Ruh Sağlığı Okuryazarlığı: Farkındalık ile Toplum Ruh Sağlığını Güçlendirme

Günümüzde artan ruhsal sorunlar nedeniyle, toplumun ruh sağlığını korumak ve güçlendirmek daha da önemli bir konu haline gelmiştir. Ruhsal bozukluklar hakkında toplumların bilgi eksikliklerinin ve damgalayıcı tutumlarının olması, ruhsal bozuklukların erken dönemde etkili bir şekilde tedavi edilememesine sebep olmaktadır. Bu bağlamda, koruyucu ruh sağlığı hizmetleri kapsamında toplumun ruh sağlığı okuryazarlığını arttırmak önemli bir adım olacaktır. Ülkemiz için ruh sağlığı okuryazarlığı, çok yeni bir kavram olup, tam olarak bilinmemektedir ve bu konuda yapılmış çalışmalarında sınırlı olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu derlemede, ruh sağlığı okuryazarlığı kavramı, önemi, geliştirmeye yönelik müdahaleler ve bu konuda psikiyatri hemşirelerinin neler yapabileceği tartışılacaktır. Bu derleme, literatüre önemli ve güncel veriler kazandıracak ve ruh sağlığı okuryazarlığı müdahale çalışmalarının yapılması gerektiği konusunda ruh sağlığı profesyonellerine farkındalık kazandıracaktır.

Anahtar Kelimeler:

Koruyucu ruh sağlığı, psikiyatri hemşireliği, ruh sağlığını güçlendirme, ruh sağlığı okuryazarlığı

Mental Health Literacy: Strengthening Community Mental Health with Awareness

Due to the increasing mental problems today, protecting and strengthening the mental health of the society has become an even more important issue. The lack of knowledge and stigmatizing attitudes of the societies about mental disorders lead to the inability to treat mental disorders effectively in the early period. In this context, increasing the mental health literacy of the society within the scope of preventive mental health services will be an important step. Mental health literacy is a very new concept for our country, it is not fully known and it is seen that studies on this subject are limited. Therefore, in this review, the concept of mental health literacy, its importance, interventions to improve it and what psychiatric nurses can do about it will be discussed. This review will provide important and up-to-date data to the literature and will raise awareness of mental health professionals about the need for mental health literacy intervention studies.

Keywords:

Mental health literacy, mental health promotion, preventive mental health, psychiatric nursing.,

