Bilim ve Araştırma Etiği

Bilimsel araştırma, bilimsel bilgi üreterek, kendimizi ve dünyamızı daha iyi anlamamızı sağlar. Bu süreçte, bilginin hangi yöntem, teknik ve araçlarla, ne kadar disiplinli ve özenli üretildiği ve paylaşıldığı önemli bir konudur. Özellikle, bilimsel amaçlara ve etiğe uygun olmayan araştırma araç, teknik, tutum ve eylemler, art niyet taşımaksızın dahi bilimsel araştırma açısından ciddi riskler oluşturmakta ve üretilen bilginin kalitesini, güvenilirliğini ve geçerliliğini düşürmektedir. Bilim ve araştırma etiği, bilimsel araştırmanın amaç, değer, ilke, kural, yöntem ve tekniklerinin açık ve anlaşılır olarak ortaya konularak, etkili bir şekilde uygulanabilmesini konu edinir. Bu çerçevede, araştırma sürecinde ve verilerinin paylaşımında açıklık ve şeffaflık, katılımcıların hakları ve bilgilerinin gizliliği ve anonimliği, bulguların güvenilirliği, araştırma yöntemi, teknik ve araçlarının doğru ve etik ilkeler ve standartlarla uyumlu kullanılması gibi konular bilim ve araştırma etiği açısından önemlidir. Bu çalışmada, bilimsel araştırma süreci ve yöntemi, bilim ve araştırma etiği ile bilimsel etik ihlalleri ve sorunları ele alınarak tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Bilim, bilimsel araştırma, bilimsel yöntem, etik

SCIENCE AND RESEARCH ETHICS

Scientific research helps us produce scientific knowledge and better understand our world and ourselves. In this process, what kind of methods, techniques and tools are used with how much discipline and diligence in the production and dissemination of scientific knowledge is an important issue. Even unintentional utilization of unethical research tools, techniques, attitudes and behaviors poses critical risks for scientific research activities, and reduces the quality, reliability and significance of research findings. Clear determination of goals, values, principles, rules, methods and techniques of scientific research and their effective application are critical matters for science and research ethics. In this regard, transparency and openness in the research and dissemination process along with rights, anonymity and data confidentiality of participants, reliability of findings, ethical, effective and appropriate utilization of research methodology, techniques and tools are some important issues for science and research ethics. This article reviews and discusses scientific research process and methodology, science and research ethics, and ethical breach and problems in scientific research process.

Keywords:

Science, scientific research, scientific methodology, ethics,

PDF

___

Batuhan, H. (1996). Bilim ve Şarlatanlık, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Baydar, M. L., Gül, H. ve Akçil, A. (2007). Bilimsel Araştırmanın Temel İlkeleri, SDÜ Yayınları, Isparta.
Berry, A. (2000). Bilimin Arka Yüzü, 12. Basım, (Çev: L. Aysever), TÜBİTAK, Ankara.
Bryman, A. ve Cramer, D. (1994). Quantitative Data Analysis for Social Scientists, Routedge, Londra ve New York.
Butos, W. N. ve McQuade, T. J. (2006). “Government and the Science: A Dangerous Liaison?” The Independent Review, XI/2, (Fall), s. 177-208.
Day, R. A. (1996). Bilimsel Makale Nasıl Yazılır, Nasıl Yayımlanır? (Çev: G. A. Altay), TÜBİTAK, Ankara.
Erzan, A. (2008). Bilim Etiği ve Elkitabı, TÜBA, Ankara.
Feldman, M. P., Link, A. N. ve Siegel, D. S. (2002). The Economics of Science and Technology, Kluwer Academic Publishers, Boston.
Felt, U. (2004). “University Autonomy in Europe: Shifting Paradigms in University Research”, içinde Managing University Autonomy: Proceedings of the Seminar of the Manga Charta Observatory (s. 15-106), Manga Carta Observatory, Bononia University Press, Bologna.
Gedikoğlu, T. (2013). “Yükseköğretimde Akademik Özgürlük”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3/3, s. 179-183.
Gül, H. (2017). “Dijitalleşmenin Kamu Yönetimi ve Politikaları ile Bu Alandaki Araştırmalara Etkileri”, Yasama Dergisi, 36, s. 5-26.
Gül, H. (2015). “Kamu Politikası Analizi, Yöntemleri ve Teknikleri”, Yasama Dergisi, 29 (Ocak-Nisan), s. 1-31.
Huber, G. (2000). “İdeolojik Sapma ve Etik Koruma,” içinde Bilim ve İktidar, 8. Basım, (Der. F. Mayor ve A. Forti), (Çev: M. Küçük), (s. 127-150), TÜBİTAK, Ankara.
Irzık, G. ve Erzan, A. (2008). “Araştırmada Kusurlu Davranışlar”, içinde Bilim Etiği ve Elkitabı (Der: A. Erzan), (s. 22-224), TÜBA, Ankara.
Mason, S. F. (2001). Bilimler Tarihi, (Çev: U. Daybelge), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Mayer-Schönberger, V. ve Cukier, K. (2014). Big Data: A Revolution that will Transform How We Live, Work, and Think, John Murray, Londra.
Mayor, F. (2000). “Bugün ve Yarın, Bilim ve İktidar”, içinde Bilim ve İktidar, 8. Basım, (Der: F. Mayor ve A. Forti), (Çev: M. Küçük), (s. 153-192), TÜBİTAK, Ankara.
Moles, A. (2012). Belirsizin Bilimleri: İnsan Bilimleri İçin Yeni Bir Epistemoloji, 4. Baskı, (Çev: N. Bilgin), YKY Yayınları, İstanbul.
Nokkola, T. (2010). “University Autonomy in Europe: Higher Education – Autonomy and Accountability”, Presentation at the International Conference on Institutional Autonomy and Academic Freedom in the Era of Socio-Economic Change and Transformation, 18 Şubat, SDÜ, Isparta.
Oğuz, N. Y. (1999). “Bilimsel Yayın Etiği”, Klinik Psikiyatri, 2, s. 153-159.
O’Leary, Z. (2006). The Essential Guide to Doing Research, Sage Publications, Londra.
Salganik, M. J. (2018). Bit by Bit: Social Research in the Digital Age, Princeton University Press, Princeton, NJ.
Siegel, E. (2013). Predictive Analytics: The Power to Predict Who Will Click, Buy, Lie or Die, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, NJ.
Şengül, M. (2014). “Türkiye’de Üniversite ile İktidar İlişkileri ve Taşra Halleri”, Toplum ve Demokrasi, 8/17-18, s. 79-104.
TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, TÜBA, Ankara.