Lise Öğrencisi Ergenlerde Travma Sonrası Stres Belirtileri ve İlişkili Faktörler

Bu araştırma Türkiye’nin Doğusunda yer alan Güneydoğu Anadolu’daki bir ilçede lise öğrencisi ergenlerde travma sonrası stres belirtileri ve ilişkili faktörleri belirlemek amacı ile yapılmıştır. Kesitsel olarak yapılan araştırmanın evrenini 10 lisede eğitim gören 9522, örneklemini ise 459 öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama amaçlı olarak çalışmada Kişisel Bilgi Formu, Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerinin %51.7’sinin (n=202) 15 yaş ve altı ve %64.2’sinin (n=251) kadın olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin %87.2’sinde (n=341) Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) belirtileri olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin depresyon belirtileri ile TSSB belirtileri arasında istatistiksel olarak anlamlılık bulunmuştur. Öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları ile TSSB belirtileri arasında sadece çaresiz yaklaşım tarzı ile ilgili anlamlı fark vardır. Yaklaşık on öğrenciden dokuzunun TSSB belirtisi yaşadığı, TSSB belirtileri arttıkça depresif belirtilerinde arttığı ve öğrencilerin stresle baş etmek için çaresiz yaklaşımı kullandıkları belirlenmiştir. Bu sonuçlar bölgede sunulacak olan koruyucu ruh sağlığı hizmetlerine yönelik yapılabilecek müdahaleleri planlayabilmek için önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Ergenlik, , Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Depresyon, Stresle Baş Etme

Post-Traumatic Stress Symptoms and Related Factors in High School Student Adolescents

This study was conducted to determine post-traumatic stress symptoms and related factors in high school student adolescents living in a county in Southeast Anatolia. The study used a cross-sectional design. The population of the study consisted of 9522 students, and the sample included 459 students from 10 high schools. A Descriptive Information Form, Post-Traumatic Stress Diagnostic Scale, Beck Depression Scale, and Ways of Coping Questionnaire were used to collect the study data. The findings indicated that that 57.7% (n=202) of the participants were at the age of 15 or younger and that 64.2% (n=251) were female. According to the study, 87.2% (n=341) of the students had symptoms of post-traumatic stress disorder (PTSD). There was a statistically significant difference between the students' depression symptoms and PTSD symptoms. A significant difference was found between students' ways of coping with stress and symptoms of PTSD only in terms of the helplessness approach style. It was determined that nine out of ten students experienced symptoms of PTSD, depression symptoms increased as the symptoms of PTSD increased, and that the students used the helplessness approach to cope with stress. These results are important in terms of planning preventive mental health services to be offered in the region.

Keywords:

Adolescence, Post Traumatic Stress Disorder, Depression, Coping with Stress,

PDF

___

Adana F, Arslantaş H (2011) Ergenlikte öfke ve öfkenin yönetiminde okul hemşiresinin rolü. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 12: 57 – 62.
Aker T (2012) Temel Sağlık Hizmetlerinde Psikososyal Travmaya Yaklaşım. Ankara, Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları s.10-14.
Aker T, Sorgun E, Mestçioğlu Ö, Karakaya I, Kalender D, Acar G et al. (2008) İstanbul’daki bombalama eylemlerinin erişkin ve ergenlerdeki travmatik stres etkileri. Türk Psikoloji Dergisi 23:63-71.
APA (1995) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Dördüncü Baskı (DSM-IV) (Çev. ed.: E Köroğlu) Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
Avcı M (2010) Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7:39-64.
Ayaz AB, İmren Gİ, Ayaz M (2012) Ergenlerde arkadaş ölümü sonrası travma belirtileri ve ilişkili etmenler. Klinik Psikiyatri Dergisi 15:199-207.
Bilgiç S (2011) Travma sonrası stres bozukluğu ve akut stres bozukluğu ile uyum bozukluğunun klinik açıdan karşılaştırılması. Tıpta Uzmanlık Tezi, Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir.
Bryant K, Salmon E, Sinclair P, Davidson A (2007) Prospective study of appraisals in childhood posttraumatic stress disorder. Behav Res Ther 45:2502-07.
Carrion VG, Weems CF, Ray R, Reiss AL (2002) Toward an empirical definition of pediatric ptsd: the phenomenology of ptsd symptoms in youth. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 41:166-73.
Çam O, Büyükbayram A, Turgut ET (2016) Travma sonrasında ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliği yaklaşımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 19: 210-14.
Dell’Osso L, Carmassi C, Massimetti G, Conversano C, Daneluzzo E, Riccardi L (2011) Impact of traumatic loss on post-traumatic spectrum symptoms in high school students after the l’Aguila 2009 earthquake in Italy. J Affect Disord 134:59-64.
Dirkzwager AJ, Bramsen I, Ader H Ploeg HM (2005) Secondary traumatization in partners and parents of Dutch peacekeeping soldiers. J Fam Psychol 19:217-26.
Eksi A, Braun KL, Ertem-Vehid H, Peyerli G, Saydam R, Toparlak D et al. (2007) Risk factors for the development of PTSD and depression among child and adolescent victims following a 7.4 magnitude earthquake. Int J Psychiatry Clin Pract 11: 190-99.
Elklit A, Petersen T (2008) Exposure to traumatic events among adolescents in four nations. Torture 18:2-11. Erol N, Öner Ö (1999) Travmaya psikolojik tepkiler ve bunlara yaklaşım. Türk Psikoloji Bülteni 5:40-49.
Fang F, Ying Z, Yanyun Y, Lei M, Xianchen L (2008) Symptoms of posttraumatic stress disorder, depression, and anxiety among adolescents following the 2008 Wenchuan earthquake in China. J Trauma Stress 24: 44-53.
Foa, EB, Cashman, L, Jaycox L, Perry K (1997) The validation of a self-report measure of posttraumatic stres disorder: The posttraumatic diagnostic scale. Psychological Assessment 9: 445-51.
Ghazali SR, Elklit A, Balang RV, Sultan MA, Kana K (2014) Preliminary findings on lifetime trauma prevalence and PTSD symptoms among adolescents in Sarawak Malaysia. Asian J Psychiatr 11:45-9.
Giaconia RM, Reinherz HZ, Hauf AC (2000) Comorbidity of substance use and post-traumatic stress disorders in a community sample of adolescents. Am J Orthopsychiatry 70:253-62.
Gölge ZB (2005) Cinsel travma sonrası oluşan ruhsal sorunlar. Nöropsikiyatri Arşivi 42:19-28.
Hisli N (1988) Beck depresyon envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi 6:118-26.
Hitchcock C, Ellis AA, Williamson P, Nixon RDV (2015) The prospective role of cognitive appraisals and social support in predicting children’s posttraumatic stress. J Abnorm Child Psychol 43:1485-92.
Hollandar E, Simeon E (2002) Concise Guide to Anxiety Disorders. 1th ed. Michigan, Amer Psychiatric Pub Inc s.10-14.
Işıklı S (2006) Travma Sonrası Stres Belirtileri Olan Bireylerde Olaya İlişkin Dikkat Yanlılığı, Ayrışma Düzeyi ve Çalışma Belleği Uzamı Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Jaycox LH, Styein BD, Kataoka SH, Wong M, Fink A, Escudero P (2002) Violence exposure, posttraumatic stress disorder, and depressive symptoms among recent immigrant school children. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 41:1104-10.
Jensen TK, Dyb G, Nygaard E (2009) A longitudinal study of posttraumatic stress reactions in norwegian children and adolescents exposed to the 2004 tsunami. Arch Pediatr Adolesc Med 163: 856-61.
Kar N, Mohapatra PK, Nayak KC, Pattanaik P, Swain SP, Kar HC (2007) Post-traumatic stress disorder in children and adolescents one year after a super-cyclone in Orissa, India: Exploring cross-cultural validity and vulnerability factors. BMC Psychiatry 7:8.
