TOPLUMCU BELEDİYECİLİK DENEYİMİ (1973-1980): DENİZLİ ÖRNEĞİ

Türkiye’de 1973-1980 yılları arasında toplumcu belediyecilik/yeni belediyecilik (hareketi)/sosyal demokrat belediyecilik/demokratik belediyecilik isimli yerel bir siyasal hareket ortaya çıkmıştır. Kent yoksullarına yönelik yerel politikalar üreten belediye başkanlarının deneyimleriyle meydana gelen bu yeni belediyecilik hareketi, Türkiye’nin yerel siyasetinde önemli bir yer tutmaktadır. Birçok akademik çalışma, bu hareketin çeşitli yönlerini ve örneklerini ayrıntılı olarak tartışsa da, toplumcu belediyeciliğin özgün bir deneyimi olan Denizli kenti, literatürde yer bulamamıştır. Bu çalışma, Denizli yerel siyasetinde toplumcu belediyecilik deneyimini ele almaktadır. Türkiye’deki ana akım toplumcu belediyecilik tartışmaları ve örneklerinden farklı olan Denizli’nin kısıtlı ve özgün yönlerine odaklanmak, çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Denizli’deki yeni belediyecilik deneyimi, halkçı yerel politikalar üreten belediye başkanının bireysel çabalarıyla şekillenmiştir. Merkez sağın kalesi olarak adlandırılan Denizli’de, kent yoksullarına yönelik yerel projeler üretilmesi, kentsel düzeyde gerilimlere sebep olmuştur. Diğer yandan, Denizli’nin yeni belediyecilik deneyimi kentsel toplumsal hareketlerden, kentleşme uzmanlarından ve gecekondu sakinlerinin politik potansiyelinden mahrum kalmıştır. Dönemin belediye başkanı Hasan Gönüllü’nün politik söylemi, Denizli’deki yeni belediyecilik hareketinin temel noktaları ve Türkiye deneyimiyle kıyaslanması, çalışmanın temel sorunsalını belirlemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yeni Belediyecilik, Denizli Yerel Siyaseti, Kolektif Tüketim

PDF

___

Akbulut, Ö. Ö. (2007). “Belediye Yönetimi Reformu: Monolitik İktidar Yapısının Güçlendirilmesi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 16/1, 7 - 29.
Aydıner, T. (2019). Yerel Siyasetin Yeniden Ölçeklenmesi: Denizli Örneği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Pamukkale Üniversitesi.
Batuman, B. (2010). “Toplumcu Bir Belediyecilik Modeli: “Yeni Belediyecilik Hareketi” 1973–1977”, Mülkiye Dergisi, 39/266, 223 – 241.
Batuman, B. (2013). “70’ler: Siyasetin Odağındaki Kent, Kentin Odağındaki Siyaset”, Toplum ve Bilim, Sayı 127, s. 68 – 87.
Bayraktar, U. ve Penbecioğlu, E. (2009). “Yerel Liderlik, Toplumcu Belediyecilik ve Ali Dinçer: 1977-1980 Dönemi Ankara Belediyesi”, Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi Toplumcu Belediyecilik Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, (Der: İ. Kamalak ve H. Gül), SODEV Kitaplığı, Kalkedon, İstanbul, 159-196.
Bayraktar, U. (2014). “Kamuyu Kamusallaştıran Toplumcu Belediyeler İçin Geçmişten Alınabilecek İlham Üzerine”, Katılımcı Yerel Yönetim, (Der: İnan İzci), Kalkedon, İstanbul, 51 – 68.
Bayramoğlu, S. (2015). Toplumcu Belediye: Nam-ı Diğer Belediye Sosyalizmi, 1 Baskı, Nota Bene, Ankara.
Castells, M. (1977). Urban Question: A Marxist Approach, 1st Edition, Edward Arnold, London.
Çeğin, G. (2012). Yerel Siyasal Alan ve Siyasal Yatkınlıkların Yapısal-İnşacı Analizi: Denizli Kenti Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Pamukkale Üniversitesi.
Doğan, A. E. (2005). "Neo-Liberal Belediyeciliğin Çelik Zırhı: Yerel Kalkınma", Mülkiye Dergisi, 29, 77-88.
