği: Hüzünlü Bahar

Her yazar, şair ve sanatçı, eserlerini ortaya çıkarırken birtakım etkileşimler içerisine girmektedir. Bu etkileşim bazen bir sözün bir şiirde, bir şiirin bir hikâyede ya da resimde yeniden hayat bulmasıyla devam etmektedir. Tüm dünya edebiyatlarında olduğu gibi İran edebiyatında da bu tarz etkileşimleri görmek mümkündür. Zaman zaman geçmişe yönelmeler ve herhangi bir yazar veya şairden etkilenmeler yaşanmaktadır. Hatta bazı yazar ve şairlerin geçmişe sıkı sıkıya bağlı kaldıkları ve bu etkiyle eserlerini ürettikleri görülmektedir. Bu tür eserler ilk olarak Julia Kristeva tarafından öne sürülen iki veya daha fazla metin arasında oluşturulan bir tür söylem analizi şeklinde adlandırılan “metinlerarasılık” kuramıyla değerlendirilmektedir. Böylece metinler belirli bir doğrultuda incelenmekte ve ayrıca okur faktörü ön planda tutulmaktadır. Bu çalışmada da klasik İran edebiyatında önemli bir yeri olan Hâfız Şirâzî’nin modern İran şairlerinden neoklasik şair Huşeng İbtihâc’ın şiirlerinden “Hüzünlü bahar” adlı gazelindeki etkileri “metinlerarasılık” kuramı çerçevesinde değerlendirilecektir. İbtihâc, klasik dönemde kendinden bir simge aramaktadır. O simgeyle şairlikte kendi duygularını beyan etmeyi istemektedir. Dolayısıyla her ne kadar modern bir şair olsa da özellikle Hâfız’a duyduğu fazla ilgiden dolayı Hâfız’ın şiirini detaylıca incelemiştir; bu inceleme sonucunda Hâfız’ın anlatım tarzı ve dili, İbtihâc’ın dil ve düşüncesinde çok tesirli olmuştur. Klasik İran edebiyatına bilhassa Hâfız’ın gazellerine nasıl bağlı kaldığı “Hüzünlü Bahar” adlı gazelinden elde edilen bulgularla belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Metinlerarasılık, modern İran şiiri, Hâfız Şirazi, Huşeng İbtihâc, gazel

An example from modern Iranian literature to intertextuality: Hüzünlü Bahar

Every writer, poet and artist is involved in some interactions while producing his/her works. These interactions sometimes continue when a word comes to life in a poem or when a poem comes to life in a story or painting. It is possible to see such interactions in Iranian literature as in all of the world literature. From time to time, the tendency towards the past and the influence from any writers or poets is detected. Even, it is seen that some writers and poets are strictly tied to the past and produce their works under this influence. These kinds of works are first evaluated by the theory of “intertextuality”, which is called a kind of discourse analysis between two or more texts offered by Julia Kristeva. Thus, the texts are examined in a certain direction and the reader factor is prioritized. In this study, the effects of Hâfez Şhirazi, who has an important place in classical Iranian literature, on the ghazel “Hüzünlü Bahar” which is one of the ghazels of the neoclassical poet Hushang Ebtehâj will be evaluated within the framework of the theory of “intertextuality”. In the classical era, Ebtehâj seeks a symbol from his own. He wants to express his feelings in poetry through that symbol. Therefore, he studied the poetry of Hafez in detail due to his curiosity on Hafez much even if he was a modernist poet, as a result of this analysis, the style and language of Hafez was very influential in Ibtihac's language and thought. How his adherence to classical Iranian literature, especially Hafez's ghazels, will be explained by the findings from the ghazel named “Hüzünlü Bahar”.

Keywords:

Intertextuality, modern Iranian poetry, Hafez Şhirazi, Hushang Ebtehâj, ghazel,

PDF

___

Aktulum, K. (2014). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Kanguru. Bozorg, A. (2007).Târîh u Tehavvulât-i Edebiyat-i Muâsır-ı Fârsî (Nazm u Nesr). Tahran. Cağferî, T. (2006). Ber resi-yi Sâhtarî Surî-yi Zebân-i Gazelhâ-yi Hûşeng İbtihâc. Kâveşnâme Zebân u Edebiyât-i Fârsî, Sonbahar-Kış, 13, 101-118. Çâgî, A. H. (2005). Ceryânhâ-yi Ş’irî-yi Muâsır-ı Fârsî Ez Kûd ta İnkılab. Tahran: Emîr Kebîr. Çetişli, İ. (2013). Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, Ankara: Akçağ. Kanar, M. (1999). Çağdaş İran Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi. İstanbul. Kırlangıç, H. (2013), Hâfız Divanı, İstanbul: Kapı. Kırlangıç, H. (2014), Meşrutiyetten Cumhuriyete İran Şiiri, Ankara: Hece. Korkmaz, F. (2017). Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma, Hikmet- Akademik Edebiyat Dergisi, Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, Yıl:3, 71-88. Lengerûdî, Ş. (1991). Târîh-i Tahlîlî-yi Şi’r-i Nov, Tahran: Merkez. Muhammedî, H. ; Nîkûbaht, N. (2013). Berresi-yi Mukâyese-yi Ş’ir-i Hâfız u Hûşeng İbtihâc (Sâye), Kâveşnâme Zebân u Edebiyât-i Fârsî, Bahar-Yaz, 26, 121-146. Ögeyik, M. C. (2008). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı. Rûzbih, M. R. (2010). Edebiyât-i Muâsır-ı İran (Şiir). Tahran: Rûzgâr. Safâ, Z. (2005). İran Edebiyatı Tarihi. C. 2.Ankara: Nüsha. Suflî, S. S. (2008). Ey Aşk Heme Behane Ez To Est Nakd ve Tahlil ve Gozide-Yi Eş’ar-İ Emîr Huşeng İbtihâc Sâye. Tahran: Sohen. Türkçe Sözlük (2011) Ankara: Türk Dil Kurumu. Uçan, H. (2016). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim (Kuram, Uygulama, Çözümleme Örnekçeleri). İstanbul: İz. Zerkânî, S. M. (2005). Çeşm Endaz Ş’ir-i Muâsır-ı İran. Tahran: Sâles. Yazıcı, T.(1997). Hâfız-ı Şîrâzî, TDV İslam Ansikloğpedisi, C.15, 103-106.