Hadislere Göre Sırat Köprüsü ve Özellikleri

İman esaslarından biri olarak âhiret hayatının cennet ve cehennem gibi genel hatlarıyla varlığına inanma hususunda Müslümanlar arasında ittifak olmakla beraber bazı detaylarında görüş ayrılığı bulunmaktadır. Onlardan biri de cehennemin üzerine kurulacak olan ve cennete girebilmek için üzerinden geçilmesi gereken sırat köprüsüdür. Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat başta olmak üzere Müslümanların çoğunluğunun itikadına göre böyle bir geçit olacaktır. Mutezile ve Cehmiyye’nin bir kısmı gibi bazı inanç gruplarına ve günümüzdeki kimi araştırmacılara göre ise cehennemin üzerine herhangi bir köprünün konulması söz konusu değildir. Bilakis hak edenler cennete direkt olarak gireceklerdir. Ayrıca sırat köprüsünün varlığını kabul edenler, ilgili rivayetlerin içeriğinden ötürü onun mahiyeti ve nitelikleriyle ilgili muhtelif açıklamalarda bulunmuşlardır. Tüm bu gerçeklerden yola çıkılarak ve akîde meselelerinden biri oluşu göz önüne alınarak konunun ele alınıp incelenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Özellikle halk arasında ve bazı kesimlerce dile getirilen, “kıldan ince, kılıçtan keskin, bin yıl düz, bin yıl yokuş, bin yıl da iniş” gibi vasıflarla anılması işin ehemmiyetini daha da artırmaktadır. Binâenaleyh bu araştırmada özellikle hadislere göre, sırat köprüsü ve özellikleri doğru bir şekilde tespit edilmeye çalışılacaktır. Tabii olarak bu tür bir saptama, temel hadis kaynakları üzerinden yapılacaktır. Kur’an’da ise kısaca bunun izleri takip edilecektir. Sonuç olarak sırat köprüsünün var olup olmadığı, varsa mahiyetinin ve özelliklerinin nelerden ibaret olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Cehennem, Sırat, Köprü, Cennet

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. 6 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım,1413/1992.
Askerî, Ebû Hilal el-Hasan b. Abdillah b. Sehl b. Saîd b. Yahya. el-Fürûku’l-lugaviyye, thk. Muhammed İbrahim Selîm. Kahire: Dâru’l-İlm ve’s-Sekâfe, ts.
Atfîş, Muhammed b. Yusuf el-Mîzâbî el-Mağribî el-Ebâzî. Vefâü’d-damâne bi edâi’l-emâne. 3 Cilt. b.y.: Matba‘atü’l-Ezhâri’l-Bârûniyye, 1326/1908.
Aynî, Ebû Muhammed Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ. Umdetü’l-kârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyi’s-Sünne el-Hüseyin b. Mes‘ûd b. Muhammed b. el-Ferrâ. Me‘âlimü’t-tenzîf fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdürrezzâk el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1420.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali el-Horasânî. Şu‘abü’l-îmân. thk. Abdülalî Abdülhamîd Hâmid. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 1423/2003.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Fârâbî. es-Sıhâh: Tâcü’l-lüğa ve sıhâhu’l-arabiyye. thk. Ahmed Abdülkâdir Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 4. Basım, 1047/1987.
Cîtâlî, Ebû Tâhir İsmail b. Musa en-Nüfûsî. Kanâtıru’l-hayrât. thk. Seyyid Kisrevî Hasan – Hallâf Mahmûd Abdüssemî‘. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1422/2001.
Dârekutnî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed. Rü’yetüllah. thk. İbrahim Muhammed el-Ali – Ahmed Fahrî er-Rifâ‘î. Zerkâ: Mektebetü’l-Menâr, 1411.
Dihlevî, Abdülhakk b. Seyfiddîn b. Sa‘dillah el-Buhârî. Leme‘âtü’t-tenkîh fî şerhi Mişkâti’l-mesâbîh. thk. Takıyyüddîn en-Nedvî. 10 Cilt. Dımaşk: Dâru’n-Nevâdir, 1. Basım, 1435/2014.
Dîneverî, Ebû Bekir Ahmed b. Mervân el-Mâlikî. el-Mücâlese ve cevâhiru’l-ilm. thk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âl Selmân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1419.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Basrî. el-Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî – İbrahim es-Sâmürrâî. 8 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Hilal, ts.
Gaznevî, Cemâlüddîn Ahmed b. Muhammed b. Saîd el-Hanefî. Usûlüddîn. thk. Ömer Vefîk ed-Dâ‘ûk. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1. Basım, 1419/1988.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed et-Tûsî. el-İktisâd fi’l-i‘tikâd. thk. Abdullah Muhammed el-Halîlî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1424/2004.
Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah b. Muhammed en-Neysâbûrî. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1411/1990.
