Türkiye’de Üstün Zekâlılar ve Özel Yetenekliler Konusunda Yürütülmüş Tezlerin Tematik İncelenmesine Yönelik Bir Çalışma

Bu çalışmanın amacı, 2010 yılından itibaren üstün zekâlılar ve özel yetenekliler alanında yürütülmüş olan çalışmaları yıl, tür, konu, yaklaşım, model, örneklem, veri toplama aracı ve sonuçlar şeklinde 7 farklı başlık altında incelemek ve bu konu alanında araştırma yürütmeyi planlayan araştırmacılara yol göstermektir. Bu amaç doğrultusunda toplam 154 izinli teze ulaşılmış ve araştırma doküman analizi yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Üstün zekâlılar ve özel yetenekliler konusunda yürütülmüş tezlerin %68,83’ünün yüksek lisans %31,17’sinin doktora türünde olduğu ve yaklaşık %55,84’ünün (n=86) nicel yaklaşım, %25,97’sinin (n=40) nitel yaklaşım ve %18,18’inin (n=28) karma yaklaşım ile yürütüldüğü belirlenmiştir. Tüm çalışmalar göz önüne alındığında üstün zekâlılar ve özel yetenekli bireylerin özellikleri ve becerileri konusuna yönelik çalışmaların en yüksek orana sahip olduğu ve yöntem bağlamında Survey yönteminin ilk sırada geldiği görülmektedir. Araştırma türü olarak yüksek lisans tezlerinin oran ağırlığının doktora tezlerine daha fazla olmasına bağlı olarak üstün zekâlılar ve özel yetenekliler konusunda doktora seviyesinde çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Üstün zekâlı ve özel yetenekli öğrenciler, yürütülen tezler, tematik inceleme

A Study on the Thematic Investigation of Conducted Theses on Gifted and Talented Students in Turkey

This study aims at analyzing theses in the field of gifted and talented students with gifted and special abilities in terms of several variables, and guiding future researchers who are planning to carry out studies in the related topic. For this purpose, a total of 154 theses were reached and carried out using the research document analysis method. It was determined that 68,83% of the postgraduate thesis composed of master thesis while 31,17% of them were doctoral dissertation and it was concluded that 55,84% of the studies (n=86) adopted quantitative approach while 25,97% of them (n=40) qualitative and 18,18% of them (n=28) mixed type. Considering the entire thesis under the descriptive researches theme, it was seen that researchers mostly preferred surveys studies. Consequently, due to the lack of studies at doctoral level compared to master, it is suggested to conduct doctoral dissertations on students with gifted and special abilities.

Keywords:

Gifted and Talented Students, conducted theses, thematic investigation,

PDF

___

Altun, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik ihtiyaçları, psikolojik danışma yaşantıları ve rehber öğretmenlerin üstün yeteneklilerle ilgili yeterlik düzeyleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Assouline, S. G., Blando, C., Croft, L. J., Baldus, C. & Colangelo, N. (2009). Promoting excellence: Acceleration through enrichment. System and Models for Developing Programs for the gifted and Talented, 2, 1-16.
Aşut, N. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin epistemolojik inançlarının fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeyi ve fen başarısıyla ilişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Atalay, Z. Ö. (2014). Farklılaştırılmış sosyal bilgiler öğretiminin üstün zekâlı öğrencilerin akademik başarı, tutum, eleştirel düşünme ve yaratıcılıklarına etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Batdal Karaduman, G. (2012). The effects of differentiated geometry teaching for fifth grade gifted students on creative thinking, spatial ability level and achievement, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Betts, G. T. & Kercher J. J. (2009). The autonomous learner model for the gifted and talented, In J. S. Renzulli, E. J. Gubbins, K. S. McMillen, R. D. Erkert & C.A. Little (Eds.), Systems and models for developing the gifted and talented (2nd ed., pp. 49-105). Mansfiled Center, CT: Creative Learning Press.
Boerger, M. V. (2005). Differentiated instruction in the middle school math classroom: A case study, Unpublished Master Thesis, Pacific Lutheran University.
Camcı Erdoğan, S. ve Kahveci, N. G. (2015). Farklılaştırılmış fen ve teknoloji öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin tutumlarına etkisi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 1-18.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education (5th ed.). New York: Routledge Falmer.
Çoşkun, İ., Dündar, Ş. ve Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396.
Cutts N.E – Moseley N. (2004). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli çocukların eğitimi ulusun en büyük kaynaklarından birinin harcanması nasıl önlenir (Çeviren: İsmail Ersevim), İstanbul: Özgür Yayınları.
Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Egitim ve Bilim-Education and Science, 39, 33-38.
Çalıkoğlu, B. S. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerde derinlik ve karmaşıklığa göre farklılaştırılmış fen öğretiminin başarı, bilimsel süreç becerileri ve tutuma etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Çamdeviren, Ş. (2014). Bilim ve sanat merkezine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler (Sakarya ili örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5. bs.). Trabzon: Ofset Matbaacılık.
Durma, B. (2014). Üstün yetenekli ilköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenme düzeyleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Dönmez, İ. ve İdin, Ş. (2017). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi alanında üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi ile ilgili araştırmaların incelenmesi. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(2), 57-74.
Emir, S. (2013). Öğretmenlerin düşünme stillerinin eleştirel düşünme eğilimlerini yordama gücü (İstanbul-Fatih Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13 (1), 325-347.
Gould, C. J., Weeks, V. & Evans, S. (2003). Science starts early. Gifted Child Today Magazine, 26(3), 38-41.
Gross, M.U.M. & van Vliet, H.E. (2005). Radical acceleration and early entry to college: A review of research. Gifted Child Quarterly, 49(2), 154-171.
Gür, Ç. (2006). Sanat eğitim programının üst sosyo-ekonomik düzeyden gelen altı yaş üstün yetenekli çocukların çizim becerilerine etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Güçin, G. (2014). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekâlılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Güçin, G. ve Oruç, Ş. (2015). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekâlılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 113-135.
Kanlı, E. (2008). Fen ve teknoloji öğretiminde probleme dayalı öğrenmenin üstün ve normal zihin düzeyindeki öğrencilerin erişi, yaratıcı düşünme ve motivasyon düzeylerine etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Kaplan Sayı, A. (2013). Farklılaştırılmış yabancı dil öğretiminin üstün zekâlı öğrencilerde erişiye, eleştirel düşünmeye ve yaratıcılığa etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Karabey, B. (2010). İlköğretimdeki üstün yetenekli öğrencilerin yaratıcı problem çözmeye yönelik erişi düzeylerinin ve kritik düşünme becerilerinin belirlenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Kemaneci, G. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim insanı hakkındaki imajlarının araştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Keser, F. F. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim ve bilim insanına yönelik görüşlerinin ve bu görüşleri etkileyen faktörlerin belirlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Koç, F. ve Saranlı, A. G. (2017). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocuklara ilişkin Türkiye’de gerçekleştirilen lisansüstü çalışmaların çok boyutlu analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41 (1), 163-183.
Kök, B. (2012). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerde farklılaştırılmış geometri öğretiminin yaratıcılığa, uzamsal yeteneğe ve başarıya etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Leech, N. L., & Onwuegbuzie, A. J. (2009). A typology of mixed methods research designs. Quality and Quantity, 43, 265–275.