Karakaya I, Agaoglu B, Coskun A, Çakın MN, Şişmanlar ŞG, Yıldız Ö et al. (2004) Marmara Depremi’nden üç buçuk yıl sonra ergenlerde TSSB, Depresyon ve Anksiyete Belirtileri. Türk Psikiyatri Dergisi 15:257-63.
Kardaş F, Tanhan F (2018) Van depremini yaşayan üniversite öğrencilerinin travma sonrası stres, travma sonrası büyüme ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15:1-36.
Kessler RC, Berglund P, Demler O, Jin R, Merikangas KR, Walters EE. (2005) Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the national comorbidity survey replication, Arch Gen Psychiatry 62: 593-602.
Khamis V (2005) Post-traumatic stress disorder among school age Palestinian children. Child Abuse Negl 29:81-95.
Kılıç EZ, Uslu Rİ, Erden G, Kerimoğlu E (1999) Çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu belirtilerini sürdüren ailesel etmenler. Kriz Dergisi 7:1-8.
Kilpatrick DG, Ruggiero KJ, Acierno R, Saunders BE, Resnick HS, Best CL (2003) Violence and risk of PTSD, major depression, substance abuse/dependence, and comorbidity: results from the national survey of adolescents. J Consult Clin Psychol 71:692-700.
Landolt M, Vollrath K, Ribi HE, Gnehm FH (2003) Incidence and associations of parental and child posttraumatic stress symptoms in pediatric patients. J Child Psychol Psychiatry 44:1199-1207.
Liu D, Fu L, Jing Z, Chen C (2016) Post traumatic stress disorder and it’s predictors among Tibetan adolescents 3years after the high-altitude earthquake in China. Arch Psychiatr Nurs 30: 593-99.
Ma X, Liu X, Hu X, Qiu C, Wang Y, Huang Y et al. (2011) Risk indicators for post-traumatic stress disorder in adolescents exposed to the 5.12 Wenchuan earthquake in China. Psychiatry Res 89:385-91.
Nickerson A, Bryant RA, Silove D, Steel Z (2011) A critical review of psychological treatments of posttraumatic stress disorder in refugees. Clin Psychol Rev 31:399-417.
Nooner KB, Linares LO, Batinjane J, Kramer RA, Silva R, Cloitre M (2012) Factors Related to Posttraumatic Stress Disorder in Adolescence. Trauma Violence Abuse 13:53-166.
Oflaz F (2008) Felaketlerin psikolojik etkileri ve hemşirelik uygulaması. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 12:70-6.
Ozel EJ, Lipsey T, Weis D (2003) Predictors of posttraumatic stress disorder and symptoms in adults: A meta-analysis. Psychological Bulletin 129:52-73.
Öztürk MO (2008) Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 11. Baskı, Ankara, Tuna Matbaacılık s. 337-428.
Qi W, Gevonden M, Shalev A (2016) Prevention of post-traumatic stres disorder after trauma: Current evidence and future directions. Current Psychiatry Reports 18:20.
Reeves RR (2007) Diagnosis and management of posttraumatic stress disorder in returning Veterans. J Am Osteopath Assoc 107:181-89.
Sağartıcı E (2013) Suriyeli Mültecilerde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Taraması. Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Uzmanlık tezi, Gaziantep.
Şahin NH, Durak A (1995) Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi 10:58-73.
Taymur İ, Sargın AE, Özdel K, Türkçapar HM, Çalışgan L, Zamkı E et al. (2014) Possible risk factors for acute stress disorder and post-traumatic stress disorder after an ındustrial explosion. Archives of Neuropsychiatry 51:23-9.
Thabet AA, Abed Y, Vostanis P (2002) Emotional problems in Palestinian children living in a war zone: A cross-sectional study. Lancet 359:1801-04.
Thabet AA, Vostanis P (1999) Post-traumatic stress reactions in children of war. Journal of child Psychology and Psychiatry 40:385-91.
Trickey D, Siddaway AP, Meiser-Stedman R (2012) A meta-analysis of risk factors for post-traumatic stress disorder in children and adolescents. Clin Psychol Rev 32:122-38.
Tural Ü, Aybar T, Karakaya I, Erol A, Yıldız M, Erdoğan S (2001) Marmara depremzedelerinde travma sonrası stres bozukluğuna eşlik eden başka bir ruhsal hastalık gelişiminin yordayıcıları. Türk Psikiyatri Dergisi 12:175-83.
UNICEF (2012) Türkiye’de Çocuk ve Genç Nüfusun Durumunun Analizi. https://www.unicef.org/turkey/raporlar/türkiyede-çocuk-ve-genç-nüfusun-durumunun-analizi-2012 (Erişim Tarihi: 13 Ekim 2017)
Welsh JW, Knight JR, Hou SS, Malowney M, Schram P, Sherritt L et al. (2017) Association between substance use diagnoses and psychiatric disorders in an adolescent and young adult clinic-based population. J Adolesc Health 60:648-52.
Wickrama KAS, Kaspar V (2007) Family context of mental health risk in Tsunami-exposed adolescents: Findings from a pilot study in Sri Lanka. Social Science & Medicine 64:713-23.
Xue C, Ge Y, Tang B, Liu Y, Kang P, Wang M et al. (2015) A meta-analysis of risk factors for combat-related PTSD among military personnel and Veterans. Plos ONE 10(3).
Zhang Z, Ran MS, Li YH, Ou GJ, Gon RR, Li RH et al. (2012) Prevalence of post-traumatic stress disorder among adolescents after the Wenchuan earthquake in China. Psychological Medicine 42:1687-93.