Kentsel Yenileme ile İlgili Yasal Düzenlemelerde Takdir Yetkisinden Gelen Esneklikler

Türkiye’de, kentlerin planlaması düzenleyici planlama sistemi ile sağlanmaktadır. Ancak, 2000’lerden itibaren planlama sistemindeki önemli değişiklikler, teorideki yapıdan uzaklaşılarak, pratikte esnek planlama sistemine doğru evrilmeye yol açmıştır. Benzer şekilde, kentsel yenileme uygulamalarında da esnek sistemin varlığı öne çıkmaktadır. Kentsel yenileme uygulamalarında esneklik iki farklı şekilde ortaya çıkmaktadır. Birincisi, kentsel yenileme uygulamalarının, 2004 yılından itibaren yürürlüğe giren özel amaçlı kanunlar ile gerçekleşmesidir. Kentsel yenileme ile ilgili özel amaçlı kanunlar, düzenleyici planlama sisteminin en temel özelliği olan hiyerarşi ilkesini, doğrudan devre dışı bırakmaktadır. Bu durum, kentsel yenileme uygulamalarının mevcut planlama sisteminin dışında gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu durum esnekliğin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. İkincisi ise, kentsel yenileme ile ilgili yasal düzenlemelerdeki, yetkinin kullanımına ilişkindir. Kentsel yenileme uygulama süreçlerinde, gerek merkezi yönetime, gerekse yerel yönetimlere birçok konuda takdir yetkisi verilmiştir. Bu durum da esnekliğin şekillenmesinde doğrudan etkili olmuştur.

Flexibility from Discretion in Legal Regulations on Urban Renewal

In Turkey, urban planning is provided through the regulatory planning system. However, significant changes in the planning system since 2000 have triggered a shift in the planning system towards a flexible planning system in practice despite the structure in theory. A flexible system is also evident in urban renewal practices. Flexibility in urban renewal implementations occurs in two different ways. Firstly, urban renewal practices are applied in accordance with special laws that have been in effect since 2004. These special laws bypass the hierarchy that being a basic feature of the regulatory planning system. This situation causes to emerge urban renewal practices at outside of existing planning system, and hereby, a great deal of flexibility in urban renewal practices, in sense of giving of new development rights reveals. Second is related to the using of power in the legal regulations regarding urban renewal. With the legal regulations, both the central and local administrations discretionary power are given discretionary powerin urban renewal processes. This situation directly influenced the shaping of flexibility.

___

  • Akıncı, M. (2016). Kentsel Dönüşümün Asıl Hedefi Olarak Elverişli Konut Hakkı ve İdarenin Ödevleri. Legal Hukuk Dergisi, 14, 6643-6680.
  • Alfasi, N. (2006). Planning policy? Between long-term planning and zoning amendments in the Israeli planning system. Environment and Planning A, 38, 553-568.
  • Balaban, O. (2012). The Negative Effects of Construction Boom on Urban Planning and Environment in Turkey: Unraveling the Role of the Public Sector. Habitat International, 36(1), 26-35.
  • Bektaş, Y. (2014). Bir Kentleşme Stratejisi Olarak Yasanın Kentsel Mekanı Dönüştürmedeki Etkisi: Ankara Örneği. Planlama Dergisi, 3(24), 157- 172.
  • Booth, P. (1996). Controlling development Certainty and discretion in Europe, the USA and Hong Kong. London: Taylor & Francis.
  • Buitelaar, E., & Sorel, N. (2010). Between the rule of law and the quest for control: Legal certainty in the Dutch. Land Use Policy(27), 983-989. Ocak 2017 tarihinde alındı
  • Demir, A. M. (2009). İmar Planı Değişikliklerinin Değerlendirilmesi Zeytinburnu Örneği. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Dinçer, İ. (2010). Türkiye’de Kent Ölçeğinde Koruma ve Kent Planlamanın Yollarının Kesişmesi ve Yeniden Ayrılması: Protokol Alanından Yenileme Alanına. D. Özdemir içinde, Kentsel Dönüşümde Politika, Mevzuat ve Uygulama, Avrupa Deneyimi, İstanbul Uygulamaları (s. 225-255). Ankara: Nobel Yayınevi.
  • Dinçer, İ. (2011). The Impact of Neoliberal Policies on Historic Urban Space: Areas of Urban Renewal in Istanbul. International Planning Studies, 16(1), 43-60.
  • Ergün, N. (2006). Gentrification Kuramlarının İstanbul’da Uygulanabilirliği. D. Behar, & T. İslam içinde, İstanbul’da Soylulaștırma Eski Kentin Yeni Sahipleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Ersoy, M. (2000). İmar Planlarının Kademelenmesi ve Farklı Ölçeklerdeki Planlar Arasındaki İlişki. M. Ersoy, & Ç. Keskinok içinde, Mekan Planlama ve Yargı Denetimi. Ankara: Yargı Yayınevi.
  • Gedikli, B. (2004). Strategic Spatial Planning and Its Implementation in Turkey: Şanlıurfa Provincial Development Planning Case. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Genç, F. (2014). Gecekonduyla Mücadeleden Kentsel Dönüşüme Türkiye’de Kentleşme Politikaları. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 15-30.
  • Gür, S., & Türk, Ş. Ş. (2014). 6306 Sayılı Kanunla Yeniden Ortaya Çıkan Bina Ölçeğinde Kentsel Yenileme Pratiği: Bağcılar İlçesi Örneği. 38. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu (s. 623-650). İstanbul: TMMOB Şehir Plancıları Odası.
  • Güzey, Ö. (2016). The last round in restructuring the city: Urban regeneration becomes a state policy of disaster prevention in Turkey. Cities(50), 40-53.
  • Heurkens, E., & Hobma, F. (2014). Private Sector-led Urban Development Projects: Comparative Insights from Planning Practices in the Netherlands and the UK. Planning Practice and Research, 29(4), 350-369.
  • JICA. (2002). Afet Önleme/Azaltma Temel Planı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
  • Karaman, O. (2013). Urban Renewal in Istanbul: Reconfigured Spaces, Robotic Lives. International Journal of Urban and Regional Research, 37(2), 715-733.
  • Keleş, R. (2020). Kentleşme Politikası (17 b.). Ankara: İmge Kitapevi.
  • Kentleşme Şurası. (2009). Komisyon Raporları (Cilt 1). Ankara: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı.
  • Köktürk, E., & Köktürk, E. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm ve Almanya Deneyimi. 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı. Ankara: TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası.
  • Kuyucu, T., & Ünsal, Ö. (2010). 'Urban Transformation' as State-led Property Transfer: An Analysis of Two Cases of Urban Renewal in Istanbul. Urban Syudies, 47(7), 1479–1499.
  • Kürşat, Z. (2013). 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Özel Hukuk Alanındaki Etkileri. M. Yasin, & C. Şahin içinde, Kentsel Dönüşüm Hukuku (s. 19-48). İstanbul: İstanbul Üniversitesi S.S. ONAR İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
  • Kütük İnce, E. (2006)., Kentsel Dönüsümde Yeni Politika, Yasa ve Eğilimlerin Degerlendirilmesi “Kuzey Ankara Girişi (Protokol Yolu) Kentsel Dönüsüm Projesi. Ankara: Gazi ÜNiversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Munoz Gielen, D., & Tasan-Kok, T. (2010). Flexibility in Planning and the Consequences for Public-value Capturing in UK, Spain and the Netherlands. European Planning Studies, 18(7), 1097-1131.
  • Orta, E. (2005). İmar Hukukunda Plan Hiyerarşisi ve Planların Çatışması. İstanbul: Legal Yayınevi.
