Kent Kimliğinin Oluşumunda Kentsel Bellek ve Kentsel Mekan İlişkisi: Mersin Örneği

Tarihi, ekonomik ve toplumsal gelişmeler ile mekan arasındaki karşılıklı olarak birbirini üreten ilişki, mekan ve bellek arasında da söz konusudur. Bu nedenle mekan ve bellek arasındaki bu diyalektik ilişkinin çözümlenmesi, fiziksel çevre algısı ve bellekteki temsillerinin araştırılması, tek bir mekansal öğe ya da bütün bir kentin görünen somut varlığının ötesinde, bunların bellekteki soyut karşılıklarını anlamak için önemli olanaklar sunmaktadır. Fiziksel çevre algısının ölçülmesi ve bellekteki temsillerinin araştırılmasında, mekana ilişkin bilginin bilişsel olarak nasıl temsil edildiği, söz konusu bilginin nasıl bir işlemden geçirildiği, ifade edilmesinde ne tür bireysel kısıtlar bulunduğu, bunların ölçümünde ve değerlendirilmesinde kullanılacak uygun araç ve yöntemin ne olduğu gibi çok sayıda sorun hala tartışılmaktadır. Ne var ki, tarihsel gerçekliğin yeniden inşasında, geçmişteki "doğru"nun ne olduğundan çok onun "nasıl" olduğu ya da "nasıl bir iz bıraktığı" ve "ne anlama geldiği" sorularının sunacağı olanaklar dikkate alındığında, söz konusu tartışmaların gölgesinden kurtulmuş çalışmalar yapılabilecektir. Buradan hareketle çalışmada, kentsel mekanın toplumsal bellekteki karşılıkları, aralarındaki etkileşimli ilişki çerçevesinde, Mersin örneği üzerinden sözlü tarih yönetimi kullanılarak araştırılmıştır. Mersin'in, Doğu Akdeniz'de önemli bir ticaret ve liman kenti kimliğiyle geliştiği on dokuzuncu yüzyıldan 1960'lı yıllara kadarki dönemde, kentsel mekan ve kent belleği arasındaki ilişki, bu döneme tanıklık etmiş Mersinliler ile yapılan sözlü tarih görüşmeleri ile ortaya konmaya çalışılmış, kentsel mekan ve kent belleği arasındaki ilişkinin neden önemli olduğu, günümüz Mersin'inde yaşanan kentsel mekan ve kent kimliği sorunları temelinde tartışılmıştır

The Relation Between Urban Memory and Urban Space on Evolution of Urban Character: Case of Mersin

The reciprocal relation between historical, economical and social developments and urban space also exists between urban memory and urban space. Therefore, the analysis of the dialectic relation between urban memory and urban space and investigation of environmental perceptipon and their representation in the memory provides substantial potentials for understanding the abstract repercussions of memory on urban space beyond conceiving it only as a physical asset. There are many questions on evaluation of the environmental perception and analysis of the representations on memory; how is the knowledge on urban space represented through cognition, what are the processes of that, what are the personal restrictions to express the experiences and perceptions on urban space, what are the convenient methods and tools for evaluating all of them. These questions have been still argued. However, thinking on “how” the truth is formed, or “how it left its mark” or “how it reproduced the meaning”, rather than “What the truth is” will provide opportunities to reconstruct the historicity. Thus, in this study, the representations of the urban space on urban memory is examined through the case of Mersin by using the oral history method. The reciprocal relation between urban space and memory is scrutinized through oral history interviews with inhabitants of Mersin, and the improtance of aforementioned relation and the problems embedded on urban space in relation to memory is discussed

PDF

___

Boyer, M. C. (1996). The City of Collective Memory: Its Historical Imagery and Architectural Entertainments. Cambridge: MIT Press.
Conzen, M.R.G. (1966). “Historical townscapes in Britain: a problem in applied geography” in House, J. W. (Ed.). Northern Geographical Essays in honour of G. H. J. Daysh, Newcastle upon Tyne, 56-78. Newcastle Upon Tyne: University of Newcastle Upon Tyne.
Develi, Ş. (2000). “Yok Olan Bir Tarih Azak Han”, İçel Sanat Kulübü Aylık Bülteni, Sayı: 88, ss. 6-7, Mersin.
Dingeç, E. (1998).19. yüzyıl’ın İkinci Yarsında ve 20. yüzyıl’ın Başında Mersin’in Ekonomik Yapısı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. Chicago: The University of Chicago Press. Halbwachs, M. (1952) Les cadres sociaux de la mémoire. Paris: Presses Universitaires de France ve Halbwachs, M. (1925) Les Travaux de L’Année Sociologique, Paris: F. Alcan.
Iggers, G. G. (2000). Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı. Gül Çağalı Güven (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Işık, O. (1994). “Mekanın Politikleşmesi, Politikanın Mekansallaşması”, Toplum ve Bilim. Sayı: 64-64 Güz/Kış, ss.7-38. İstanbul: Birikim Yayıncılık.
Keyder, Ç., Özveren, Y. E., Quataert, D. (1994). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Liman Kentleri: Bazı Kuramsal ve Tarihsel Perspektifler”, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri, (Ed.) Keyder, Ç., Özveren, Y. E., Quataert, D., İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları,121-157.
Kyvig, E. D., Myron A. M. (2000). Yanıbaşımızdaki Tarih. Nalan Özsoy (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Lynch, K. (1981) A Theory of Good City Form. Cambridge, Massachusetts, and London: The MIT Press.
Norberg-Schulz C. (1984). Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture. New York: Rizzoli.
Özveren, E. (2006) “Zaman İçinde Avrupa, Akdeniz Dünyası ve Antakya Üzerine Düşünceler”, Akdeniz Dünyası Düşünce, Tarih, Görünüm, (Ed.)Özveren, E., Özel, O., Ünsal, S., Emiroğlu, K., İstanbul: İletişim Yayınları, 13-26.
Pèrouse, J. F. (2006). “Kentsel Bellek ve Kent Müzeleri: İstanbul Şehri Gö- zlem ve Merkezi Deneyimi”, Kentler ve Kent Müzeleri, Kent Müzeleri Uluslararası Sempozyumu, 21-22 Nisan 2006, 105-110. Antalya.
Ricoeur, P. (2012) Hafıza, Tarih, Unutuş, (Çev.) Özcan, M. E., İstanbul: Metis.
Ringas, D.; Christopoulou, E.; Stefanidakis, M. (2011) “Urban Memory in Space and Time”, Styliaras, G., Koukopoulos D., Lazarinis, F. (Eds.)
Handbook of Research on Technologies and Cultural Heritage. Information Science Reference, New York.
Rossi, A. (1982). The Architecture of the City. New York: Rizzoli. Russell, N. (2006). Colective Memory before and after Halbwachs. The French Review 79, No. 4.
Selvi Ünlü, T., Ünlü, T. (2009). İstasyondan Fenere Mersin, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Kültür Kitapları Dizisi-1. Mersin: Başak Ofset.
Selvi Ünlü, T. (2007). 19. Yüzyılda Mersin’in Kentsel Gelişimi.
(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Suher, H., Ocakçı, M., Karabay Ayataç, H., Ertekin, Ö. (2004) An Indicator of Sustainable Development: Urban Identity, ITÜ AZ Dergisi (2004-2), Vol. 1, No 2, 26-42.
Tekeli, İ. (1991). Kent Planlaması Konuşmaları. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası.
Tekeli, İ. (2007). Birlikte Yazılan ve Öğrenilen Bir Tarihe Doğru, İlhan Tekeli Toplu Eserler-1. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Thompson P. (1999). Geçmişin Sesi. Şehnaz Layıkel (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tosh, J. (2008). Tarihin Peşinde, Özden Arıkan (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Uzun, İ., Akyol, T. D., Bal, E. (2011). “İzmirli’nin İzmir’i: Kentlinin Belleğindeki Mekansal Temsiller”, Ege Mimarlık, 2011/1, Sayı:76, 34-39.
Ünlü, T., Selvi Ünlü, T. (2012). Değişen Ticaret Gelişen Kent Mersin 1850- 1950, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Mersin Kitapları Dizisi-2, Mersin: Reprotek.
Yılmaz, A. (2011). “Bellek Topografyasında Özgürlük: Gelibolu Savaş Alanları ve Mekansal Bir Deneyim Olarak Hatırlama”, Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye’de Bellek Çalışmaları. Leyla Neyzi (Yay. Haz.). 187-216. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Yenişehirlioğlu, F. ve Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyeleri (1995). Mersin Evleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
http://tr.imkanmekan.org/soylesiler/kamusal-mekanda-bellek/, Erişim Tarihi: Nisan 2012.