Kenti Sahiplenmenin Veri Altyapısı: Küyerelleşme Sürecinde Kültür Varlıkları Envanteri ve Paylaşımı

Bir kentin yaşayanlarının “kentlilik” ya da “kentdaşlık” bilincine sahip olarak ve kendilerini o kente ait hissederek onu sahiplenmelerindeki temel koşul, kişilerin kendi mülkiyetindekilerle birlikte başkalarına ya da kamuya ait kültür varlıklarının ne olduklarını bilmeleri, farkında olmalarıdır. Kuramsal bir çerçeveyi temel alan bu çalışmada, söz konusu farkındalığın oluşmasını sağlayacak bir veri altyapısının nasıl bir süreçle hazırlanması gerektiği ve genel içeriği üzerinde durulmaktadır. Bu yapılırken, toplumsal dinamiklerin şekillendirdiği güncel bağlamda, Robertson’un, adının “küyerelleşme” olarak tanınmasını sağladığı döneme odaklanılmaktadır. Amaç, örnek bir alanın kültür varlıkları veri tabanının tasarımından çok; toplumun oluşturulması sırasında içinde yer alacağı ve sonradan erişimine, izlemesine ve gerektiğinde tepkisini dile getirebilmesine elverişli olacak etkileşimli, coğrafi temelli ve güncel teknolojili bir kültür varlıkları envanterinin gerekliliğini tartışmaktır. Çalışmada uluslararası ve/veya ulusal mevcut sistem ve standartlarla da uyumlu olması gereken kentsel kültür varlıkları envanterine vurgu yapılmaktadır. Ancak böyle bir veri altyapısının hem kendi kapsamının zaman içinde geliştirilebilir olması, hem de benzerlerinin kırsal yerleşimler ve daha geniş coğrafi ölçeklerde doğal varlıklar için hazırlanarak bu kaynakları koruma ve geliştirme amacıyla kullanılması da aynı derecede önemlidir.

Data Infrastructure for the Sense of Claiming the City: The Inventory of Cultural Assets and Sharing it in the Process of Glocalization

Development of sense of claiming the city in its residents with consciousness of “urbanity” or “citizenship” and sense of belonging depends basically on the knowledge and awareness for the cultural assets that are owned by the others or the public along with those on their own posession. Based on a theoretical discussion, the study focuses on the construction process and the general context of a data infrastructure that would contribute to formation of such awareness. For this purpose, within the contemporary context formed by social dynamics, the focus is the age of “glocalization” as popularized by Robertson. It discusses the requirement of an interactive, geographical and new-technology inventory of cultural assets that allows the inclusion of the community during its formation and later lets the access, monitoring and expression of the reaction of this community if needed, rather than the design of an inventory of cultural assets database for a case area. Such an inventory of urban cultural assets, which should also be compatible with the existing international and/or national systems and standards, is emphasized in this paper. However, the possibility to expand such a data infrastructure within its own context in time, formation of similar inventories for rural settlements and natural assets within a larger geographical context and their use for conservation and improvement of these resources are equally important.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2010). Arkeolojik Alanlarda Koruma Sorunları Kuramsal ve Yasal Açılardan Değerlendirme. TÜBA Kültür Envanteri Dergisi, 8, 103–118.
Akay, Z. & Eroğlu, M. (1979). Tarihi Çevre Koruması ve Planlama. Mimarlık Dergisi, 17(1), 71–72.
Akça, S. (2017). Dijital İnsanî Bilimler Yaklaşımıyla Kültür Varlıklarının Görünürlüğünün ve Kullanımının Artırılması: Türkiye için Kavramsal Bir Model Önerisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Akçura, T., & Çapar, M. (1973). İmar Planlarında Tarihi Kent Dokusu ve Tarihi Eserlerle İlgili Tutumların İncelenmesi. Mimarlık Dergisi, 11(8), 8–10.
Akipek, S. (2001). Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmenin Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 50(4), 13–39.
Akkar Ercan, M. (2010). How to Shape up Conservation-led Regeneration Initiatives Regarding Community Needs? ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27(1), 201–222.
Amanor, K.S. (2004). Natural and cultural assets and participatory forest management in West Africa (Working Paper 75) Conference Paper Series: International Conference on Natural Assets. Amherst, MA: Political Economy Research Institute, University of Massachusetts.
Atalan Çayırezmez, N. (2007, October). Cultural Heritage Inventory System of Turkey on the Web. Paper presented at the XXI International CIPA Symposium, Athens, Greece.
Attard, R., & Vella, M. (2014). The National Protective Inventory and Malta Scheduled Property Register: Malta’s Baseline for Cultural Heritage Protection and More. In Saviour Formosa (Ed.), Future Preparedness Thematic and Spatial Issues for the Environment and Sustainability (75–84). Gudja, Malta: Gutenberg Press.
