Miheil Cavahişvili’nin “Lambalo ve Kaşa” romanındaki Türkçe kelime ve ifadelerin incelenmesi

18. ve 19. yüzyıllarda Kafkas halkları arasında Gürcistan’ın kültürel bir ülke olarak benimsenmesi ve bu dönemde edebiyat uğraşlarının daha çeşitli ve güçlü olması Azerice, Farsça, Osmanlıca ve Arapça birçok el yazmalarının bulunması ve yazılması oldukça dikkat çekicidir. Bulunduğu konumundan dolayı güneydoğuda Azerbaycan Türkleri, güneybatıda Türkiye Türkleri ile komşu olan Gürcistan’ın dilsel açıdan komşularından etkilendiği görülmektedir. Buradan hareketle makalemizdeki amaç, Gürcü yazar Miheil Cavahişvili’nin 1925 yılında Gürcüce yazdığı “Lambalo ve Kaşa” adlı eseri, Fahrettin Çiloğlu’nun 2018 yılında Türkiye Türkçesine çevirdiği tercümesi ile karşılaştırılarak söz konusu dil etkileşiminin örneğini ortaya koymaktır. Makalede ilk olarak Miheil Cavahişvili hakkında biyografik ve edebi bir değerlendirme yapılmış ve “Lambalo ve Kaşa” adlı eserin içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Urmiye Gölü çevresinde geçen ve Rus Çarlığı’nın din kardeşliği üzerinden yürüttüğü politikayı ele aldığı eserin Gürcüce orijinali incelendiğinde Azerbaycan Türkçesine ait kelime ve ifadenin orijinali korunarak Gürcü alfabesi ile yazıldığı tespit edilmiştir. Sonrasında aynı inceleme Çiloğlu’nun tercümesi için yapılmış, söz konusu kelimelerin bir kısmının günümüz Türkiye Türkçesine çevrildiği görülürken, bir kısmının Azerbaycan Türkçesi ’de kullanıldığı hali ile muhafaza edildiği görülmüştür. Sonuç olarak yapılan “Lambalo ve Kaşa”’nın karşılaştırmalı incelemesine dayanarak alfabesi, dil yapısı ve sisteminde farklıklar olan Türkçe ve Gürcücenin edebi kullanımlarında ortak kelimelerin mevcudiyetleri belirlenmiş, eserin yazıldığı dönemde Gürcü edebiyatındaki Türkçe etkisi ortaya koyulmuştur.

The investigation of Turkish words and expressions in Miheil Cavahişvili’s novel “Lambalo and Kaşa”

It is quite striking that among the Caucasian peoples in the 18th and 19th centuries, the adoption of Georgia as a cultural country. The fact that there were a variety of literary works in this period, and the existence and writing of many manuscripts in Azerbaijani, Persian, Ottoman and Arabic is also important. Due to the location, it is seen that Georgia is affected in terms of their linguistic features from its neighbours: Azerbaijani Turks in the southeast and in Turkey Turks in the southwestern. From here, the purpose of our article is to show an example of a language interaction by comparing the work called "Lambalo and Kaşa" written by Georgian writer Mikheil Cavahişvili in Georgian in 1925 with its translation into Turkish by Fahrettin Çiloğlu in 2018. In the article, a biographical and literary evaluation was made about Miheil Cavahishvili and information about the content of the work named “Lambalo and Kaşa” was given. When the Georgian original was examined, it was determined that words and expressions belonging to Azerbaijani Turkish were preserved in Georgian alphabet by preserving the original. Later on, the same examination was made for Çiloğlu’s translation and it is seen that some of the words were translated into Turkey Turkish, some of them used as they were in Azerbaijani Turkish. In conclusion, based on the comparative study of “Lambalo and Kaşa”, the existence of common words in the Turkish and Georgian literary uses, which have differences in the alphabet, language structure and system, were determined and the influence of Turkish in Georgian literature was revealed.

___

  • Cavahişvili, M (1933). Lambalo da Kaşa (ლამბალო და ყაშა). P. B. Çilaşvili (Çev). İstanbul: Paris. Janashia, M. (2010). Gürcü Dilindeki Türkçe Kökenli Özel İsimler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 17, 2, s.115-129, Ankara. Türk Dili Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük. (11.baskı). Ankara: TDK. Türk Dili Kurumu. (2012). Yazım kılavuzu. (27.baskı). Ankara: TDK. tr.wikipedia.org. Lambalo da Kaşa-Vikipedi.