Eraydın, A. (2002). Yeni Sanayi Odakları: Yerel Kalkınmanın Yeniden Kavramlaştırılması, 1. Baskı, Mimarlık Fakültesi Yayınları, ODTÜ, Ankara.
Filiztekin, A. & Tunalı, İ. (1999). “Anatolian Tigers: Are They for Real?”, New Perspectives on Turkey, 20, 77-106.
Geddes, M. (2009). “Marxism and Urban Politics”, Theories of Urban Politics, (Ed: J. S. Davies, &, D. Imbroscio), 2nd Edition, Sage, California, 55 – 72.
Gönüllü, H. (2016). Denizli Kentinin Büyük Ameliyatı (1973 – 1980 Yılları Arası), 1. Baskı, Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli.
Güler, M. (2009a). “Toplumcu Belediyeciliğin Doğuş Koşulları Üstüne”, Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi Toplumcu Belediyecilik Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, (Der: İ. Kamalak ve H. Gül), SODEV Kitaplığı, Kalkedon, İstanbul, s. 125 – 158.
Güler, M. (2009b). “Sosyal Demokrat Belediyelerin 1989-1994 Deneyimini Toplumcu Belediyecilik Üzerinden Değerlendirmek”, Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi Toplumcu Belediyecilik Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, (Der: İ. Kamalak ve H. Gül), SODEV Kitaplığı, Kalkedon, İstanbul, 233 – 267.
Güneş, M. (2009). “Sosyal Demokrasinin Deneyim Alanı Olarak ‘Ankara Belediyeciliği’: Karayalçınlı Yıllar”, Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi Toplumcu Belediyecilik Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, (Der: İ. Kamalak ve H. Gül), SODEV Kitaplığı, Kalkedon, İstanbul, 197-232.
Haytoğlu, E. (2005). “Varlık Vergisi Denizli Uygulaması”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9/11, 159 – 185.
İnan, S. (2005). "CHP Müfettişi Cemal Karamuğla'nın Raporları Işığında Bir Taşra Kenti Olan Denizli'de 1950 Seçimleri ve Gösterdikleri", Atatürk Dergisi, 4/3, 103 – 124.
İnan, S. (2007). “Sümerbank”, Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi, s. 26-36.
Jessop, B. (1994). "The Transition to Post-Fordism and the Schumpeterian Workfare State", Towards a Post-Fordist Welfare State, (Ed: R. Burrows, & B. Loader), Routledge, Abingdon, 13-37.
John, P. (2009). “Why Study Urban Politics?”, Theories of Urban Politics, (Ed: J. S. Davies, &, D.Imbroscio), 2nd Edition, Sage, California, 17-24. Kahraman, A. (1978). Boğulan Başkan: Erol Köse, 1. Baskı, Gelişim, İstanbul.
Kamalak, İ., Gül, H. ve Beyazıt, E. (2009). “Sosyal Demokrat İlkelerin Yerel Düzeyde Uygulanması Üzerine Bir Deneme: Türkiye Örneği”, Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi Toplumcu Belediyecilik Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, (Der: İ. Kamalak ve H. Gül), SODEV Kitaplığı, Kalkedon, İstanbul, 27-64.
Keyder, Ç. (2014). Türkiye'de Devlet ve Sınıflar, 19. Baskı, İletişim, İstanbul.
Kılavuz, F. ve Yüksel, C. (2017). "Yerel Yönetimler Maliyesi Çerçevesinde Toplumcu Belediyecilik: Fatsa ve Ovacık Örneği", Toplum ve Demokrasi Dergisi, 11/23, 121-138.
Köse, E. (1977). “Yerel Yönetimde Yeni Örgütlenmelere Doğru”, Mimarlık, 15, 57-59.
Kurt, H. (2009). “Yerel Yönetim Reformları Işığında Yerel Yönetimlerin Hareket Alanları: Toplumcu Belediyecilik Mümkün mü?”, Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi Toplumcu Belediyecilik Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, (Der: İ. Kamalak ve H. Gül), SODEV Kitaplığı, Kalkedon, İstanbul, 269-294.