Ayaokur, A. (2014). Müzelerde Bilgi Yönetimi: Sadberk Hanım Müzesi Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aydın, M., & Güner, S. (2013). Kültürel Mirasta Risk Yönetimi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 3(1), 70–81.
Aysev Deneç, E. (2014). The Re-production of the Historical Center of İstanbul in 2000s: A Critical Account on Two Projects in Fener–Balat. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(2), 163–188.
Barton, C., Cox, A., Delgadillo Cruz, S., & Hansen, J. (2017). Cultural-heritage Inventory Implementations: The Versatility of the Arches System. [Special Issue on Documentation] APT Bulletin: The Journal of Preservation Technology, 48(4), 19–28.
Beaulieu, L. J. (2002). Mapping the Assets of Your Community: A Key Component forBuilding Local Capacity. (Report No. SRDC-227). Mississippi State, MS: Southern Rural Development Center, Erişim: https:// dspace.library.uvic.ca/handle/1828/6829?show=full
Beck, U. (2000). What is Globalization? Oxford: Polity.
Beck, U. (2006). Cosmopolitan Vision. Oxford: Polity.
Beckford, J.A. (2003). Social Theory and Religion. Cambridge: Cambridge University Press.
Beyer, P. (2007). Globalization and Glocalization. In James A Beckford & Jay Demerath (Eds.), The SAGE Handbook of the Sociology of Religion (98–117). Los Angeles: SAGE Publications.
Bold, J.A. (Ed.) (2009). Guidance on Inventory and Documentation of the Cultural Heritage (2. Baskı). Council of Europe.
Bose, S. (2007). Inventory of Cultural Resources in a Community–Case Study Kolkata. SPAFA Journal, 17(3), 23–32.
Boz, L., Gülbay, Y., Aygün H.M., & Erdoğmuş E. (2014). Turkish National Immovable Cultural Heritage Inventory System. AgroLife Scientific Journal, 3(1), 35–38.
Brandtner, C. (2012). Eco-social glocalization? Egalitarian and elitist tendencies of the concept of urban governance. Momentum Quarterly: Zeitschrift für Sozialen Fortschritt, 1(2), 75–89.
Chew, M.M. (2010). Delineating the Emergent Global Cultural Dynamic of ‘Lobalization’: The Case of Pass-off Menswear in China. Continuum, 24(4), 559–571.
Collins, G.S. (2011). Cultural and Historic Preservation Planning in Small Cities and Suburbs: A Study of a Cultural Asset Inventory of Kennedale, Texas. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The University of Texas at Arlington/Faculty of the Graduate School, Texas.
Cuterela, S. (2012). Globalization: Definition, Processes and Concepts. Revista Română de Statistică–Supliment Trim IV, 137–146.
Çoruhlu, Y.E., Demir, O., Yıldız, O., & Yılmaz, H. (2016). Kültür Varlığı Tescilli Taşınmazların, Kurucu Vakıfları Adına Tescili: Vakıflar Kanunu 30. Madde Uygulaması. İstanbul Barosu Dergisi, 90(1), 35–58.
DiMaggio, P., & Powell, W. (1983). The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields. American Sociological Review, 48(2), 147–160.
DMK (2008). Dünya Mirası Konvansiyonu’nun (WHC) Uygulaması İçin Operasyonel Rehber [Dünya Miras Komitesi]. UNESCO, Dünya Kültür ve Doğal Mirasının Korunması için Hükümetler Arası Komite, Dünya Miras Merkezi. Erişim: https://www.dropbox.com/s/m72yaiaurhp32op/OPGUI_rehber%20tam%20%C3%A7eviri.pdf?dl=0
Editöryal: Eski Kent Parçalarında Koruma ve Değerlendirme. [Editöryal]. (1973). Mimarlık Dergisi, 11(8), 2–3.
Emekli, G. (2014). Öğrenen Turizm Bölgeleri, Kentler ve Kent Turizmine Kuramsal Yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 20(2), 27–39.
Eraydın, A. (2012, Aralık). Girişimci Devlet, Otoriterleşen Populizm: Neoliberalizmin Yeni Evresinde Devletin Yeni Davranış Kalıpları. 3. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu bildiri kitabı içinde (13–33). Ankara: Matsa Basımevi.
Erdoğan, A., Dedeoğlu Özkan, S., Sulak, B., & Barut, M. (2017). Koruma Odaklı Kırsal Alan Planlamasına Yönelik Veri Altyapısının Oluşturulması. Planlama, 27(3), 254–273.