Levent, F. (2011). Üstün yeteneklilerin eğitimine yönelik görüş ve politikaların incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Liu, S. Y., & Lederman, N. G. (2002). Taiwanese gifted students’ views of nature of science. School Science and Mathematics, 102(3), 114-123.
Melber, L. M (2003). Partnerships in science learning: Museum outreach and elementary gifted education. Gifted Child Quarterly, 47(4), 251-258.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Üstün Yetenekli Bireyler Strateji ve Uygulama Planı 2013-2017, Ankara.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2015). MEB Bilim Sanat Merkezi Yönergesi, Ankara.
National Association of Gifted Children (2006). What is Gifted? http://www.nagc.org/index. aspx?id=574 (Erişim Tarihi: 09.10.2017).
Öğretme, M. (2004). Farklılaştırılmış fizik derslerinin 9. sınıf öğrenciler üzerine etkisi. Birinci Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı, 351-356.
Özdemir. G. (2017). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik zenginleştirilmiş öğretim programının bilimsel süreç becerilerine ve başarıya katkısına ilişkin eylem araştırması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Özdemir, N. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarının incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muş Alparslan Üniversitesi, Muş.
Özenç, M. ve Özenç, E. (2013). Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerle ilgili yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171, 13-28.
Özyaprak, M. (2012). Üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin görsel uzamsal yeteneklerinin düzeylerinin karşılaştırılması. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 2, 137-153.
Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (2010). Is there still a need for gifted education? An examination of current research. Learning and Individual Differences, 20, 308–317.
Schlichter, C. L. (2009). Talents unlimited: Thinking skills instruction for all students. Renzulli, J. S., Gubbins, J. E., McMillan, K. S., Eckert, R. D., & Little, C. A. (Eds.) Systems and Models for Developing Programs for the Gifted and Talented, (2nd Edition; pp. 433–455). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
Schommer, M. & Dunnell, P. A. (1997). Epistemological beliefs of gifted high school students. Roeper Review, 19 (3),153-156.
Sıdar, R. (2011). Bilim sanat merkezlerinde okuyan öğrencilerin yaratıcılıklarının problem çözme becerilerine etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
Sondergeld, T.A. & Schultz R. (2008). Science, standards, and differentiation: It realy can be fun!. Gifted Child Today. 31(1), 34-40.
Springer, R. M., Pugalee, D. & Algozzine, B. (2007). Improving mathematics skills of high school students. The Clearing House, 81(1), 37-44.
Stager, A. (2007). Differentiated instruction in mathematics, Unpublished master thesis, Caldwell College, New Jersey.
Stake, J. E. & Mares, K, R. (2001). Science enrichment programs for gifted high school girls and boys: predictors of program impact on science confidence and motivation. Journal of Research in Science Teaching, 38(10), 1065-1088.
Sternberg, R. (2009). Düşünme Stilleri, İstanbul: Redhouse Eğitim Kitapları.
Şahin, E. (2016). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının (ATBÖ) üstün yetenekli öğrencilerin akademik başarılarına, üstbiliş ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Tebliğler Dergisi. (2001). Bilim Sanat Merkezleri Yönergesi, Sayı: 2530, Cilt: 64.
Tomlinson, C. A. (2009). Myth 8: The “patch-on” approach to programming is effective. Gifted Child Quarterly, 53, 254-256.
Tyler-Wood, T. L. (2000). An effective mathematics and science curriculum option for secondary gifted education, Roeper Review, 22(4), 266.
Ünlü, P. (2009). Üstün yetenekli öğrencilerin fizik yeteneklerinin gelişiminin ölçülmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 294–305.
Ürek, H. (2012). Üstün zekâlı olan ve olmayan ilköğretim öğrencilerinin fene ve bilime karşı algı ve tutumlarının karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
VanTassel-Baska, J., Bass, G., Ries, R., Poland, D. & Avery, L. D. (1998). A national study of science curriculum effectiveness with high ability students. Gifted Child Quarterly, 42(4), 200-211.
Van Tassel-Baska, J. & Wood, S. M. (2009). The integrated curriculum model. J. S. Renzulli, E. J. Gubbins, K.S. McMillen, R. D. Eckert & C. A. Little (Eds.), Systems and models for developing programs for the gifted and talented. Mansfield center, CT: Creative Learning Press.
Vural, S. (2010). Yapılandırmacı yaklaşıma uygun geliştirilen etkinliklerin üstün yetenekli öğrencilerin kavramları anlamalarına etkisi: “Erime, donma, buharlaşma, kaynama ve yoğuşma”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Watters, J. J. & Diezmann, C. M. (2003). The gifted student in science: Fulfilling potential. Australian Science Teachers Journal, 49(3), 46-54.
Wood, J. W. (2006). Teaching students in inclusive settings adapting and accommodating instruction (5th ed.) NJ: Pearson Education Inc.
Yılmaz Atik, Ş. (2007). İlköğretimdeki üstün yetenekli öğrencilere uygulanan öğretim yöntemlerinin değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Yüksel, S. (2011). Fen-Edebiyat Fakültesi öğretim üyelerinin öğretmen yetiştirme sistemine ilişkin düşünceleri (Uludağ üniversitesi fen- edebiyat fakültesi örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 179-198.