Kumyer Mevkii Arkeolojik Seramiklerin ESR Analizi ve ESR Yaş Tayinine Uygunluğunun Belirlenmesi

Bu çalışmada Kumyer Mevkii arkeolojik seramik örneklerindeki kuvars minerallerinin yapısında bulunan radikaller Elektron Spin Rezonans (ESR) tekniği ile tespit edildi. ESR spektrumları Selçuk Üniversitesi İleri Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi’ nde bulunan JEOL JESFA-300 X-band ESR spektrometresi ile farklı mikrodalga güçlerinde ve farklı sıcaklıklarda kaydedildi. Seramik örneklerindeki kuvars minerallerinde doğal ışınlama ile oluşan Al, Ti-Li, Ti-H ve Ge paramanyetik merkezleri olduğu belirlendi ve bu merkezlerin ESR parametreleri hesaplandı. Ayrıca, Kumyer Mevkii arkeolojik seramik örneklerinin ESR yaş tayini için uygun malzemeler olup olmadıklarını belirlemek üzere yapay olarak ışınlanmış örneklerin 300K ve 81K sıcaklığında kaydedilen ESR spektrumları analiz edildi. Laboratuvar ortamında ışınlanmış örnekler için eş süreli ısıtma deneyi yapılarak doğal örneklerde bulunan Al ve Ti merkezlerinin ısıl kararlılıkları belirlendi. Yapılan deneysel çalışmalar sonucunda Kumyer mevkii arkeolojik seramik örneklerindeki kilden elde edilen kuvars minerallerinin radyasyona duyarlı ve kararlı paramanyetik merkezler içerdiği ve bunun sonucunda bu örneklerin ESR tekniği ile tarihlendirilebileceği anlaşıldı.

ESR Analysis of Kumyer Location Archeological Ceramics and Determination of Suitability for ESR Dating

In this study paramagnetic centers in quartz minerals of Kumyer Location archeological samples were identified using Electron Spin Resonance (ESR) technique. ESR spectra were recorded at different microwave powers and various spectrometer temperatures with JEOL JESFa-300 X-band ESR spectrometer located in Selcuk University Advanced Technology Research and Application Center (İLTEK). It was determined that there is Al, Ti-Li, Ti-H and Ge paramagnetic centers which were produced by natural radiation in quartz minerals of ceramic samples and ESR parameters of these centers were measured. In order to determine whereas Kumyer Location archeological ceramics are suitable samples for ESR dating, ESR spectra of artificial irradiated samples recorded at 300K and 81K temperature were analyzed. Thermal stability of Al and Ti centers were determined by isochronal annealing experiment of artificial irradiated samples. As a result of experimental studies, it was determined that quartz minerals of Kumyer location archeological ceramic samples have stable and radiation dependent paramagnetic centers thus, these samples can be used for ESR dating