Füsun GÖKKAYA, Elifnur ZORLUOĞLU, İrem IŞIK, Büşra ÖNKÜR, Tuğba BOZDEMİR, Rukiye KIZILTAN, Canan MIH, Süleyman SALIKYÜZ, Cennet DENİZ

Türkiye’de Bilişsel Davranışçı Grup Terapisi, Psikodrama ve Sanat Terapisi Kullanılarak Yapılmış Etkililik Çalışmalarının İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı bilişsel davranışçı grup terapisi (BDGT), psikodrama ve sanat grup psikoterapisi kullanılarak ülkemizde yapılmış etkililik çalışmalarını incelemektir. Bu amacı gerçekleştirmek için Ebscohost, Ulakbim, Dergi Park, Türk Psikiyatri Dizini ve Google Akademik veri tabanlarında 2000- 2018 yılları arasında yayınlanan yalnızca Türkçe makaleler, belirlenen anahtar kelimeler ile taranmıştır. Tarama sonucunda ulaşılan makalelerden etkililik çalışması olmayanlar, uygulanan psikoterapi çalışması BDGT, psikodrama ve sanat terapisi olmayanlar, psikoterapi etkililik sonucunu bildirmeyenler, tez çalışmaları, iki farklı grup terapisini kullanan çalışmalar, olgu sunumları, psikoeğitim ve psikolojik danışmanlık programı ile yapılan çalışmaların makaleleri incelemeden çıkarılmıştır. Dışlama ve dahil etme ölçütlerini karşılayan 27 makale değerlendirmeye alınmıştır. Bu makaleler terapi özellikleri, örneklem grubu, araştırma yöntemleri ve elde edilen sonuçlar bakımından incelenmiştir. Sonuçlar farklı sorunları azaltmada, BDGT, psikodrama ve sanat psikoterapisi uygulamalarının etkili müdahaleler olduğunu göstermiştir. Yapılan incelemeler daha fazla deneysel desenli grup psikoterapisiyle yapılmış etkililik çalışmalarına gereksinim duyulduğunu düşündürmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Bilişsel Davranışçı Grup Terapisi (BDGT), Psikodrama, Sanat Terapisi, etkililik, grup terapisi, grup çalışması

Investigation of Effectiveness Studies Conducted by Using Cognitive Behavioral Group Therapy, Psychodrama and Art Therapy in Turkey

The aim of this study was to review the studies conducted in Turkey which evaluated the effectiveness of cognitive behavioral group therapy, psychodrama, and art group therapy programs. Articles only in Turkish that were published between 2000-2018 were searched by using specified keywords in Ebscohost, Ulakbim, DergiPark, Turkish Psychiatry Index, and Google Scholar databases. Among the articles, studies which were not effectiveness studies, those which did not have CBT group therapy, psychodrama, art therapy, those which did not indicate the effectiveness of the therapy, those which were thesis, case reports, studies that using two different group therapies, and psychoeducation and psychological counseling programs were excluded from the review. A total of 27 studies that met the inclusion criteria were included. Studies were examined in terms of research method, samples, therapy characteristics, and obtained results. The results showed that CBT group therapy, psychodrama, and art therapy were effective in alleviating different problems. Examined results suggested that more experimental and effectiveness studies regarding group psychotherapy are needed

Keywords:

Cognitive behavioral group therapy, psychodrama, art therapy,

PDF

___

Altınay D (1999) Psikodrama Grup Psikoterapisi: 300 Isınma Oyunu, 2. Baskı. İstanbul, Sistem Yayıncılık.
Arslanbaş H, Dereboy İF (2016) Psikiyatri servislerinde yapılandırılmış grup psikoterapisi: kişilerarası ilişkisel rol analizi. Turkiye Klinikleri Journal of Psychiatric Nursing-Special Topics, 2:34-38.
Aydın B (2012) Tıbbi sanat terapisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4:69-83.
Bakalım O, Yörük C, Şensoy G (2018) Psikodrama grup yaşantısının rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin öz-duyarlık düzeylerine etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17:949-968.
Bal PN, Şener Ö (2015) Psikosomatik hastalıkların iyileştirilmesinde psikodramanın etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (5):310-323.
Beck JS (2001) Bilişsel Terapi: Temel İlkeler ve Ötesi Alanı (Çeviri Ed. H Şahin). Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Braga DT, Cordioli AV, Niederauer K, Manfro GG (2005) Cognitive‐behavioral group therapy for obsessive–compulsive disorder: a 1‐year follow‐up. Acta Psychiatrica Scandinavica, 112: 180-186.
Bulduk S, Usta E, Dinçer Y, Bayram S (2015) Demanslı yaşlılara uygulanan sanat terapi yönteminin bilişsel durum üzerine etkisinin incelenmesi. 1. Ulusal Toplumsal Ve Kurumsal Çatışmalar/Çözümler Kongresi, 8-10 Ekim 2015 Düzce, Türkiye. Bildiriler Kitabı sayfa:103-114.
Corey G (2008) Theory And Practice Of Group Counseling, 7th ed. Belmont, CA: Books/Cole-Cengage.
Coşkun B, Çakmak D (2005) Alkol ve madde bağımlılarının grup psikoterapisinde psikodramanın kullanılması. Bağımlılık Dergisi, 6:103-110.
Cully JA, Teten AL (2008) A Therapist’s Guide To Brief Cognitive Behavioral Therapy. Huston, Department of Veterans Affairs, South Central Mental Illness Research, Education, and Clinical Center (MIRECC).
Demir V (2017) Dışavurumcu sanat terapisinin psikolojik belirtiler ile bilişsel işlevlere etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7:575-598.
Demir V (2018a) Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı grup terapisi programının görme yetersizliği olan bireylerde depresif belirti ve umutsuzluk düzeylerine etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 85-104.
Demir V (2018b) Sanatla terapi programının bireylerin kaygı, sosyal kaygı ve sağlık kaygısı düzeyleri üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1:223-234.
Demir V, Demir A (2018) Sanatla terapi programı ve etkileşim grubu uygulamasının ruhsal belirti düzeyleri üzerindeki etkisi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1:97-120.
Flannery-Schroeder E, Choudhury MS, Kendall PC (2005) Group and Individual Cognitive-Behavioral Treatments for Youth With Anxiety Disorders: 1-Year Follow-Up. Cognitive Therapy and Research, 29:253–259.
Gedik Z, Gökkaya F, Tekinsav Sütcü S (2018) Kaygılı çocuklara yönelik okul temelli bir bilişsel davranışçı grup terapisi programının etkililiği: pilot bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19: 91-121.
Gökkaya F, Özdel O (2016) Rehber öğretmenlerin mesleksel tükenmişliğini azaltmada psikodramanın etkinliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17:354-361.
Gökkaya F, Tekinsav Sütcü S (2018) İlköğretim öğrencilerinde zorbalık eğilimini azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 43:91-108.
Güney M (2011) Sanat ve Psikiyatri. Ankara, Öz Baran Ofset Matbaacılık.
İren Akbıyık D, Soygür H, Karabulut E (2012) Psiko-onkoloji ve aile hekimliğinde ruh sağlığını güçlendirme: Sosyal destek algısı ve psikodrama grup terapisi uygulamaları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13:205-209.
Kalkan Oğuzhanoğlu N, Özdel O (2005) Yaşlılık, huzurevi ve yaşam yolculukları bir psikodrama grup çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 16:124-132.
Karadağ F, Kalkan Oğuzhanoğlu N, Özdel O, Ergin Ş, Kaçar N (2010) Psöriyazis hastalarında psikodrama: stres ve stresle baş etme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11:220-227.