Leopold, E. & McDonald, David A. (2012).” Municipal Socialism Then and Now: some lessons for the Global South”, Third World Quarterly, 33/10, 1837-1853, DOI: 10.1080/01436597.2012.728321
Levey, E. J. (1999). “Municipal Socialism and Its’ Economic Limitations”, Political Science Quarterly, 24/1, 23-56.
Mayer, M. (2014). “Toplumsal Kent Hareketlerinde “Kent Hakkı”, Kar için Değil Halk İçin: Eleştirel Kent Teorisi ve Kent Hakkı, (Der: N. Brenner, P. Marcuse & M. Mayer), Sel, İstanbul, 100-130.
Övgün, B. (2005). “Bir Zamanlar Belediyelerimiz”, Genel-İş Emek Araştırma Dergisi, 2, 49-53.
Özuğurlu, M. (2002). Anadolu’da Küresel Fabrikanın Doğuşu Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi, 1. Baskı, Kalkedon, İstanbul.
Pahl, R. E. (1978). "Castells and Collective Consumption", Sociology, 12/2, 309-315.
Peck, J. (2009). “Creative Moments: Working Culture, Through Municipal Socialism and Neoliberal Urbanism”, Mobile Urbanism: Cities and Policymaking in the Global Age, (Ed. E. McCann & K. Ward), Minnesota Press., Minnesota, 41-70.
Quilley, S. (2000). "Manchester First: From Municipal Socialism to the Entrepreneurial City", International Journal of Urban and Regional Research, 24/3, 601-615.
Sakarya, İ. (2016)."Türkiye’de Toplumcu Belediyecilik Hareketi Ekseninde Çanakkale’de Yerel Siyaset (1968-1980)", Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 14/21, 135-148.
Savaş Yavuzçehre, P. (2013). "Küreselleşmenin Artan Etkisinde Denizli", İdealkent, 4/8, 200-227.
Savaşkan, O. (2017). “2000’lerin Türkiyesi’nde Yerel Yönetim Reform Süreci”, Toplum & Bilim, 141, 140 – 172.
Şengül, T. (2004). "Bölüşüm Siyasetinden Kimlik Siyasetine: Türkiye'de Yerel Katılım Süreçlerinin Dönüşümü", Değişen-Dönüşen Kent ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı, 8-9-10 Kasım, 123-140.
Şengül, T. (2009). Kentsel Çelişki ve Siyaset, 2. Baskı, İmge, Ankara.
Tekeli, İ. (1977). "Belediyeler ve Kent Yönetimin Sınıfsal Yapısı", Mimarlık, 15, 32-34
Tekeli, İ. (2009). Cumhuriyetin Belediyecilik Öyküsü: 1923 – 1990, 1. Baskı, Tarih Vakfı, İstanbul.
Türkmen, H. (2006). Yerel Düzeyde Siyasetin Radikalleşmesi: 1970’lerin Sonuna Doğru Fatsa Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Türkün-Erendil, A. (2000). "Mit ve Gerçek Olarak Denizli", Toplum ve Bilim, 86, 91-117.
Uysal, S. (2013). Onların Hikâyesi: Denizli’nin Tekstil Serüveni, 1. Baskı, Laodikya, Denizli.
Uysal, S. (2017). Şehrin İzleri, Denizli’nin Kentleşme Serüveni, 1. Baskı, Mavi Nefes, Denizli.
Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 7. Baskı, İletişim, İstanbul.
Yıldırım, S. (1979). “Kent, Kentsel Olay, Kentsel Sorunlar, Sosyal Hareketler ve Yerel Yönetimler Üstüne Notlar,” Mimarlık Dergisi, 2, 19-20.
Sözlü Mülakatlar
Adalet Partisi eski belediye meclis üyesi ve başkanvekili Yüksel Kaşıkçı (2018) ile yapılan sözlü mülakat
Adalet Partisi eski il başkanı Hilmi Yağcıoğlu (2018) ile yapılan sözlü mülakat
Denizli eski belediye başkanı Hasan Gönüllü (2017, 2018) ile yapılan sözlü mülakatlar
Pamukkale Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Güney Çeğin (2018) ile yapılan sözlü mülakat