Sâhib'ül-Hayrât Makbûl (Sokollu) Mustafa Paşa

Meûhûr Sokollu ailesine mensup olan Mustafa Paûa, Mehmet Paûa'nÖn amcazâdesidir. Sigetvar seferinde katledilen Arslan Paûa'nÖn yerine Budin beylerbeyliİi görevine getirilmiû; halefi gibi o da katledilmekten kurtulamamÖûtÖr. Budin'de 12 yÖl beylerbeyliİi yapan Mustafa Paûa, bu dönemde "OsmanlÖ MacaristanÖ"nda çok sayÖda hayÖr eseri inûâ ettirmiûtir. TopkapÖ SarayÖ'nda muhafaza edilen 986 / 1579 târihli vakfiyesi, bânînin vakÖf ve hayrâtÖnÖ öİrenmemiz bakÖmÖndan son derece önemlidir. Vakfiyesi esas olmak üzere muhtelif yayÖnlarda ve Macaristan genelinde yaptÖİÖmÖz arazi çalÖûmasÖ sonucunda Mustafa Paûa'nÖn inûa ettirdiİi 13 câmi - mescid, 19 hamam - kaplÖca, 17 kervansaray - han, 2 medrese, 2 debbaİhâne, 35 deİirmen, 1 köprü, 123'ten fazla dükkân, 31'den fazla ev, cehudhâne, muallimhâne, ahÖr, otlukhâne ve mahzen tespit edilmiûtir. Hayrât olarak da 13 arsa, çayÖr, baİ, dalyan ve köyü vakfetmiûtir.

Possessor of Good Works and Deeds Makbûl (Sokollu) Mustafa Pasha

Mustafa Pasha, a member of famous Sokollu family, was the cousin of Mehmet Pasha. He was appointed to Governor of Budin Province in place of Arslan Pasha, killed during the Szigetvár Battle; and as his successor, he was not able to get rid of from killing. Mustafa Pasha pursued his duty as the Governor of Budin Province for twelve years, and during this period, he had many foundation works constructed in Ottoman Hungary. His waqfiyya/foundation deed dated 986 / 1579 and kept in TopkapÖ Palace, is highly an important archival document in order to be able to learn the waqf and charity of the founder. According to this foundation deed and as a result of literature survey and in situ observations through whole Hungry, it is detected that there were 13 mosques/masjids, 19 hammams/thermal baths, 17 caravanserais/khans, 2 madrasahs, 2 tanneries, 35 mills, 1 bridge, over 123 stores, over 31 houses; a Jewish house, a teacher's house, a barn, a place for haystack, and a cellar constructed by Mustafa Pasha. He also donated 13 parcels of land, hayfield, vineyard, fishery, and a village.

___

Merhûm Mustafa Paûa Vakfiyesi (TopkapÖ SarayÖ Müzesi Saray Arûivi, Defter No:7000, Târih: 29 Zilhicce 986).

Sokollu Mehmet Paûa Vakfiyesi (VakÖflar Genel Müdürlüøü Arûivi, Defter No: 572, Sayfa No:27, SÖra No:20, Târih: 29 Zilhicce 981).

Fransa Millî Kütüphânesi (Bibliothèque nationale de France) 1686 Budin KuûatmasÖ Gravürü, Charles de Juvigny, Harita Bölümü: GE DD-2987 (3266 B). Matbû Kaynaklar

ALTAYLI, Yasemin, "Budin Beylerbeyi Arslan Paûa (1565-1566)", Ankara Üniversitesi

OsmanlÖ Tarihi AraûtÖrma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2006, SayÖ 19, s. 33- 51.

ALTAYLI, Yasemin, "Macarca MektuplarÖyla Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa Paûa (1566-1578)", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coørafya Fakültesi Dergisi, 2009, SayÖ 49, s. 157-171.

AYVERDù, Ekrem HakkÖ, Avrupa'da OsmanlÖ Mimârî Eserleri, ùstanbul Fetih Cemiyeti YayÖnlarÖ, 2. BaskÖ, ùstanbul 2000.

BùLGE, SadÖk Müfit, OsmanlÖ'nÖn MacaristanÖ, Kitabevi YayÖnlarÖ, ùstanbul 2010.

GEZA, David, "OsmanlÖ MacaristanÖ'nda BazÖ VakÖflar", Balkanlarda OsmanlÖ VakÖflar ve Eserleri UluslararasÖ Sempozyumu, Ankara 2012, s. 143-148.

ERN?, Foerk, Török Emlékek Magyarországban, Budapeûte 1918.

Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme (Günümüz Türkçesiyle), Haz: Seyit Ali Kahraman, YKY, 6. Cilt, ùstanbul 2010.

GÖKBùLGùN, M. Tayyib, "Türk ùdaresinde Budin", Atatürk KonferanslarÖ, c.5, TTK YayÖnlarÖ, Ankara 1975, s.163-178.

KÁLDY-NAGY, Gy., "Budin Beylerbeyi Mustafa Paûa (1566-1578)", Belleten, TTK YayÖnlarÖ, Ankara 1990, SayÖ 210, s.649-663.

Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, Tarih VakfÖ Yurt Yay., ùstanbul 1996.

MERùÇ, RÖfkÖ Melûl, Mimar Sinan, TTK YayÖnlarÖ, Ankara 1965.

MOLNÁR, Jozsef, Macaristan'daki Türk AnÖtlarÖ-Monuments Turcs en Hongrie, TTK YayÖnlarÖ, Ankara 1973.

Peçuylu ùbrâhim, Peçevi Tarihi, Haz. B. S. Baykal, Kültür BakanlÖøÖ YayÖnlarÖ, 3. BaskÖ, Ankara 1999.

RADNAù, Mária Keresztes, Rudas Gyógyfürd? Thermal Baths Heilbad, Budapeûte 2006.

Sâî Mustafa Çelebi, Tezkiretü'l-Bünyân, ùkdam MatbaasÖ, ùstanbul 1315.

SUDÁR, Balázs, Dzsámik és Mecsetek a Hódolt Magyarországon, Budapeûte 2014.

YILMAZ, Mehmet Emin, "Budin'de Mimar Sinan'Ön Kiliseye Çevrilen Eseri Mustafa Paûa Camii", YedikÖta, SayÖ 82 (2015), s. 58-61.