ATAKAN COMBA, Fatma DEMİRBAŞ, Esra EREN, GÖNÜL ÇALTEPE, HÜSEYİN KAYADİBİ, Ayhan Gazi KALAYCI

Çölyak hastalarında serum homosistein düzeylerinin değerlendirilmesi

Amaç Çölyak hastalığı (ÇH), genetik yatkın bireylerde diyetle gluten içeren tahılların tüketilmesi sonucu oluşan otoimmün, kronik inflamatuar bir hastalıktır. Çölyak hastalığında, malabsorbsiyona bağlı folat ve vitamin B12 eksikliği sık gelişir. Bu vitaminlerin eksiklikleri hiperhomosisteinemiye neden olabilir. Hiperhomosisteineminin venöz tromboemboli, ateroskleroz, inme gibi vasküler hastalıklarla ilişkisi iyi bilinmektedir. Çalışmanın amacı ÇH olan çocuklarda serum homosistein düzeylerini incelemek ve glutensiz diyetin bunun üzerindeki etkisini araştırmaktır. Gereç ve Yöntem Çalışma, Temmuz 2013 - Kasım 2016 tarihleri arasında yapıldı. Çölyak hastaları yeni tanılı ve takipli çölyak hastaları olarak iki gruba ayrıldı. Takipli çölyak hastaları en az bir yıldır izlemde olan hastalardan seçildi ve glutensiz diyet uyumuna göre iki gruba ayrıldı. Hastaların sosyodemografik, antropometrik özellikleri ve laboratuvar değerleri kaydedildi. Serum homosistein düzeyi ELISA yöntemi ile çalışıldı. Bulgular Çalışmaya 106’sı (%63.9) kız olmak üzere toplam 166 çocuk alındı. Yaş ortalamaları 9.6 ±4.9 yıldı. Çocukların 50’si (%30.1) yeni tanı çölyak, 57’si (%34.3) takipli çölyak ve 59’u (%35.5) sağlıklı kontroldü. Çölyak hastalarının 69’u (%64.5) diyetine tam uyuyordu. Çölyak hastalarının folat düzeyi (8.9± 4.1 mg/dL) sağlıklı çocuklara göre (10.3 ±3.2 mg/dL) anlamlı olarak düşük (p=0.042), homosistein düzeyi de 8.9 (2.8-49.5) nmol/mL; sağlıklı gruba göre 8.2 (4.7-25.8) nmol/mL anlamlı olarak yüksekti (p=0.032). Sonuç Çalışmamızda, çölyak hastalarında serum folat düzeyi daha düşük homosistein düzeyi de daha yüksek saptandı. Bu durum yeni tanı çölyak hastalarında en belirgindi. Çölyak hastalarında folat eksikliğine bağlı görülen hiperhomosisteinemi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle hastalar glutensiz diyete ilaveten folat, B12 gibi mikrobesin öğelerinin eksikliği yönünden de düzenli olarak taranmalı ve eksiklik durumunda mutlaka hiperhomosisteinemi varlığı araştırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