Erdoğan, A., & Özkök, M.K. (2017). Kentsel Korumada Detaylandırılmış Koruma Potansiyel Matrisinin Kullanılabilirliği. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 34(2), 93–123.
Esin, U. (2003). Sunu. TÜBA Kültür Envanteri Dergisi, 1, xi–xvi.
Eyüboğlu Erşen, A. (2013, Nisan). Kırklareli Kentinin Korunmasında Çocukların Katılımı Üzerine Bir Araştırma. VIII. Uluslararası Sinan Sempozyumunda sunulan bildiri, Edirne.
Gaikwad, J.S. (2015). Globalization: An Age Old Process. International Journal of Art & Humanity Science, 2(2), 1–7.
Giddens, A. (1991). The Consequences of Modernity. Stanford, CA: Stanford University Press.
Gobo, G. (2016). Glocalization: A Critical Introduction. European Journal of Cultural and Political Sociology, 3(2–3), 381–385.
Göğebakan, Y. (2018). Kültür Varlıklarının Korunmasının ve Algılanabilirliklerinin Sağlanmasının Yönetsel ve Hukuksal Boyutu: Malatya Karakaş Konağı. [Özel Sayı] Sanat ve Tasarım Dergisi, 21, 121–141.
Günel, G., & Dişli, G. (2015, Ekim). Vakıf Kültür Varlıkları Envanter Sistemi. TMMOB 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu bildiri kitabı içinde (171–186).
Hacar, A. (2013). Arkeolojik Alanların Korunmasında Planlamanın Önemi: Güvercinkayası Alan Yönetim Planı ve İlk Uygulamalar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 395–417.
Hall, G.B., Chipeniuk, R., Feick, R.D., Leahy, M.G., & Deparday, V. (2010). Community-based Production of Geographic Information using Open Source Software and Web 2.0. International Journal of Geographical Information Science, 24(5), 761–781.
Held, D., McGrew, A.G., Goldblatt, D., & Perraton, J. (1999). Global Transformations: Politics, Economics, and Culture. Stanford, CA: Stanford University Press.
Inozemtsev, V. L. (2008). The Present Day Globalization. Age of Globalization [a special brief English version of the Russian journal]. (1), 46–47.
Kamacı, E. (2014). 2863 Sayılı KTVKK’nın Uluslararası Yasal Düzenlemeler Bağlamında Değerlendirilmesi. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(2), 1–23.
Kaufman, N. (2013). Putting Intangible Heritage in Its Place(s): Proposals for Policy and Practice. International Journal of Intangible Heritage, 8, 20–36.
Khondker, H.H. (2004). Glocalization as Globalization: Evolution of a Sociological Concept. Bangladesh e-Journal of Sociology, 1(2), 1–9.
Kõivupuu, M., Printsmann, A., & Palang, H. (2010). From Inventory to Identity? Constructing the Lahemaa National Park’s (Estonia) Regional Cultural Heritage. In T. Bloemers, H. Kars, A. Van der Valk, & M. Wijnen (Eds.), The Cultural Landscape & Heritage Paradox: Protection and Development of the Dutch Archaeological-historical Landscape and its European Dimension (115–132). Amsterdam University Press. Kuban, D. (1984). Çağdaş Koruma, Tasarım ve Planlama İlişkilerine Kuramsal Bir Yaklaşım. Mimarlık Dergisi, 22(3–4), 3–5.
Luísa Soares, A., Azambuja, S., Marques, T., Silva, I., Azambuja, J., & Arsénio, P. (2014, September). Historic Gardens of Lisbon–A Landscape Heritage Inventory Model. In I. Martinho Da Silva, T. Portela Marques, & G. Andrade (Eds.), Proceedings of the ECLAS Conference 2014 on Landscape: A Place Of Cultivation (413–416). University of Porto School of Sciences.
Maietti, F., Piaia, E., & Turillazzi, B. (2016, March). Digital Documentation: Sustainable Strategies for Cultural Heritage Assessment and Inspection. In R.P. Borg, P. Gauci, & C.S. Staines (Eds.), Proceedings of the SBE International Conference 2016 on Europe and the Mediterranean: Towards a Sustainable Built Environment (303-308). SBE Malta: Gutenberg Press.
Mazı, F. (2009). Tarihi Çevrenin Korunmasında Sosyo-ekonomik Faktörlerin Etkisi. Mevzuat Dergisi, 17(138).
Meyer, J.W., & Rowan, B. (1977). Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony. American Journal of Sociology, 83(2), 340–363.