  • Özden, P. P. (2006). Türkiye'de Kentsel Dönüşümün Uygulanabilirliği Üzerine Düşünceler. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(35), 215-233.
  • Özden, P. P. (2010). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Politikaları ve Mevzuatına Eleştirel Bir Bakış. D. Özdemir içinde, Kentsel Dönüşümde Politika, Mevzuat ve Uygulama, Avrupa Deneyimi, İstanbul Uygulamaları (s. 196- 224). Ankara: Nobel Yayınevi.
  • Özden, P. P. (2013). Üst Ölçekli Planlamadan Projeci Yaklaşıma Planlamanın Değişen Yüzü. K. Eyüpgiller, & Z. Eres içinde, Mimari ve Kentsel Koruma / Prof. Dr. Nur Akın'a Armağan (s. 435-455). İstanbul: YEM Yayın.
  • Özkan, H. A. (2012). Planlama Sistemlerinde Esneklik Kavramı: Türkiye Üzerine Bir Analiz. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Özkan, H., & Türk, Ş. (2016). Emergence, formation and outcomes of flexibility in Turkish planning practice. IDPR, 38, 25-54.
  • Özsunay, E. (2015). 6306 Sayılı Kanun ve Kentsel Dönüşüm Uygulamalarına İlişkin Düşünceler. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
  • Rivolin, U. J. (2008). Conforming And Performing Planning Systems İn Europe: An Unbearable Cohabitation. Planning, Practice & Research, 23(2), 167-186.
  • Seçkin, S., & Üstün, G. (2015). İdari İşlemlerde Takdir Yetkisi ve Gerekçe İlkesi. Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın'a Armağan - Hukuk Araştırmaları Dergisi, 509-533.
  • Steele, W., & Running, K. (2012). Flexibility Versus Certainty: Unsettling The Land-Use Planning Shibboleth İn Australia. Planning, Pratice & Research, 27(2), 155-176.
  • Şen, B., & Öktem Ünsal, B. (2014). Derbent- Memeleketin İşçi Mahallesi ya da Küresel Kentin "Hukuksuz" Gecekondu Alanı. A. Türkün içinde, Mülk, Mahal, İnsan - İstanbul'da Kentsel Dönüşüm (s. 189-225). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Şen, B., & Türkmen, H. (2014). Başıbüyük- Bir Kentsel Dönüşüm Sınaması. A. Türkün içinde, Mülk, Mahal, İnsan - İstanbul'da Kentsel Dönüşüm (s. 143-188). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Şimşek, S. (2015). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Tarakci, S., & Turk, S. S. (2017). Flexibility in Urban Renewal Practices: The Case of Turkey. AESOP Annul Congress, (s. 2538-2552). Lizbon.
  • Tarakçı, S., & Türk, Ş. (2015). İstanbul’da Deprem Riskinin Azaltilmasi Gerekçesine Dayali Kentsel Yenileme Uygulamalari. 8. Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 11 Mayıs-14 Mayıs, 2015. 2, s. 1555-1573. İstanbul: TMMOB Harita Mühendisleri Odası.
  • Tarakçı, S., & Türk, Ş. Ş. (2019). Türkiye’de Kentsel Yenileme Projelerinde Artan Değerin Kazanımında Plan Notunun Kullanımı – Fikirtepe Örneğı. 4. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi. Ankara.
  • Tasan-Kok, T. (2006). Küresel Bütünleşme Sürecinde Kurumsal ve Mekânsal Değişim: Budapeşte, İstanbul ve Varşova Örnekleri. A. Eraydın içinde, Değişen Mekan Mekânsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırma Toplu Bakış: 1923-2003 (s. 307-339). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
  • Tasan-Kok, T. (2008). Changing Interpretations Of ‘Flexibility’ İn The Planning Literature: From Opportunism To Creativity? International Planning Studies, 13(3), 183-195.
  • Türk, S. S., & Korthals Altes, W. K. (2010). Institutional Capacities in the Land Development for Housing on Greenfield Sites in Istanbul. Habitat Internatıonal, 34, 183–195.
  • Türkün, A., & Sarıoğlu, A. (2014). Tarlabaşı - Tarihi Kent Merkezlerinde Yoksulluk ve Dışlanan Kesimler Üzerinden Yeni Bir Tarih Yazılıyor. A. Türkün içinde, Mülk, Mahal, İnsan - İstanbul'da Kentsel Dönüşüm (s. 267-308). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Uzun, N. (2015). İstanbul'da Seçkinleştirmenin Üç Aşaması: Cihangir, Galata ve Tarlabaşı Üzerinnden Bir Değerlendirme. B. Duman, & İ. Coşkun içinde, Neden Nasıl ve Kim İçin Kentsel Dönüşüm (s. 431-451). İstanbul: Litera Yayıncılık.
  • Ünal, Y. (2015). Türk Şehir Planlama Hukukunun Dünü-Bugünü 1985- 2015. İstanbul: Legal Yayıncılık.
  • Ünlü, T. (2006). Kentsel Mekânda Değişimin Yönetilmesi. METU Journal of the Faculty of The Architecture, 23(2), 63-92.
  • Ünlü, T. (2009). Mekansal Planlamanın Kentin Biçimlenmesine Etkisi: Mersin Örneği. Planlama Dergisi, 3(4), 27-42.
  • Üstün, G. (2014). Kentsel Dönüşüm Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık. Valtonen, E., Falkenbach, H., & Viitanen, K. (2017). Development-led planning practices in a plan-led planning system: empirical evidence from Finland. European Planning Studies, 25(6), 1053-1075.
  • Yayla, Y. (1990). İdare Hukuku-I. İstanbul: Filiz Kitabevi.