çocuk, çölyak hastalığı, folat, , homosistein

PDF

___

1. Fasano A. Clinical presentation of celiac disease in the pediatric population. Gastroenterology 2005;128:68-73.
2. Mustalahti K, Catassi C, Reunanen A, et al. The prevalence of celiac disease in Europe: Results of a centralized, international mass screening project. Annals of Medicine 2010;42:587-595.
3. Dalgic B, Sari S, Basturk B, et al. Prevalence of celiac disease in healthy Turkish school children. Am J Gastroenterol 2011;106:1512-1517.
4. Lionetti E, Catassi C. New clues in celiac disease epidemiology, pathogenesis, clinical manifestations, and treatment. Int Rev Immunol 2011;30:219-231.
5. Guandalini S, Setty M Celiac disease.Curr Opin Gastroenterol 2008;24:707-712.
6. Hallert C, Grant C, Grehn S, et al. Evidence of poor vitamin status in coeliac patients on a gluten-free diet for 10 years. Aliment Pharmacol Ther 2002;16:1333-1339.
7. Halfdanarson TR, Litzow MR, Murray JA. Hematologic manifestations of celiac disease. Blood 2007;109:412-421.
8. Friedman A. Micronutrient deficiencies in pediatric celiac diesase. Ican Infant Child Adolescent Nutrition 2012;4:156-167.
9. McCully KS. Homocysteine, vitamins, and vascular disease prevention. Am J Clin Nutr 2007;86:1563–1568.
10. Voutilainen S, Virtanen JK, Rissanen TH, et al. Serum folate and homocysteine and the incidence of acute coronary events: the kuopio ıschaemic heart disease risk factor study. Am J Clin Nutr 2004;80:317–323.
11. Wald DS, Law M, Morris JK. Homocysteine and cardiovascular disease: evidence on causality from a metaanalysis. BMJ 2002;325:1202.
12. Homocysteine Studies Collaboration. Homocysteine and risk of ischemic heart disease and stroke: a meta-analysis. JAMA 2002;288:2015-2022.
13. Den Heijer M, Lewington S, Clarke R. Homocysteine, MTHFR and risk of venous thrombosis: a meta-analysis of published epidemiological studies. J Thromb Haemost 2005;3:292-299.
14. Humphrey LL, Fu R, Rogers K, Freeman M, Helfand M. Homocysteine level and coronary heart disease incidence: a systematic review and metaanalysis.Mayo Clin Proc 2008;83:1203–1212.
15. Dickey W, Ward M, Whittle CR, et al. Homocysteine and related B-vitamin status in coeliac disease: Effects of gluten exclusion and histological recovery. Scand J Gastroenterol 2008;43:682-688.
16. Saibeni S, Lecchi A, Meucci G, et al. Prevalence of hyperhomocysteinemia in adult glutensensitive enteropathy at diagnosis: role of B12, folate, and genetics. Clin Gastroenterol Hepatol 2005;3:574-580.
17. Dahele A, Ghosh S. Vitamin B12 deficiency in untreated celiac disease. Am J Gastroenterol 2001;96:745–750.
18. Malinow MR, Bostom AG, Krauss RM. Homocyst(e)ine, diet, and cardiovascular diseases: a statement for healthcare professionals from the Nutrition Committee, American Heart Association. Circulation 1999;99:178-182.
19. Husby S, Koletzko S, Korponay-Szabó IR, et al. ESPGHAN Working Group on Coeliac Disease Diagnosis; ESPGHAN Gastroenterology Committee; European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition guidelines for the diagnosis of coeliac disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2012;54:136-160.
20. Oberhuber G, Granditsch G, Vogelsang H. The histopathology of coeliac disease: time for a standardized report scheme for pathologists. Eur J Gastroenterol Hepatol 1999;11:1185-1194.
21. Shephard S, Gibson P. Nutritional inadequacies of the gluten-free diet in both recently-diagnosed and long term patients with coeliac disease. J Hum Nutr Diet 2013;26:349–358.
22. Kemppainen TA, Kosma VM, Janatuinen Ek et al. Nutritional status of newly diagnosed celiac disease patients before and after the institution of a celiac disease diet–association with the grade of mucosal villous atrophy. Am J Clin Nutr 1998;67:482–487.
23. Valente FX, Campos TN, LFS et al. B vitamins related to homocysteine metabolism in adults celiac disease patients: a cross-sectional study. Nutr J 2015;14:110.
24. Wierdsma NJ, van Bokhorst-de van der Schueren MA, Berkenpas M, Mulder CJ, van Bodegraven AA. Vitamin and mineral deficiencies are highly prevalent in newly diagnosed celiac disease patients. Nutrients 2013;5:3975-3992.
25. Balamtekin N, Uslu N, Baysoy G, et al. The presentation of celiac disease in 220 Turkish children. Turk J Pediatr 201;52:239-244.
26. Kuloğlu Z, Kırsaçlıoğlu CT, Kansu A, Ensari A, Girgin N. Celiac disease: presentation of 109 children. Yonsei Med Jİ 2009:50:627-623.
27. Sarı S, Dalgıç B. Çölyak hastalığı ön tanısı ile incelenen 227 hastanın değerlendilrmesi. Turkiye Klinikleri J Pediatr Sci 2005;1:38-40.
28. Isakov VA, Bogdanova AA, Bessonov VV et al. Effects of multivitamin, multimineral and phytonutrient supplementation on nutrient status and biomarkers of heart health risk in a russian population: a randomized, double blind, placebo controlled study. Nutrients. 2018;10.
29. Rosenson RS, Kang DS. Overwiew of Homocysteine. Available at: https://www.uptodate.com/contents/overview-of-homocysteine?search=homocystein&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1. Erişim Tarihi: 05.03.2018.
30. Hadithi M, Mulder CJ, Stam F, Azizi J, Crusius JB, Pena AS, et al. Effect of B vitami supplementation on plasma homocysteine levels in celiac disease. World J Gastroenterol 2009;15:955-960.
31. Boushey, C. Beresford, S. Omenn, G. Motulsky, A. 1995, A quantitative assessment of plasma homocysteine as a risk factor for vascular disease. probable benefits of ıncreasing folic acid ıntakes. JAMA 1995;274:1049-1057.
32. Gentil-Kocher S, Bernard O, Brunelle F, et al. Budd-Chiari syndrome in children: report of 22 cases. J Pediatr 1988;113:30-38.
33. Grigg AP. Deep venous thrombosis as the presenting feature in a patient with coeliac disease and homocysteinaemia. Aust N Z J Med 1999;29:566-567.
34. Gefel D, Doncheva M, Ben-Valid E, el Wahab-Daraushe A, Lugassy G, Sela BA. Recurrent stroke in a young patient with celiac disease and hyperhomocysteinemia. Isr Med Assoc J 2002;4:222-423.
35. Gabrielli M, Santoliquido A, Gasbarrini G, Pola P, Gasbarrini A. Latent coeliac disease, hyperhomocysteinemia and pulmonary thromboembolism: a close link?. Thromb Haemost. 2003;89:203-204.
36. Pıtocco D, Zacccardı F, Martını F, Gıubılata S, Lıuzzo G, Crea F, Ghırlanda G.The Cardiovascular relevance of celiac disease. Diabetes Care 2012: onlineletters.http://www.biomedsearch.com/attachments/00/22/35/50/22355023/e20.pdf Erişim Tarihi: 01.03.2018.
37. De Marchi S, Chiarioni G, Prior M, Arosio E. Young adults with coeliac disease may be at increased risk of early atherosclerosis. Aliment Pharmacol Ther 2013;38:162–169.