Etkili Bir Çeviri Eğitimi

Bu makalede, ancak yirminci yüzyılın ikinci yarısından başlayarak bilimsel bir nitelik kazanmaya başlayan çeviri eğitiminin sorunları ele alınmaktadır. Bu çerçevede, yirmi birinci yüzyılda her alanda vazgeçilmez bir araç konumuna gelen çeviri etkinliğinin, küreselleşmenin sonucunda oluşan paradigma değişimine bağlı olarak çeviri eğitimine yansımaları sorgulanmaktadır. İş ve meslek dünyasının çeviriye olan yoğun gereksinmelerini karşılayabilecek bir çeviri eğitiminin verilmesi için öğrencilerin çok yönlü biçimde yetiştirilip yaratıcılıklarını geliştirmelerinin yolları burada tartışılmaktadır. Bu bağlamda, özellikle yazılı çeviriye yönelik farklı alıştırmaların etkili biçimde kullanımı önem kazanmaktadır. Çeviri eğitiminde, çeviriyi etkileyen etmenlerin ve normların metinden metne, toplumdan topluma değişebileceği vurgulanırken çeviri amaçlı metin oluşturmalarda çevirilerin işlevselliği göz önünde bulundurulmalıdır. Eğitimleri boyunca çeviri olgusunun karmaşıklığını göstermek için öğrencilerin, hedef kitlenin beklentilerini de hesaba katarak farklı amaçlar doğrultusunda salt yabancı dil yetisini geliştirmenin ötesinde çeviri konusunda uzmanlaşmayı da sağlayacak biçimde yönlendirilmesi gerektiği çalışmada konu edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çeviri Eğitimi, Uzmanlaşma, Çeviri Odaklı Metin Oluşturma, Çeviri Eğitimde İşlevsellik

An Effective Translator Training

This paper deals with the problems of translator training which has started to gain scientific significance only after the second half of the 20th century. In this respect, it has been explored how the translation activity, which has become an indispensable tool in all areas in the 21st century, reflects upon translator training in connection to the changes in paradigms as a result of globalization. In order to offer translator training which can meet the strong needs of business and professional world for translation, the ways that students can be educated to have multifaceted skills and to develop their creativity are discussed here. In this context, effective use of exercises which are particularly for written translation is gaining importance. While in translator training it is emphasized that factors and norms affecting translation might change from one text to another and from one society to another, the function of translation should be considered in structuring the translated text. It is also mentioned in the study that in order to show students the complexity of translation phenomenon in the course of their training, they be guided in such a way that their specialization in translation go beyond simple improvement of their foreign language and is maintained according to various purposes considering the expectations of the target reader.

Keywords:

Translator training, specialization, translation-oriented text composition, functionality in transla,