Halvetî, Ebü’l-Fidâ İsmail Hakkı b. Mustafa el-İstanbûlî el-Hanefî. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
Hererî, Muhammed el-Emîn b. Abdillah el-Üremî el-Alevî. el-Kevkebü’l-vehhâc ve’r-ravzu’l-behhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 26 Cilt. Riyad: Dâru’l-Minhâc, 1. Basım, 1430/2009.
İbn Arrâk, Nûruddîn Ali b. Muhammed b. Ali b. Abdirrahmân b. Arrâk el-Kinânî. Tenzîhu’ş-şerî‘ati’l-merfû‘a ani’l-ahbâri’ş-şenî‘ati’l-mevzû‘a. thk. Abdulvehhab Abdüllatîf – Abdullah Muhammed es-Sıddîk el-Gumârî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1399.
İbn Asâkir, Ebü’l-Kasım Ali b. el-Hasan b. Hibetillah. Târîhu Dımaşk. thk. Amr b. Garâme el-Amrî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed er-Râzî, el-Cerh ve’t-ta‘dîl (Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1271/1952), 2/449.
İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed el-Absî. el-Musannef. thk. Kemâl Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 1409.
İbn Ebü’d-Dünya, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd el-Kuraşî el-Bağdâdî. el-Evliyâ. thk. Muhammed es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1. Basım, 1413.
İbn Ebü’l-İzz, Sadruddîn Muhammed b. Alâiddîn Ali b. Muhammed el-Hanefî es-Sâlihî ed-Dımaşkî. Şerhu’l-akîdeti’t-tahâviyye. thk. Şuayb el-Arnaût - Abdullah b. el-Muhsin et-Türkî. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 10. Basım, 1417/1997.
İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî, el-Metâlibü’l-âliye bi zevâidi’l-mesânîdi’s-semâniye 19 Cilt. Riyad: Dâru’l-Âsıme, 1. Basım, 1420/2000.
İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî, Fethu’l-bârî. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1379.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed ed-Dârimî el-Büstî. es-Sikât. Haydarabâd: Dâiretü’l-Ma‘ârifi’l-Osmâniyye, 1393/1973.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî er-Ruveyfi‘î el-İfrîkî. Lisânü’l-arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdir, 3. Basım, 1414.
İbn Mende, Ebû Abdillah Muhammed b. İshâk b. Muhammed el-Abdî. el-Îmân. thk. Ali b. Muhammed b. Nâsır el-Fakîhî. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1406.
İbn Receb, Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed el-Hanbelî el-Bağdâdî. et-Tahvîf mine’n-nâr ve’t-Ta‘rîf bi hâli Dâri’l-bevâr. thk. Beşîr Muhammed Uyûn. Dımaşk: Dâru’l-Beyân, 2. Basım, 1409/1988.
İbn Seyyidih, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmail el-Mürsî. el-Muhkem ve’l-muhîtu’l-azam. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1421/2000.
İbn Seyyidih, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmail el-Mürsî. el-Mühassas, thk. Halil İbrahim Ceffâl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1417/1996.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. thk. Abdürrezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1. Basım, 1422.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurahmân b. Ali b. Muhammed el-Cevzî. Keşfü’l-müşkil min hadîsi’s-sahîhayn. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. 4 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1. Basım, 1418/1997.
İbnü’l-Mübârek, Ebû Abdirrahmân Abdullah b. el-Mübârek b. Vâdıh el-Hanzalî el-Mervezî. ez-Zühd ve’r-rekâik. thk. Habîburrahmân el-Azamî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Ali b. Ahmed el-Mısrî. et-Tavzîh li şerhi’l-Câmi‘i’s-sağîr. thk. Dâru’l-Felâh. 36 Cilt. Dımaşk: Dâru’n-Nevâdir, 1. Basım, 1429/2008.
İclî, Ebü’l-Hasan Ahmed b. Abdillah b. Sâlih el-Kûfî. Ma‘rifetü’s-sikât. thk. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî. Medine: Mektebetü’d-Dâr, 1405/1985.
İsferâyînî, Ebü’l-Muzaffer Tâhir b. Muhammed. et-Tabsîr fi’d-dîn ve temyîzü’l-firkati’n-nâciye ani’l-firaki’l-hâlikîn. thk. Kemâl Yusuf el-Hût. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1. Basım, 1403/1983.
Kâdî Abdülcebbâr b. Ahmed. Şerhu’l-Usûli’l-hamse. thk. Abdülkerîm Osman. Kahire: Mektebetü Vehbe, 3. Basım, 1996.
Kâdî İyâz, Ebü’l-Fadl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. İkmâlü’l-mu‘lim bi fevâidi Müslim. thk. Yahyâ İsmâîl. 8 Cilt. Mısır: Dâru’l-Vefâ, 1. Basım, 1419/1998.
Kârî, Ebü’l-Hasan Nûruddîn el-Molla Ali b. Sultan Muhammed el-Herevî. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’l-mesâbîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1422/2002.
Kâsımî, Ahmed b. Muhammed Salâh eş-Şerefî. Uddetü’l-ekyâs fî şerhi ma‘âni’l-esâs. 2 Cilt. San‘â: Dâru’l-Hikmeti’l-Yemâniyye, 1. Basım, 1415/1995.
Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed. İrşâdü’s-sârî li şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 10 Cilt. Mısır: el-Matba‘atü’l-Kübrâ el-Emîriyye, 7. Basım, 1323.
Kâşifü’l-Gıtâ, Ca‘fer b. Hadır. Keşfü’l-gıtâ an mübhemâti’ş-şerî‘ati’l-garrâ. thk. Mektebü’l-İ‘lâmi’l-İslâmî. 4 Cilt. Cap: Müessesey-i Bostân Kitap, 1379.
Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Atfîş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 2. Basım, 1384/1964.
Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. et-Tezkira bi ahvâli’l-mevtâ ve umûri’l-âhira. thk. Sâdık b. Muhammed b. İbrahim. Riyad: Mektebetü’l-Minhâc, 1. Basım, 1425.
Kurtubî, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed b. Muhtâr el-Kaysî el-Kayrevânî el-Endelüsî. el-Hidâye ilâ bülûği’n-nihâye fî ilmi ma‘âni’l-Kur’ân ve tefsîrih ve ahkâmih ve cümel min fünûni ulûmih. thk. Şâhid el-Büşeyhî 13 Cilt. Şârika: Mecmû‘atü Bühûsi’l-Kitâb ve’s-Sünne, 1. Basım, 1429/2008.
Kurtubî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ömer b. İbrahim. el-Müfhim limâ eşkele min telhîsı kitâb-i Müslim. thk. Muhyiddîn Dîb Mistû v.dğr. 7 Cilt. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1. Basım, 1417/1996.
Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Letâifü’l-işârât. thk. İbrahim el-Besyûnî. 3 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısrıyyetü’l-Âmme li’l-kitâb, 3. Basım, ts.
Malatî, Ebü’l-Hüseyin Muhammed b. Ahmed b. Abdirrahmân el-Askalânî. et-Tenbîh ve’r-redd alâ ehli’l-ehvâ ve’l-bide‘. thk. Muhammed Zâhid b. el-Hasan el-Kevserî. Mısır: el-Mektebetü’l-Ezheriyye, ts.
Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yusuf b. Abdirrahmân b. Yusuf el-Kelbî. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. Sahîhu Müslim. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasânî. Sünenü’n-Nesâî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. thk. Yusuf Ali Büdeyvî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1. Basım, 1419/1998.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahya b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1392.
Râzî, Ebû Abdillah Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b. el-Hüseyin et-Teymî. Mefâtîhu’l-ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420.
Sefârînî, Ebü’l-Avn Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Sâlim. Levâmi‘u’l-envâri’l-behiyye ve sevâtı‘u’l-esrâri’l-eseriyye. 2 Cilt. Dımaşk: Müessesetü’l-Hâfikîn, 2. Basım, 1402/1982.
Sicistânî, Ebû Saîd Osman b. Saîd b. Hâlid ed-Dârimî. Nakzu’l-İmâm Ebî Saîd Osman b. Saîd ale’l-Merîsî el-Cehmî el-Anîd fîmâ ifterâ ale’llâhi azze ve celle mine’t-tevhîd. thk. Reşîd b. Hasan el-Elma‘î. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 1418/1998.
Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyüb el-Lahmî eş-Şâmî. el-Mu‘cemu’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415/1994.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1420/2000.
Teftazânî, Sa‘düddîn. Şerhu’l-akâidi’n-nesefiyye. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekâ. Kahire: Mektebetü’l-Külliyyâti’l-Ezheriyye, 1. Basım, 1407/1987.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevra. Sünenü’t-Tirmizî. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
Vâhidî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali en-Neysâbûrî. el-Vesît fî tefsîri’l-Kur’âni’l-mecîd. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd v.dğr. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1415/1994.
Vellevî, Muhammed b. Ali b. Adem b. Mûsâ el-İsyûbî. el-Bahru’l-muhîtu’s-seccâc fî şerhi Sahîhi’l-İmâm Müslim b. el-Haccâc. Kahire: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1. Basım, 1426/1436.
Yurdagür, Metin. “Haşviyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16/426-427. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Zebîdî, Ebü’l-Feyz Mürtezâ Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Hüseynî. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. 40 Cilt. Kuveyt: Dâru’l-Hidâye, 1. Basım, 1965.
Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Serî b. Sehl. Me‘âni’l-Kur’ân ve i‘râbühü. thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1. Basım, 1408/1988.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. el-Kâşif fî ma‘rifeti men lehü rivayetün fi’l-kütübi’s-sitte. thk. Muhammed Avvâme – Ahmed Muhammed Nemir el-Hatîb. 2 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 1413/1992), 2/323.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. el-Müğnî fi’d-du‘afâ. thk. Nûreddîn İtr. 2 Cilt. Katar: İdâretü İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, ts.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1382/1963.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaût. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985), 5/269.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-‘alâm. thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1413/1993.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1419/1998.