XV-XVII. yüzyıllarda ege adaları’nda çeşitli yönleriyle küçükbaş hayvancılık

Boğazlara hakim konuma sahip Ege’nin kuzeyindeki Limni, Taşoz, İmroz, Bozcaada ve Semendirek adalarına ait tahrir defterlerindeki küçükbaş hayvancılığa dair kayıtlar ve vergi rejimi, devletin genelinde görülen vergi tatbikatından farklılık göstermesi açısından ilgi çekicidir. Osmanlıların fethettikleri bölgedeki hassasiyetlere bağlı olarak, reayanın yararını gözeten ancak devlet için bir anlamda yeni olan bazı mahalli uygulamaları benimsediği bilinen bir husustur. Bu makalede, inceleme konusu edilen adalarda da benzeri bir durumun söz konusu olduğu gözler önüne serilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca tahrir defterlerinin çalışmanın ana mehazını oluşturmasının da etkisiyle bu beş Ege Adası’nda yürütülen hayvancılık faaliyetinin tahrir dönemleri arasındaki gelişimi yalnızca iktisadî yönüyle değil aynı zamanda halkın gıda ihtiyacı da göz önünde bulundurularak tetkik edilmesi amaçlanmaktadır.

(Different aspects of sheep and goat raising on the aegean ıslands in the xv-xvıı centuries)

The registrations concerning sheep and goat raising and tax regimes included within the tahrir defters on the islands of Lemnos, Thasos, Imbros, Tenedos, Samothrace at the North of the Aegean sea, dominating the Straits, bare an interesting nature due to the fact that they differ from the general tax application dominant throughout the state. It is a well known fact that the Ottomans were eager to embrace regional practices due to their sensitivity towards the interests of the subjects living in their newly conquered lands. This article aims to display such a situation, by investigating the already mentioned islands. Furthermore, due to the fact that the tahrir defters constitute the essence of this study, it is endeavored to demonstrate sheep and goat raising on these five islands during the periods of the tahrirs, from the point of view of economy and food requirement of the people on the island.

PDF

___

I. Basılmamış Kaynaklar

A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)

Tahrir Defteri Tasnifi (TD): 25, 75, 307, 434, 490, 680, 702, 724.

B. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadîme Arşivi (KKA) Tahrir Defteri Tasnifi (TD): 105, 121, 141.

II. Basılmış Kaynaklar

Akgündüz, Ahmet: Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, Cilt II (1990), III (1991), V (1992), OSAV Yayınları, İstanbul.

Barkan, Ömer Lütfi: 15 ve 16. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları I: Kanunlar, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul 1943.

Cuinet, Vital: La Turquie d’Asie. Provinces des Iles de l’Archipel et de la Crète, Tome III, Isis Press, İstanbul 2001.

Danişmend, İsmail Hâmi: Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1971.

Demircan, Yasemin: Tahrir Defterlerine Göre Boğazönü Adaları (XV ve XVII. Yüzyıllar), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1992.

Demircan, Yasemin: Osmanlı İdaresinde Taşoz, Ankara 1996.

Demircan, Yasemin: “Kanunî’nin Vakıflarından İmroz ve Semendirek (XVI. ve XVII. Yüzyıllar)”, Türk Kültürü, Cilt XXV (415), s. 649-657.

Demircan, Yasemin: “Ege Adaları’nda Osmanlı Hakimiyeti”, Türkler, Cilt 9, s. 363-372.

Ege Adalarının Egemenlik Devri Tarihçesi, (ed. Cevdet Küçük), SAEMK Yayınları, Ankara 2001.

Emecen, Feridun: Manisa Kazası, TTK Yayınları, Ankara 1989.

Emecen, Feridun: “Limni Adası’nda Türk İskânının Ortaya Çıkışı ve Gelişim Safhaları”, Tarih Dergisi, S. 46 (İstanbul 2009), s. 177-203.

Emecen, Feridun: “Ağıl Resmi”, DİA, Cilt 1, s. 467-468.

Emecen, Feridun: “Ağnam Resmi”, DİA, Cilt 1, s. 478-479.

Emecen, Feridun: “Limni”, DİA, Cilt 27, s. 190-192.

Gündüz, Tufan: “Osmanlı Devleti’nde Konar Göçer Raiyyete Dair”, Akademik Araştırmalar, S. 3, s. 84-87.

İslamoğlu-İnan, Huricihan: Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü, İletişim Yayınları, İstanbul 1991.

Katib Çelebi: Deniz Savaşları Hakkında Büyüklere Armağan (Tuhfetü’l-Kibar fî Esfari’l-Bihar), (haz. Seda Çakmakçıoğlu, Çetin Şan), Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2007.

Lindner, Rudi Paul: Nomads and Ottomans in Medieval Anatolia, Indiana University Press, Bloomington 1983.

Lowry, Heath: “A Corpus Extant Kanunnames for the Island of Limnos as Contained in the Tapu Tahrir Defter Collection of the Başbakanlık Archives”, Osmanlı Araştırmaları, II (1980), s. 41-60.

Lowry, Heath, Fifteenth Century Ottoman Realities Christian Peasent Life on the Aegean Island of Limnos, Eren Yayıncılık, İstanbul 2002.

McGowan, Bruce: “Food Supply On Taxation On The Middle Danube (1568-1571)”, Archivum Ottomanicum, S. 1, s. 139-196.

Öz, Mehmet: “XVI. Yüzyıl Anadolusu’nda Köylülerin Vergi Yükü ve Geçim Durumu Hakkında Bir Araştırma”, Osmanlı Araştırmaları, XVII, s. 77-89.

Randolph, Bernard: Ege Takımadaları (Arşipelago), (çev. Ümit Koçer), Pera Turizm ve Ticaret A.Ş., İstanbul 1998.

Sezgin, İbrahim: XV. ve XVI. Asırlarda Gelibolu Kazasının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstisü, İstanbul 1998.

Yunanca-Türkçe Sözlük, Atina 1994.