PDF

___

Akdoğan E (2018) Ruh sağlığı okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Karabük Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Bölümü Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük.
Arkan B, Bademli K, Duman ZÇ (2011) Sağlık çalışanlarının ruhsal hastalıklara yönelik tutumları: son 10 yılda Türkiye'de yapılan çalışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3:214-231.
Baker-Henningham H, Walker S, Powell C, Gardner JM (2009) A pilot study of the Incredible Years Teacher Training programme and a curriculum unit on social and emotional skills in community pre-schools in Jamaica. Child Care Health Dev, 35:624–631.
Besiroğlu L, Akman N, Selvi Y, Aydin A, Boysan M, Ozbebit O (2010) Obsesif-kompulsif belirti kategorileri hakkında ruh sağlığı bilgisi. Nöro Psikiyatr Arş, 47:133-139.
Campos L, Dias P, Duarte A, Veiga E, Dias CC, Palha F (2018) Is ıt possible to “find space for mental health” in young people? Effectiveness of a school-based mental health literacy promotion program. Int J Environ Res Public Health, 15:1426.
Cheng HL, Wang C, McDermott RC, Kridel M, Rislin JL (2018) Self-stigma, mental health literacy, and attitudes toward seeking psychological help. Journal of Counseling & Development, 96:64–74. Coles ME, Ravid A, Gibb B, George-Denn D, Bronstein LR, McLeod S (2016) Adolescent mental health literacy: Young people's knowledge of depression and social anxiety disorder. Journal of Adolescent Health, 58:57–62.
Conner KO, Copeland VC, Grote NK, Koeske G, Rosen D, Reynolds CF, Brown C (2010) Mental health treatment seeking among older adults with depression: The impact of stigma and race. Am J Geriatr Psychiatry, 18:531–543.
COVID-19 Mental Disorders Collaborators (2021) Global prevalence and burden of depressive and anxiety disorders in 204 countries and territories in 2020 due to the COVID-19 pandemic. Lancet, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)02143-7
Çapar M, Kavak F (2018) Effect of internalized stigma on functional recovery in patients with schizophrenia. Perspect Psychiatr Care, 1-9.
Çi̇nçi̇noğlu G, Okanlı A (2021) Ruh sağlığı okuryazarlığı ile damgalama arasındaki ilişki. 6. Uluslararası 11. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi, 20-23 Ekim 2021. İzmir.
Drancourt N, Etain B, Lajnef M, Henry C, Raust A, Cochet B, et al. (2013) Duration of untreated bipolar disorder: Missed opportunities on the long road to optimal treatment. Acta Psychiatr Scand, 127:136–144.
Gulliver A, Griffiths KM, Christensen H (2010) Perceived barriers and facilitators to mental health help-seeking in young people: a systematic review. BMC Psychiatry, 10:113.
Gulliver A, Icon LF, Bennett K, Griffiths KM (2017) University staff mental health literacy, stigma and their experience of students with mental health problems Journal of Further and Higher Education, 43:434-442.
Jorm AF (2000) Mental health literacy: Public knowledge and beliefs about mental disorders. Br J Psychiatry, 177:396-401.
Jorm AF, Korten AE, Jacomb PA, Chritensen H, Rodgers B, Pollitt (1997) “Mental health literacy”: a survey of the public’s ability to recognise mental disorders and their beliefs about the effectiveness of treatment. MJA, 166:182-186.
Kaya E, Karaca Sivrikaya S (2019) Sağlık okuryazarlığı ve hemşirelik. Sted, 28:216-221.
Kayahan M (2009) Hemşirelik öğrencilerinin şizofreniye karşı tutumları ve psikiyatri eğitiminin etkisi. J Harran Univ Med Fac, 6:27-34.
Kelly CM, Jorm AF, Wright A (2007) Improving mental health literacy as a strategy to facilitate early intervention for mental disorders. Med J Aust, 187:26-30.
Kutcher S, Wei Y, Coniglio C (2016) Mental health literacy: past, present, and future. Can J Psychiatry, 61:154-158.
Lo K, Gupta T, Keating JL (2018) Interventions to promote mental health literacy in university students and their clinical educators. A systematic review of randomised control trials. Health Professions Education, 4:161-175.
Loo PW, Wong S, Furnham A (2012) Mental health literacy: A cross-cultural study from Britain, Hong Kong and Malaysia. Asia Pac Psychiatry, 4:113–125.
Loureiro LM, Jorm AF, Mendes AC, Santos JC, Ferreira RO, Pedreiro AT (2013) Mental health literacy about depression: A survey of Portuguese youth. BMC Psychiatry, 13:1–8.
Oban G, Küçük L. (2011). Ergenlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayı etkileyen etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2:31-39.
Olçun Z, Şahin Altun Ö (2017) The correlation between schizophrenic patients' level of internalized stigma and their level of hope. Arch Psychiatr Nurs, 31:332-337.
Özer D, Dikeç G, Ata EE (2020) Duygudurum bozukluğu tanısı alan hastalara uygulanan rehabilitasyon programları: Sistematik derleme. SBÜ Hemşirelik Dergisi, 2:27-36.
Öztaş B, Aydoğan A (2021) Sağlık profesyonellerinin ruh sağlığı okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12:198-204.
Patel V, Saxena S, Lund C, Thornicroft G, Baingana F, Bolton P, et al. (2018) The lancet commission on global mental health and sustainable development. Lancet, 392:1553–1598.
Ratnayake P, Hyde C (2019) Mental health literacy, helpseeking behaviour and wellbeing in young people: implications for practice. The Educational and Developmental Psychologist, 36:16-21.
Reavley NJ, Jorm AF (2011) Recognition of mental disorders and beliefs about treatment and outcome: findings from an Australian national survey of mental health literacy and stigma. Aust N Z J Psychiatry, 45:947-956.
Şahin F, Şahin Altun Ö (2020) Şizofreni hastalarında algılanan aile desteği ile mutluluk düzeyi arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 11:181-187.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2011). Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023). Ankara http://ahmetsaltik.net/arsiv/2014/07/ULUSAL_RUH_SAGLIGI_EYLEM_PLANI_2011-2023.pdf (25.10.2021’de ulaşıldı).
Taş TA, Akış N (2016) Sağlık Okuryazarlığı. Sted, 25:119-124.
Tay LJ, Tay YF, Yobas PK (2018a) Mental health literacy levels. Archives of Psychiatric Nursing, 32:757-763.
Tay LJ, Tay YF, Yobas PK (2018b) Effectiveness of information and communication Technologies interventions to increase mental health literacy: A systematic review. Early Interv Psychiatry, 12:1024–1037.
Vigo D, Thornicroft G, Atun R (2016) Estimating the true global burden of mental illness. Lancet Psychiatry, 3:171-178.
Wei Y, McGrath PJ, Hayden J, Kutcher S (2015) Mental health literacy measures evaluating knowledge, attitudes and help-seeking: A scoping review. BMC Psychiatry, 15:291.
Wong YLI, Kong D, Tu L, Frasso R (2018) “My bitterness is deeper than the ocean”: Understanding internalized stigma from the perspectives of persons with schizophrenia and their family caregivers. Int J Ment Health Syst, 12:14.
World Health Organization (WHO) (2017) Depresyon and other common mental disorders: Global health estimates. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf (25.10.2021’de ulaşıldı).
World Health Organization (WHO) (2004) Promoting mental health. https://www.who.int/mental_health/evidence/en/promoting_mhh.pdf (25.10.2021’de ulaşıldı).
World Health Organization (WHO) (2012) Risks to mental health: An overview of vulnerabilities and risk factors. https://www.who.int/mental_health/mhgap/risks_to_mental_health_EN_27_08_12.pdf (25.10.2021’de ulaşıldı).
Yüksel EG, Taşkın E (2005) Türkiye’de hekimler ve tıp fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve bilgileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6:113-121.
Zhang TM, Wong IYL, Yu YH, Ni SG, He XS, Bacon-Shone J et al. (2019) An integrative model of internalized stigma and recovery-related outcomes among people diagnosed with schizophrenia in rural China. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 54:911-918.