Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab sözlüğüne dair

Tanzimat döneminden başlayarak 20. Yüzyılın başlarına kadar Bulgarca yazılmış veya yımlanmış Osmanlıca (Türkçe) dilbilgisi, ders kitapları ve lügatler mevcuttur. Türklerin de Bulgarca öğrenme ihtiyaçlarına cevap vermek üzere Bulgar Dili Grameri (1896) ve daha sonra Türkçe-Bulgarca Muhtasar Lügat (1913), Türkçe-Bulgarca, Bulgarcadan Türkçeye Lügat-ı Şehab (1. Cild 1924, 2.Cild 1929) ve Fransızca-Bulgarca-Türkçe gibi lügatler de basılmıştır. Türklerin Bulgarlarla iletişimini kolaylaştırmak amacıyla iki cildden oluşan Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab sözlüğü hazırlanmıştır. Bu lügat Mehmet Celilov ve St. Blajev 1.Cildi 1924 yılında, 2.Cildi 1929 yılında Sofya’da Ümit Matbaasında Arap ve Kiril harfleriyle yazılmıştır. Bu çalışmada Sofya’da hazırlanan Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab’ ın tanıtılması, içinde yer alan Bulgar dili gramerinin, Kiril harfleriyle yazılmış Bulgarca kelimelerin Arap harfleriyle Türkçe karşılıkları ve günümüz Bulgarca sözvarlığı ile imla ve dil özelliklerinin kıyaslanması hedeflenmiştir. Kiril ve Arap harfleriyle yazılmış kelimeler, söz bölükleri ve dilbilgisi kuralları, günümüz Bulgarca ve Türkçe söz varlığı, dil bilgisi özellikleri, gelişiminde ortaya çıkan değişmeleri gösteren kaynak niteliğindedir. 

Exploring the Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab

Several Ottoman (Turkish) grammars, textbooks and dictionaries written in Bulgarian were published within the period from the Tanzimat to the first half of the 20th c. In response to the interest of the Turks in studying Bulgarian, a Bulgarian Grammar was published in 1896, followed by a Concise Turkish-Bulgarian Dictionary (1913), a Turkish-Bulgarian Dictionary, a Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab (Vol. 1 in 1924, Vol. 2 in 1929) and a French-Bulgarian-Turkish Dictionary. The Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab in two volumes was intended to facilitate the full-scale communication between Bulgarians and Turks. The dictionary was compiled by Mehmet Celil and St. Blajef  by using the Arabic and Cyrillic alphabets and was published in two volumes by “Ümit” printing house in Sofia: Volume 1 in 1924, and respectively Volume 2 in 1929. The aim of this work is to present the Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab, to explore the spelling and linguistic features specific for that period, as well as compare the Bulgarian lexis written in Cyrillic and the correspondent Turkish lexis written in Arabic with the lexemes of the modern Bulgarian language. The lexemes written in Cyrillic and Arabic, the used parts of speech and grammatical rules are all sources for studying the history and development of Turkish and Bulgarian. They help us trace and describe the linguistic features and trends in both languages at lexical and grammatical level. 

___

  • Aksan, D. (1978). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle). Ankara: DTCF. Celilov, M., St. Blajev (1929). Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab Sözlüğü. Sofya. Devellioğlu, F. (2003). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın. Dobrev, İ. (2009). Tursko Bılgarski Akademiçen Reçnik. Sofya: İvan Dobrev, Riva. Sami, Ş. (1317). Kâmûs-ı Türkî. Der Saadet. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.