PDF

___

Akbulut, A. N. (1995). Çeviri Eğitiminde Öğrenciye Çeviri Edinci Kazandırma: Çevirmen Kararları ve Dayanakları. I. Bengi-Öner (Ed.), Çeviribilim 1, Çeviri Eğitiminde Yöntem Önerileri (ss. 13-24). Ankara: A.Ü. TÖMER.
Atayman, V. (1997). Kültür Politikaları Açısından Çeviri Eğitimi ya da Çeviri Eğitiminde Kültürel Birikim Sorunu. T. Kurultay/ İ. Birkandan (Ed.), Forum: Türkiye’de Çeviri Eğitimi. Nereden Nereye (ss. 13-22). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Barczaitis, R. (2002). Kompetenz der übersetzerischen Textproduktion. J. Best ve S. Kalina (Ed.), Übersetzen und Dolmetschen: eine Orienrtierungshilfe (ss. 174-183). Tübingen; Basel: Francke Verlag.
Bengi-Öner, I. (1995). Çeviri Eğitiminde Kaynak Metni Yorumlama ve Çeviri Metni Oluşturmaya Yönelik Yöntem Arayışları: Geniş Bir Bakış Açısı. I. Bengi-Öner (Ed.), Çeviribilim 1, Çeviri Eğitiminde Yöntem Önerileri (ss. 125-144). Ankara: A.Ü. TÖMER.
Bengi-Öner, I. (2003). Söylem ve Çeviri. A. Kocaman (Ed.), Söylem Üzerine (ss. 56-81). Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı. Yayıncılık ve İletişim A.Ş. Yayınları.
Dizdar, D. (1998). Wer hat den Überblick? – Überlegungen zum Unterrichtsfach Translationstheorie. M. Amman ve ark. (Ed.), TEXTconTEXT (ss. 251-261). Nr. 3, Vol. 12 = NF 2, Heidelberg: Julius Groos Verlag.
Gabrian, B. (1986). Ziel und Ziellosigkeit des Übersetzungsunterrichts. J. Holz-Maentaerri ve ark. (Ed.), TEXTconTEXT (ss. 48-62). Nr. 3, Heidelberg: Julius Groos Verlag.
İnci, Ü. (1997). Çeviri Eğitimine Nereden Başlıyoruz. T. Kurultay ve İ. Birkandan (Ed.), Forum: Türkiye’de Çeviri Eğitimi. Nereden Nereye (ss. 83-87). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Kurultay, T. (1997). Neler Olmazsa Çeviri Eğitimi Olmaz? Çeviri Eğitiminde Temel İlkeler Belirlemeye Yönelik Bir Deneme. T. Kurultay ve İ. Birkandan (Ed.), Forum: Türkiye’de Çeviri Eğitimi. Nereden Nereye (ss. 23-30). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Löwe, B. (2002). Translatorische Kulturkompetenz: Inhalte-Erwerb-Besonderheiten. J. Best ve S. Kalina (Ed.), Übersetzen und Dolmetschen: eine Orienrtierungshilfe (ss. 148-161). Tübingen; Basel: Francke Verlag.
Mounin, G. (1967). Geschichte, Theorie, Anwendung. München: Nymphenburger Verlag.
Pym, A. (1998). Ausbildungssituation in aller Welt (İngilizce’den çev.: H.G. Hönig). Mary Snell- Hornby ve ark. (Ed.). Handbuch Translation (ss. 33-36). Tübingen: Stauffenburg Verlag.
Reiss, K. (1986). Möglichkeiten und Grenzen der Übersetzungskritik. Kategorien und Kriterien für eine sachgerechte Beurteilung von Übersetzungen. München: Max Hueber Verlag.
Reiss, K. ve H. J. Vermeer (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
Reiss, K. (1995). Textsorten, Textsortenkonventionen und Übersetzen. Grundlegungen der Übersetzungswissenschaft. Wiener Vorlesungen. M. Snell-Hornby ve M. Kadric (Ed.), Grundlegungen der Übersetzungswissenschaft. Wiener Vorlesungen (ss. 92-105). Wien: WUV-Uni.-Verlag.
Schreiber, M. (1993). Übersetzung und Bearbeitung: zur Differenzierung und Abgrenzung des Übersetzungsbegriffs. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Vermeer, H. J. (1983). Aufsaetze zur Translationstheorie. Heidelberg: belirtilmemiş.
Vermeer, H. J. (1991). Çevirmek ve Anlamak. Biçimsel İşlev Arasındaki Bağımlılıklar ve Anlamanın Kültürel Önkoşulları. (Almanca’dan derleyerek çeviren: Turgay Kurultay), Metis Çeviri: 16, 41-49.
Vermeer, H. J. (1994). Übersetzen als kultureller Transfer. Mary Snell-Hornby (Ed.), Übersetzungswissenschaft. Eine Neuorientierung (ss. 30-53). Tübingen/Basel: Francke Verlag.
Vermeer, H. J. (2004). Çevirinin Doğası – Bir Özet. (çev. Ş. Bahadır – D. Dizdar), Mehmet Rifat (Ed.), Çeviri(bilim) Nedir? Başkasının Bakışı (ss. 257-266). İstanbul: Dünya Yayıncılık.
Wilss, W. (1992). Übersetzungsfertigkeit. Annaeherungen an einen komplexen übersetzungspraktischen Begriff. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Witte, H. (1987). Translatorausbildung: Textanalyse und Textproduktion – Übungen zum translationsbezogenen Umgang mit Texten am Beispiel der Grundsprache. J. Holz- Maentaerri ve ark. (Ed.), TEXTconTEXT, Nr. 4 – Volume 2, 227-240.