DENİZLİ’NİN İLÇELERİNDEN ÇARDAK’IN İDARî SERÜVENİ: DENİZLİ’YE BAĞLANMASI VE İLÇE HALİNE GELMESİ

Çardak, Büyük Menderes Vadisi’ni takip eden tarihî yol üzerinde bulunmaktadır. Günümüzde Çardak’ın batı ile olan ulaşımını Denizli-Aydın-İzmir karayolu, doğu ile olan ulaşımını ise Afyon-Isparta-Burdur karayolu sağlamaktadır. Çardak, Batı Toroslardaki göller bölgesine dahildir ve buranın coğrafî özelliklerini yansıtır. Roma İmparatorluğu’nun yönetiminde kaldıktan sonra Çardak, 1207'de Anadolu Selçuklu Devleti’ne katılmıştır. Daha sonra da 1429 yılında Osmanlı Devleti’nin yönetimi altına girmiştir. Anadolu’da Mustafa Kemal (Atatürk) önderliğinde Millî Mücadele’nin başlamasından ve TBMM’nin açılmasından sonra Denizli 31 Mayıs 1920’te Aydın’dan ayrılarak bağımsız sancak haline getirilmiştir. Bu düzenlemede Çardak, Hanbat ovasındaki diğer yerleşim yerleriyle birlikte Afyon ili sınırları içerisinde ve Dinar ilçesine bağlı olarak kalmıştır. Ancak, Çardak resmî anlamda Afyon’a bağlı olmakla birlikte, coğrafî konumu, sosyal ve ekonomik ilişkileri nedeniyle yüzü hep Denizli’ye dönük olmuştur. Bu nedenle Çardak, iktidardaki Şükrü Saraçoğlu hûkümeti tarafından 12 Aralık 1944 tarihinde Denizli’ye bağlanmıştır. Çardak, etrafındaki köylerle birlikte Honaz Nahiyesi’ne bağlandıktan ve belli bir süre buraya bağlı kaldıktan sonra, Hanbat Ovası’ndaki yerleşim yerleri içerisinde merkezî konumda bulunan Bozkurt Nahiyesi’ne bağlanmıştır. Fakat, Çardak sahip olduğu özellikler nedeniyle giderek büyümüş ve 1 Nisan 1958 tarihinde ilçe haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Denizli, Çardak

x

The town of Çardak is located on the ancient road that goes along the Great Menderes Valley. Today, Çardakâs connection to East is carried out by the Afyon-Isparta-Burdur free way and to West is by the Denizli- Aydın-İzmir free way. The town belongs to the Lakes region in the Western Taurus and it reflects the geographical characteristics of that region. After the Roman administration Çardak was added to the Anatolian Seljuk State in 1207.Under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk, after the beginning of the National Struggle and opening of the Grand Turkish National Assembly, breaking away from Aydin, Denizli became an independent sanjak on May 31, 1920. Meanwhile, Çardak, with some other residential places in the Hanbat Lowland, had remained within the borders of the city of Afyon belonging to the town of Dinar. Even though Çardak was a part of Afyon officially, because of its geographical location, social and economic relations Çardak had always its face turned towards Denizli. For that reason it was joined to Denizli by the Şükrü Saraçoğlu administration on December 12, 1944. Together with the surrounding villages it was first joined to the township of Honaz; later on, it joined to the township of Bozkurt which was more centrally located among other residential areas in the Hanbat Lowland. However, because of its own characteristics Çardak grew gradually and became a town of its own on April 1, 1958.

Keywords:

Denizli Çardak,

PDF

___

“Denizli”, Türkiye İller Ansiklopedisi, Cilt:I, Milliyet Yayınları, İstanbul, 2005
“Thema”, Anabritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt:29, Ana Yayıncılık, İstanbul, 1994.
ANDERSON, Matthew Smith, Doğu Sorunu 1774-1923, Uluslararası İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, (Çev.:İdil Eser), İstanbul, 2001.
AYBARS, Ergun, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, İzmir, 1994.
BAYKARA, Tuncer, Denizli Tarihi (1070-1429), II. Kısım, İstanbul, 1969.
Çardak Şoförler, Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Odası, Çardak Çevre Rehberi, Çardak, 1996.
DENY, J., “Sancak Maddesi”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: X, İstanbul, 1993.
Düstur, Üçüncü Tertip, Cilt:38, II. Kısım, Ankara, 1957.
EROĞLU, Hamza, Türk İnkılâp Tarihi, İstanbul, 1982.
KÖPRÜLÜ, Fuad, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu, Ankara, 1991.
İçişleri Bak. İller İda. Gen. Nüd., Mülkî İdare Bölümleri, Ankara, 1968.
KİLİ, Suna-A.Şeref Gözübüyük, Türk Anayasa Metinleri, Ankara, 1985.
KODAL, Tahir, Atatürk Döneminde Denizli (1923-1938), Ank. Üni. Sos. Bil. Enst., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1996.
KODAMAN, Bayram, “Şark Meselesi ve Tarihî Gelişimi”, Tarihî Gelişmeler İçinde Türkiye’nin Sorunları Sempozyumu (Dün- Bugün-Yarın), Ankara, 1992.
KÜÇÜK, Cevdet, “Şark Meselesi Hakkında Önemli Bir Vesika”, Tarih Dergisi, Sayı:32, İstanbul, 1979.
MERÇİL, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara, 1993.
ORTAYLI, İlber, Türkiye İdarî Tarihi, Ankara, 1979.
ŞAKİR, Kemal, Denizli Tarihi, İstanbul, 1927.
SOREL, Albert, Meseley-i Şarkiyye, (Terc. Yusuf Ziya), İstanbul, 1911.
T. B. M. M. Kavanin Mecmuası, Devre:X, İctima:3, Cilt:39, Ankara, 1957.
T. B. M: M. Zabıt Ceridesi, Cilt:20, Ankara, 1957.
T. C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dosya:73-4, Fon Kodu: 30..18.1.1, Yer No:1.2..4, Fon Kodu: 30/11/ Belge No:172/ 36/3
T. C. D. V., Cumhuriyetin 15. Yıl Dönümünde Denizli, Denizli, 1938.
TOKER, Tarhan, Denizli İli Kültür Hayatı, Denizli, 1992.
ÜLKER, Necmi, “20. Yüzyılın Başında Denizli Sancağı”, Merkez Efendi Sempozyumu Bildirileri, Denizli, 27-29 Haziran 1988, Manisa, 1989.
VARLIK, M. Çetin, Germiyan Oğulları Tarihi (1300-1429), Ankara, 1974.
WİTTEK, Paul, Osmanlı Devletinin Doğuşu ve Oğuz Beyleri, (Çev. Fahriye Arık), İstanbul, 1947.