Myers, D., Dalgity, A., Avramides, I., & Wuthrich, D. (2012, Oct.–Nov.). Arches: An Open Source GIS for the Inventory and Management of Immovable Cultural Heritage. In M. Ioannides, D. Fritsch, J. Leissner, R. Davies, F. Remondino, & R. Caffo (Eds.), Proceedings of the Progress in Cultural Heritage Preservation 4th International Conference, EuroMed 2012 (817–824). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag.
Özbağ, D. (2010). Ulusal Dijital Kültür Mirasının Korunması ve Arşivlenmesine Yönelik Kavramsal Bir Model Önerisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özcan, K., & Koç San, D. (2011). Kültürel Miras Yönetimi: Birgi Bütünleșik Sit Alanları için Bir Model. BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 97–111.
Özel, N. (2016). Müzelerde Bilginin Düzenlenmesi ve Erişime Sunulması: Ankara'daki Müzelere Yönelik Bir Araştırma. DTCF Dergisi, 56(1), 177–209.
Pereira Roders, A., & Van Oers, R. (2011). Editorial: Bridging Cultural Heritage and Sustainable Development. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 1(1), 5–14.
Radhakrishnan, S. (2010). Limiting Theory: Rethinking Approaches to Cultures of Globalization. In B.S. Turner (Ed.), Routledge International Handbook of Globalization (23–41). London: Routledge.
Ritzer, G. (1993). The McDonaldization of Society. London: SAGE Publications.
Ritzer, G. (2003). Rethinking Globalization: Glocalization/Grobalization and Something/Nothing. Sociological Theory, 21(3), 193–209.
Robertson, R. (1992). Globalization: Social Theory and Global Culture. London: SAGE Publications.
Robertson, R. (1995). Glocalization: Time-Space and Homogeneity-Heterogeneity. In M. Featherstone, S. Lash, & R. Robertson (Eds.), Global Modernities (25–44). London: SAGE Publications.
Ruzana, M. (2015). History of Globalization. Annals of the “Constantin Brâncuși” University of Târgu Jiu, Letter and Social Science Series, (1), 75–81.
Savran, D., Tuna, G., Macit, F., & Daş, R. (2017). Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Taşınmaz Kültür Envanterinin Hazırlanması: Kırklareli İli Örneği. DÜMF Mühendislik Dergisi, 8(1), 147–158.
Smith, L., & Campbell, G. (2017). The Tautology of “Intangible Values” and the Misrecognition of Intangible Cultural Heritage, Heritage & Society, 10(1), 26–44.
Soja, E.W. (1989). Postmodern Geographies: The Reassertion of Space in Critical Social Theory. London: Verso Press.
Sürül, A., Özen, H., & Tutkun, M. (2003, Sep-Oct). ICOMOS Digital Database of the Cultural Heritage of Trabzon. In M.O. Altan (Ed.),.), Proceedings of the XIXth CIPA International Symposium 2003 on New Perspectives to Save Cultural Heritage (29-34). Antalya.
Tully, H., & Flood, B. (2016). Preparing for a Cultural Inventory in Albany, Oregon (Community Cultural Development, Sustainable City Year Reports 2016–17). Albany: University of Oregon. Erişim: http://hdl.handle.net/1794/22456
Ulusan, E. (2016). Türkiye’de Kültürel Miras Alanlarında Yönetim Planlaması Deneyimi. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 7(19), 372–401.
UNESCO (1995). The Conservation of Old Cities as Part of the Cultural Heritage–Seen within the Context of Modern Urbanization. Executive Board Session: 146 EX/18, Item 5.5.6 of the provisional agenda, Paris.
Ülger, D.K., & Külcü, Ö. (2016). Dijitalleştirme Çalışmalarına Kültürel Miras Ölçeğinde Genel Bir Bakış: VEKAM Örneği. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 42–55.
Ünlü, T. (2009). Kentsel Dönüşüm Sürecinin Tasarlanması: Tarsus Tarihi Merkezi. Planlama Dergisi, 3–4, 145–57.
Yazıcı, H., & Şahin, S.H. (2013). CBS Yardımıyla Zamantı Çayı Havzası Ekoturizm Çekiciliklerinin Sunulması. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(3), 33–43.
Yücel, C., & Zeren Gülersoy, N. (2006). Türkiye’de Kentsel Sit Alanlarının Planlanması için Bir Sistem Önerisi. İTÜdergisi/a: Mimarlık, Planlama, Tasarım, 5(1), 3–14.
Žarnić, R., Rajcic, V., & Moropoulou, A. (2012, Oct.–Nov.). Identity Card of Cultural Heritage: How to Collect and Organize Data. In M. Ioannides, D. Fritsch, J. Leissner, R. Davies, F. Remondino, & R. Caffo (Eds.), Proceedings of the Progress in Cultural Heritage Preservation 4th International Conference, EuroMed 2012 (340–348). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag