Timar tevcihâtı ile ilgili kaynaklarda yer alan kayıtların karşılaştırılmasına dair bir deneme

Bu makalede Osmanlı Devleti’nin askerî ve dolayısıyla da siyasî gücü açısından önemli bir kurumu olan timar sistemi ve bu sistem hakkında önemli verileri ihtiva eden Defterhâne-i Âmire defterleri incelenmiştir. Bu çerçevede söz konusu defterler içerisinde önemli bir yer tutan mufassal, icmal ve ruznamçe kayıtları, XVI. yüzyıl Ayıntab (Antep) sancağı timar sahipleri ve bu timar sahiplerine verilen tevcihler örneğinde mukayese edilmiştir. Söz konusu defterlerin mukayesesi ile, Osmanlı bürokrasisinin işleyişi hakkında fikir edinilmeye çalışıldığı gibi, yönetim felsefesini anlamaya yarayacak verilerin ortaya çıkarılması da amaçlanmıştır.

An essay on comparison of the records taking place in the sources concerning timar allocations

In this article timar system, a crucial institution of the Ottoman Empire in terms of its military power and so its political power, and the records of Defterhâne-i Âmire, which contains important information on this system, are examined. In this framework, the records of mufassal, icmal and ruznamçe which occupy an important place in the said series of Defter-i Hâkâni are compared sampling the XVIth century timar owners of the district of Ayıntab (Antep) and the allocations that was given to these timar owners. With the comparison of the said registers, as ideas about the functioning of Ottoman Bureaucracy are tried to be formed, it is also aimed to reveal data that is useful to understand its administrative philosophy as well.

PDF

___

1.Basılmamış Kaynaklar

Ankara, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Kuyûd-ı Kadîme Arşivi, Tahrir Defteri, No:161, 313.

İstanbul, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Timar Ruznamçe Defteri, No: 39.

2. Diğer Kaynaklar ve İncelemeler

Acun, Fatma: “Klasik Dönem Eyalet İdare Tarzı Olarak Timar Sistemi ve Uygulaması”, Türkler, Cilt 9, s.899-908.

Afyoncu, Erhan: “Osmanlı Bürokrasisinden Bir Kesit: Defterhâne-i Âmire’nin Kuruluşu ve Gelişmesi”, Türkler, Cilt 9, s.860-864.

Afyoncu, Erhan: “Defterhâne”, DİA, Cilt 9, s.100-104.

Afyoncu, Erhan: “XVII.Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde İki Yeni Defter: Cebe ve Derdest Defterleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt XV (2000), s.221-229.

Akdağ, Mustafa: “Osmanlı Müesseseleri Hakkında Notlar”, AÜDTCF Dergisi, Cilt XIII, Sayı 1-2 (Mart-Haziran 1955), s.27-51.

Barkan, Ö.Lütfi: “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X (1951-53), s.1-27.

Barkan, Ö.Lütfi: “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri”, İÜİFM, II/1 (1940), s.20-59; II/2, s.214-247.

Barkan, Ömer Lütfi: “Timar”, İA, Cilt 12, s.286-333.

Beldiceanu, Nicoara: XIV. Yüzyıldan XVI. Yüzyıla Osmanlı Devleti’nde Timar, (Terc. M.Ali Kılıçbay), Ankara 1985.

Cin, Halil: Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1978.

Ergenç, Özer: XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, TTK Yay., Ankara 2006.

Göyünç, Nejat: “Timar Ruznamçe Defterleri’nin Biyografik Kaynak Olarak Önemi”, Belleten, Cilt LX, Sayı 227 (Nisan 1996), s.127-138.

Gürbüz, Adnan: XV.-XVI.Yüzyıl Osmanlı Sancak Çalışmaları, Değerlendirme ve Bibliyografik Bir Deneme, Dergâh Yay., İstanbul 2001.

Howard, Douglas: The Ottoman ‘Timar’ System and its Transformation (1563-1656), Indiana University, 1987.

İlhan, M. Mehdi: “1518 Tarihli Tapu Tahrir Defterine Göre Âmid Sancağında Timâr Dağılımı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı XII (1981-1982), Prof. Tayyib Gökbilgin Hatıra Sayısı’ndan Ayrı basım, İstanbul 1982, s. 85-100.

İnalcık, Halil: Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), (Çev.Ruşen Sezer), YKY Yay., İstanbul 2003.

Öz, Mehmet: “Osmanlı Klasik Döneminde Anadolu Kentleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi, Cilt 3, Sayı 6 (2005), s.57-88.

Özdeğer, Hüseyin: Onaltıncı Asırda Ayıntâb Livâsı, Cilt I, İstanbul 1988.

Sertoğlu, Mithat:“Osmanlı İmparatorluğu Devrinde Toprak Dirliklerinin Çeşitli Şekilleri”, VI. Türk Tarih Kongresi (Ankara 20-26 Ekim 1961), Kongreye Sunulan Bildiriler, TTK Basımevi, Ankara 1967, s.281-291.

Şahin, İlhan: “Timâr Sistemi Hakkında Bir Risâle”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 32 (1979), s.905-935.

Yelkovan, Fahri: XVI.yy’ın İkinci Yarısında Malatya Sancağına Ait Tımar Tevcihlerinin Mufassal Defterle Karşılaştırılması, BAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir 1996.

Yinanç, Refet -Mesut Elibüyük, Kanunî Devri Malatya Tahrir Defteri (1560), Gazi Üniversitesi yay., Ankara 1983.