Karataş Z, Gökçakan Z (2009) Psikodrama teknikleri kullanılarak yapılan grup uygulamalarının ergenlerde saldırganlığı azaltmadaki etkisinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20:357-366.
Karataş Z (2011) Psikodrama teknikleri kullanılarak yapılan grup uygulamasının ergenlerin çatışma çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11:601-614.
Karataş Z (2014) Psikodrama uygulamasının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş ve umutsuzlukları üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 39:118-128.
Kızılkaya S, Gündüz O (2012) Özürlüler Yerel Hizmet Rehberi "İsöm Modeli". İstanbul, İBB Basımevi.
Kramer GP, Phares V, Bernestein DA (2014) Klinik Psikolojiye Giriş (Çeviri Ed. İ Dağ). Ankara, Mentis Yayıncılık.
Linden W, Hewitt PL (2015) Klinik Psikoloji: Bir Modern Sağlık Uzmanlık Alanı (Çeviri Ed. M Şahin). İstanbul, Nobel Akademik Yayıncılık.
Lee HJ, Jang SH, Lee SY, Hwang KS (2015) Effectiveness of dance/movement therapy on affect and psychotic symptoms in patients with schizophrenia. The Arts in Psychotherapy, 45:64-68.
Malchiodi CA (2012) Handbook of Art Therapy, 2nd Ed. Newyork & London, The Guilford Press.
Mortan O, Tekinsav Sütçü S, German Köse G (2010) İşitsel halüsinasyonlarla başa çıkmaya yönelik bilişsel-davranışçı bir grup müdahalesinin etkililiği: bir pilot çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 21:1-10.
O’Connor T, Creswell C (2005) Cognitive–behavioural therapy for children and adolescents. Psychiatry, 4:123-125.
Önen Sertöz Ö, Elbi Mete H (2005) Obezite tedavisinde bilişsel davranışçı grup terapisinin kilo verme, yaşam kalitesi ve psikopatolojiye etkileri: sekiz haftalık izlem çalışması. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 15:119-126.
Öngider N, Baykara B (2015) Anksiyete tanısı almış çocuklar üzerinde bilişsel davranışçı grup terapisinin etkililiği. Baykara/Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1:26-37.
Özbek A, Leutz G (2003) Psikodrama, Grup Psikoterapisinde Sahnesel Etkileşim, 2. Baskı. Ankara, Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsü Yayınları, Ayrıntı Basımevi.
Öztürk O (2008) Psikanaliz ve Psikoterapi, 4. Baskı. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi.
Rose SD (1998) Group Therapy with Troubled Youth: A Cognitive Behavioral Interactive Approach. Tousand Oaks, Sage Publications, Ins.
Sarandöl A, Akkaya C, Eracar N, Kırlı S (2013) Şizofreni hastaları ve yakınlarıyla yapılan sanatla terapinin hastalık belirtileri, bireysel ve toplumsal beceriler üzerine etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14:333-339.
Sözeri Varma G, Karadağ F, Kalkan Oğuzhanoğlu N, Özdel O (2017) Depresyon tedavisinde grup psikoterapisi ve psikodramanın yeri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 20:308-317.
Şafak Y, Karadere ME, Özdel K, Özcan T, Türkçapar MH, Kuru E et al. (2014) Obsesif kompulsif bozuklukta bilişsel davranışçı grup psikoterapisinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 25:225-33.
Şener Ö (2017) Psikodramanın sosyal kaygısı olan üniversite öğrencileri üzerindeki pozitif etkisi. VI. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, 10-13 Mayıs 2017 Muş, Türkiye. Bildiriler Kitabı - III sayfa:151-160.
Tekinsav Sütçü S, Aydın A, Sorias O (2010) Ergenlerde öfke ve saldırganlığı azaltmak için bilişsel davranışçı bir grup terapisi programının etkililiği. Türk Psikoloji Dergisi, 25:57-67.
Türkçapar MH (2015) Bilişsel Terapi, Temel İlkeler ve Uygulama, 9. Baskı. Ankara, HYB Yayıncılık.
Ulupınar S (2014) Psikodrama uygulamasının hemşirelik öğrencilerinin sorun çözme becerisine etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15:55-62.
Yalom I (2002) Grup Psikoterapisinin Teori ve Pratiği, 1. Baskı. İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
Yazkaç P, Özkan Y (2018) Fizik tedavi ve rehabilitasyon hastaları üzerinde sanatla terapi çalışmalarının olumlu etkisi üzerine deneysel bir çalışma. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 4:191-210.