DENİZ AKBAY, Raşit ALTINDAĞ, NAZMİ ŞENGÜN

Geleneksel Yöntemle Açılan Karayolu Tünellerinde Çalışanların Gürültü Maruziyetlerinin Değerlendirilmesi

Gürültü; istenmeyen, hoşa gitmeyen, rahatsız edici ses olarak tanımlanmaktadır. İnsanların işitme fonksiyonlarını olumsuz etkilemenin yanında diğer vücut işlevlerinin de olumsuz etkilenmesine neden olmakta, sözel iletişimi ve tehlike uyarılarının algılanmasını engellemektedir. Bu nedenle çalışma ortamındaki gürültü düzeyinin belirlenmesi hem iş sağlığı ve güvenliği hem de çalışanların verimi açısından önemlidir. Bu çalışma kapsamında, Antalya Kemer’de açılan Altan Ayağ Tüneli inşaatındaki farklı operasyonel faaliyetlerde oluşan gürültü düzeylerinin ölçülerek mevzuatta izin verilen sınır değerler içinde olup olmadıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle bu tünel inşaatındaki gürültü kaynakları belirlenmiş ve tünel güzergâhı boyunca gürültü düzeyi ölçümleri alınmıştır. Gürültü düzeyi ölçümlerinden elde edilen veriler tünel içinde çalışmanın yapıldığı farklı kaya birimleri için ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Yapılan gürültü ölçümleri sonucunda en yüksek maruziyet değerinin 110,9 dB(A) değeri ile püskürtme beton uygulamasında, en düşük maruziyet değerinin ise 79,4 dB(A) ile hafriyat işleminde ve 79,4 dB(A) ile kaya saplaması enjeksiyon işleminde oluştuğu belirlenmiştir. Kazı, püskürtme beton ve delik delme işlemlerinde çalışanların maruziyet sınır değerinin üzerinde gürültüye maruz kaldığı tespit edilmiştir. Hafriyat, çelik hasır montajı ve kaya saplaması enjeksiyon işleminde çalışanların minimum maruziyet eylem değeri olan 80 dB(A) değerinin altında, iksa montajında çalışanların ise bu değerin üzerinde gürültüye maruz kaldığı belirlenmiştir. Maruziyet sınır değerinin aşıldığı iş kalemlerinde gürültüye karşı önlem olarak kulak koruyucuların ışıklı ikaz sistemleri ile birlikte kullanılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İş sağlığı ve güvenliği, gürültü ölçümü, tünel, madencilik

Assessment of Noise Exposure Among Workers in Highway Tunnels Constructed by Conventional Method

Noise is defined as unwanted, unpleasant, disturbing sound. Besides affecting the hearing function and the other body functions adversely, it prevents verbal communication and the perception of hazardous warnings. Therefore, it is important to determine the noise levels at work both for the occupational health and safety and performance of the employees. In the scope of this study, it was aimed to find out if the noise levels, measured during different operational activities of the construction of Altan Ayağ Tunnel located in Kemer, Antalya, were within the permitted limits in the regulation. Thus, noise sources were determined and noise levels were measured along the tunnel route. The data obtained from noise level measurements were evaluated separately for different types of rock units in which tunnelling was performed. As a result of the noise measurements, the maximum exposure value was identified as 110.9 dB(A) in the shotcrete application, the lowest exposure value was identified as 79.4 dB(A) in the excavation process and 79.4 dB(A) in the rock bolt injection process. It was determined that the workers in the excavation, shotcrete and drilling operations were exposed to noise above the exposure limit value. Workers in the earth moving, mesh reinforcement and rock bolt injection processes were exposed to noise below 80 dB(A), which is the minimum exposure action value, while those working in the steel timbering application were exposed to noise above this value. It was suggested that, warning lamps should be used in company with earmuffs as a precaution against noise in operational activities where exposure limit value is exceeded.

Keywords:

Occupational health and safety, noise measurement, tunnel, mining,

___

[1] https://www.ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--en/index.htm, 21.11.2018.
[2] http://www.osha.eu.int, 21.11.2018.
[3] http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler/sgk_istatistik_yilliklari, 21.11.2018.
[4] Çınar, İ., “Madencilikte Gürültü Analizi, Modellenmesi ve Haritalanması”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, (2005).
[5] Fişne, A., “Türkiye Taşkömürü Kurumu Ocaklarında Gürültü Koşullarının İncelenmesi, Etkilenme Düzeylerinin İstatistiksel Analizi ve Risk Değerlendirmesi”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, (2008).
[6] Sezek, H., “İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Gürültü Ölçümleri, Kişisel Maruziyet Hesaplama, Kullanılacak Kulak Koruyucu Seçimi”, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 9 (44), 10-13, (2009).
[7] Ünver, B., “Madencilik faaliyetleri sırasında oluşan gürültünün işçi sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin incelenmesi”, Uluslararası Madencilikte İşçi Sağlığı ve Çevre Konferansı, 83-98, Ankara, (1995).
[8] Çakar, Y., “İşyerlerinde gürültü, titreşim ve ışınların insan sağlığına zararları ve koruma”, Mühendis ve Makina Dergisi, 29 (336), 1-2, (1988).
[9] Suter, A. “An occupational noise primer”, Professional Safety, 39 (10), 22-23, (1994).
[10] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik, Ankara, (2013).
[11] Çakır, A., “Ankara’da Mobilya İmalatı Yapan 7 Fabrikada Gürültü Düzeylerinin Saptanması ve Gürültüye Bağlı İşitme Kayıplarının İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2010).
[12] Yüksel, H., “Türkiye’de Bazı Maden Makinalarında Gürültü Ölçümü ve Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas, (2017).
[13] Erarslan, O., “Noise Monitoring and Control at the A.L.I. Soma Coal Region in Eynez Mine”, Master Thesis, Dokuz Eylül University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, İzmir, (1995).
[14] Sharma, O., Mohanan, V. and Singh, M., “Noise Emission Levels in Coal Industry”, Applied Acoustics, 54 (1), 1-7, (1998).
[15] Şahin, K., “Aydın Linyit İşletmesinde Gürültü Seviyesinin Araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, (1998).
[16] Şensöğüt, C., and Eralp, H., “Ömerler Yeraltı Ocağındaki Gürültü Ölçümleri ve Öneriler”, Türkiye 11. Kömür Kongresi, Bartın-Amasra, 43-52, (1998).
[17] Çetin, O., “OAL’de Gürültüye Bağlı İşitme Kayıplarının İncelenmesi”, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Dergisi, Eylül-Aralık, 39-45, (2000).
[18] Ediz, İ.G., Beyhan, S., Akçakoca, H., ve Sarı, E., “Madencilikte Gürültüye Bağlı İşitme Kayıplarının İncelenmesi” Türkiye 13. Kömür Kongresi, Zonguldak, 13-22, (2002).
[19] McBride, D. I., “Noise-induced Hearing Loss and Hearing Conservation in Mining”, Occupational Medicine, 54 (5), 290-296, (2004).
[20] Şensöğüt, C. ve Çınar, İ., “Açık Ocaklarda Gürültü Yayılımının Geliştirilen Bir Model ile İncelenmesi”, Madencilik, 45 (3), 27-33, (2006).
[21] Şensöğüt, C. and Çınar, İ., “An Empirical Model for the Noise Propagation in Open Cast Mines - A Case Study”, Applied Acoustics, 68 (9), 1026-1035, (2007).
[22] Şensöğüt, C., “Occupational Noise in Mines and Its Control – A Case Study”, Polish Journal of Environmental Studies, 16 (6), 939-942, (2007).
[23] Erol, İ. ve Su, O., “Mekanize Bir Yeraltı Maden İşletmesinde Gürültü Seviyelerinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30 (2), 191-200, (2015).
[24] Parnell, J., “Acoustic Signature of Open Cut Coal Mines” Proceedings of Australian Acoustical Society Conference, Hunter Valley, Australia, (2015).
[25] Dereköy, F.S., “Bir Mermer Fabrikasındaki Gürültünün Çalışan İşçiler Üzerindeki Odyolojik Etkileri”, Kulak Burun Boğaz Klinikleri, 2 (1), 7-10, (2000).
[26] Şengün N., Altındağ R., Demirdağ S. ve Koççaz C.E., “Mermer İşleme Fabrikalarında Oluşan Gürültü Kirliliğinin İşçi Sağlığı ve İlgili Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi”, İ.T.Ü. 12. Endüstriyel Kirlenme Kontrolü Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 427-432, (2010).
[27] Çınar İ., ve Şensöğüt C., “Mermer Hazırlama Tesislerinde Oluşan Gürültünün İşçiler Üzerindeki Maruziyet Değerlerinin Belirlenmesi”, Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Adana, Adana, 335-344, (2015).
