Hangi Üniversiteler Mekânlarını Verimli Kullanıyor? Türkiye’deki Devlet Üniversitelerine Ait Etkinlik Analizi

Ülkemizde doğum oranı diğer ülkelerden yüksek olduğu için genç nüfusumuz oldukça fazladır. Genç nüfusun fazla olması ise yükseköğretime olan talebi artırmakta ve bu talep neticesinde üniversiteler önem kazanmaktadır. Bu yüzden ülkemizin eğitim alt yapısını oluşturan üniversitelerin sayısı son yıllarda hızla artmıştır. Dolayısıyla bu durum yeni açılan bölüm sayılarının ve kontenjanların artmasına sebep olmuştur. Hızlı büyüme karşısında üniversitelerin alt yapı sorununu çözmek için kamu yatırım talepleri de artmıştır. Kontenjanları doldurmak amacı ile oluşturulan yerleşkelerde inşa edilen yeni binalar ve derslikler kurulmasına rağmen 2019 yılında 71 bin kontenjan boş kalmıştır. Bu yüzden öngörülen kamu yatırımlarından maksimum faydalanılamaması nedeni ile kamu kaynakları verimsiz kullanılmıştır. Bu çalışmada Türkiye’deki 125 devlet üniversitesinin kullandığı bina sayısından yerleşke sayısına kadar mevcut alt yapıları ve bu yapıları kullandıkları kapalı alan boyutları dikkate alınarak üniversite mekânlarının verimli kullanılıp kullanılmadığı Veri Zarflama Analizi modelleri ile analiz edilmiştir. Ayrıca üniversitelerin bulundukları illere ve kuruldukları yıllara göre gruplandırılarak değerlendirilmiştir. CCR skorlarına göre gruplar arasında anlamlı bir fark yokken BCC skorlarına göre gruplar arasında anlamlı bir fark olduğu sonucu elde edilmiştir. Test sonuçları 2006-2007 arasında kurulan 32 üniversite ile hem 1982’ye kadar kurulan 27 üniversite arasında hem de 1987-1994 arasında kurulan 26 üniversite arasında %5 anlamlılık düzeyinde fark olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular 2018 yılında ayrılan üniversitelerin çoğunun kamu kaynaklarını verimli kullandıklarını göstermektedir. Ayrıca bu çalışma, yeni kamu yatırım taleplerinin değerlendirilmesinde karar vericilere öneriler de sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

mekan analizi, Türk yükseköğretim sistemi, Veri Zarflama Analizi, altyapı etkinliği, kaynak verimliliği

Which Universities Use Their Spaces Efficiently? Efficiency Analysis of the Public University in Turkey

The young population is quite high as the birth rate in our country is higher than in other countries. The high number of young people increases the demand for higher education and as a result of this demand, universities gain importance. Thus, the number of universities constituting the educational infrastructure of our country has increased rapidly in recent years. Therefore, it caused that increased the number of newly opened departments and quotas depending on the number of universities. In the face of rapid growth, public investment demands of universities to solve the infrastructure problem have also increased. Despite the establishment of new buildings and classrooms built in the campuses created to fill the quotas, 71 thousand quotas remained empty in 2019. Thus, public resources were used inefficiently due to the fact that the envisaged public investments could not be utilized to the maximum. In this study, the places of the 125 state universities in Turkey were analyzed whether used efficiently. The number of buildings, the number of campuses, and the size of the indoor space they used were taken into consideration for this purpose. In addition, universities were grouped and evaluated according to the provinces where they were located and the years they were founded. While there was no significant difference between the groups according to CCR scores, it was concluded that there was a significant difference between the groups according to BCC scores. The test results show that there is a 5% significance difference between 32 universities established between 2006-2007 and 27 universities established until 1982 and 26 universities established between 1987-1994. The findings show that most of the universities allocated in 2018 use public resources efficiently. Furthermore, this study provides recommendations to decision-makers in evaluating new public investment demands.

Keywords:

Data envelopment analysis, Turkish higher education system, Spatial analysis, infrastructure efficiency, resource efficiency,

PDF

___

[1] TÜİK, https://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: Kasım 2019)
[2] Arap, S. K. “Türkiye yeni üniversitelerine kavuşurken: Türkiye’de yeni üniversiteler ve kuruluş gerekçeleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(01): 001-029, (2010)
[3] Mek-Sis, https://www.meksis.gov.tr/ (Erişim Tarihi: Kasım 2019)
[4] Dundar, H. D., & Lewis, D. R., “Equity, quality and efficiency effects of reform in Turkish higher education”, Higher Education Policy, 12(4): 343-366, (1999).
[5] Mizikaci, F., “Quality systems and accredition in higher education: An overview of Turkish higher education”, Quality in Higher Education, 9(1): 95-106, (2003).
[6] Akar, H., “Globalization and its challenges for developing countries: the case of Turkish higher education”, Asia Pacific Education Review, 11(3): 447-457, (2010).
[7] Erkoc, T. E., “Efficiency analysis of public higher education institutions in Turkey with parametric and non-parametric approaches”, Doctoral Thesis, Keele University, (2014).
[8] Baysal, M., Alçılar, B., Çerçioğlu, H., Toklu, B., “Türkiye'deki Devlet Üniversitelerinin 2004 Yılı Performanslarının, Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenip Buna Göre 2005 Yılı Bütçe Tahsislerinin Yapılması”, Sakarya University Journal of Science, 9(1): 67-73, (2005).
[9] Oruç, K. O., Güngör, İ., and Demiral, M. F. “Üniversitelerin etkinlik ölçümünde bulanık veri zarflama analizi uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 279-294, (2009).
[10] Kutlar, A., and Babacan, A., “Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği-ölçek etkinliği analizi: DEA tekniği uygulaması”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 148-172, (2008).
[11] Özden, Ü., “Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye'deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2): 167-185, (2008).
[12] Bal, V., “Vakıf üniversitelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik belirlenmesi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 1-20, (2013).
[13] Kutlar, A., and Kartal, M., “Cumhuriyet üniversitesinin verimlilik analizi: fakülteler düzeyinde veri zarflama yöntemiyle bir uygulama”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 49-79, (2004).
[14] Kadılar, G. Ö., “Efficiency Analysis of Foundation Universities in Turkey”, Education & Science/Egitim ve Bilim, 40, 177, (2015).
[15] YÖKSİS, https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: Kasım 2019)
[16] Charnes, A., Cooper, W. W., and Rhodes, E., “Measuring the efficiency of decision making units”, European Journal of Operational Research, 2(6): 429-444, (1978).
[17] Banker, R. D., Charnes, A., and Cooper, W. W., “Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis”, Management Science, 30(9): 1078-1092, (1984).
[18] Andersen, P., Petersen, N., “A procedure for Ranking Efficient Units in Data Envelopment Analysis”, Management Science, 39(10): 1261-1264, (1993).
[19] YÖK, 2019 https://www.yok.gov.tr/HaberBelgeleri/Haber%20%C4%B0%C3%A7erisindeki%20Belgeler/Dosyalar/2019/yks_2019_sonuc_raporu.pdf (Erişim Tarihi: Kasım 2019)