[28] Taştan H.T., “Granit Fabrikalarında Gürültü Maruziyetinin Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Ankara, (2016).
[29] Ergün, F., Toprak, R. ve Aktürk, N., “Açık Ocak Maden İşletmelerinin Neden Olduğu Çevresel Gürültü”, Hacettepe Üniversitesi Çevre Bilimleri, 6, 1-9, (2004).
[30] Mutlu, A., “Madencilikte Gürültüye Bağlı İşitme Kayıplarının Tespiti: Taş Kırma Eleme Tesisi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, (2010).
[31] Kosała, K. and Bartłomiej, S., “Analysis of Noise Pollution in an Andesite Quarry with the Use of Simulation Studies and Evaluation Indices”, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 22 (1), 92-101, (2016).
[32] Toppila, E., Pyykkö, I. and Pääkkönen, R., “Evaluation of The Increased Accident Risk From Workplace Noise”, Finnish Institute of Occupational Health International Journal Of Occupational Safety And Ergonomics, 15 (2), 155–162, (2009).
[33] Aybek, A. ve Arslan, S., “Bazı Tarıma Dayalı Sanayi Kuruluşlarında Gürültü Düzeyleri”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 8 (2), 121-127, (2005).
[34] Engel, J.R. and Kosala, K., “Sources of Vibroacoustic Hazards in Open-Pit Mines of Mineral Raw Materials”, Archives of Acoustics, 32 (2), 251-262, (2007).
[35] Kovalchik, P.G., Duda F.T. and Harper G.S., “Technique for estimating the sound power level radiated by pneumatic rock drills and the evaluation of a CSIR prototype rock drill with engineering noise controls”, The Journal of The Southern African Institute of Mining and Metallurgy, 100, 295-299, (2009).
[36] Çınar İ., and Şensöğüt C., “Evaluation of Noise Measurements Performed in Mining Sites for Environmental Aspects”, International Journal of Environmental Research, 7 (2), 383-386, (2013).
[37] Pleban, D., Piechowicz, J. and Kosała, K., “The Inversion Method in Measuring Noise Emitted by Machines in Opencast Mines of Rock Material”, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 19 (2), 321–331, (2013).
[38] Akbay, D., “Antalya-Kemer-Tekirova Karayolu Güzergahında Bulunan Altan Ayağ Tünelindeki (T3 Tüneli) Delik Delme Performans Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimler Üniversitesi, Isparta, (2013).
[39] Özmen, A., “Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Hükümlerinin Örneklerle ve Saha Uygulamalarıyla Açıklanması”, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara, (2014).
[40] Öztürk N., “Açık işletmelerde ağır iş makinesi operatörlerinin gürültü, titreşim ve toz maruziyetlerinin değerlendirilmesi”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Ankara, (2016).
[41] Erdem B., Duran Z., Doğan T. ve Yüksel H., “Açık Maden İşletmelerindeki İş Makinesi Operatörlerinin Gürültü Maruziyetinin İncelenmesi”, Bilimsel Madencilik Dergisi, 56 (4), 148-165, (2017).
[42] Ziel, A., “Noise in Measurements”, John Wiley & Sons Inc., ISBN 978-0471898955, New York, (1976).
[43] Özgüven, N., “Endüstriyel Gürültü Kontrolu”, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yayını, No.118, Ankara, 1986.
[44] Baranek, L.L. and Ver, I.L., “Noise and Vibration Control Engineering; Principles and applications”, John Wiley & Sons Inc., ISBN 978-0-471-44-942-3, New York, (1992).
[45] Malchaire, J., “Sound measuring instruments, in Occupational Exposure to Noise: Evaluation, Prevention and Control”, pp.125-140, Eds. Goelzer, B., Hansen, C.H., Sehrndt, G.A., Publication Series from the Federal Institute for Occupational Safety and Health, Document published on behalf of the World Health Organization-Dortmund, Berlin, (2001).
[46] Barron, R.F., “Industrial Noise Control and Acoustics”, Marcel Dekker Inc., ISBN: 0-8247-0701-X, New York, (2003).
[47] Michael, P.L. and Michael, K.L., “Noise Measurement in Occupational Hearing Loss”, 3th Edition, pp.617-640, Eds., Sataloff, R.T. and Sataloff, J., CRC Press Taylor & Francis Group, New York, (2006).
[48] Camkurt, M.Z., “İşyeri çalışma sistemi ve işyeri fiziksel faktörlerinin iş kazaları üzerindeki etkisi”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20 (6), 80-106, (2007).
[49] Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Çevresel Gürültü Ölçüm ve Değerlendirme Kılavuzu, Ankara, (2011).
[50] Pathak, K., “Modelling and Prediction of Environmental Noise Levels Near Mechanised Surface Mines and Quarries”, PhD Thesis, Imperial College, London, (1996).