Hadım Süleyman Paşa'nın 1538 yılındaki Hindistan seferi

Mısır beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa’nın 1538 yılındaki Hindistan seferi tarihçilerimiz tarafından yeteri kadar araştırılmadığından, bu askerî harekâtla ilgili olarak bizim açımızdan karanlıkta kalmış birçok nokta bulunmaktadır. Biz bu çalışmamızda, dönemin Portekizli tarihçilerinin vakayinamelerinden hareketle ve konuyla ilgili daha önce yazılmış Türkçe eserleri de göz önünde bulundurarak bu tarihî olayın ayrıntılarına inmeye çalıştık. Süleyman Paşa’nın Portekizlileri Hindistan’dan kovmak amacıyla 1538 yılında Süveyş’ten yaklaşık 80 parçalık bir donanmayla ayrılarak Gücerat yarımadasının önemli limanlarından Diu’ya gitmesi ve buradaki Portekiz kalesini kuşatması dünyada büyük akisler yaratan, uzun yıllar Portekizlilerin hafızalarından silinmeyen bir olaydı. Sonuçta, Süleyman Paşa’nın sevk ve idaredeki basiretsizliği, Hintli yetkililerin kendisine yardım etmeyip erzak ve mühimmat ikmalini kesmeleri ve Portekiz askerlerinin kaleyi olağanüstü bir güçle savunmaları sebebiyle bu harekât başarısız oldu. Bununla birlikte, Süleyman Paşa bu seferler sırasında Aden’i, Şihr’i ve Zebid’i Osmanlı İmparatorluğu’na dâhil etti.

Suleiman Pasha the Eunuch's expedition to India in 1538

About the military expedition of Suleiman Pasha, the Eunuch, the Ottoman governer of Egypt, to India in 1538, we don’t have enough knowledge as our historians didn’t deal much with this historical event. In this study we tried to illuminate of the Portuguese chronicles of the period as well as of the current Turkish resources on this subject. Suleiman Pasha, in order to throw out the Portugueses from India, in 1538 went from Suez to Diu, an important port of Gujarat peninsula, with a strong fleet composed of 80 pieces. The siege of the Portuguese fortress of Diu, constituted one of the most important events of the Turkish history as well as of the Portuguese. Consequently, this military expedition was unsuccessful due to the decision of the Indian authorities by not providing the needed food and ammunition. This situation was also because of Suleyman Pasha’s bad administration. Furthermore the extraordinary impetuousness of the portuguese soldiers in the defence of the fortress, played important role in the failure. However, Suleiman Pasha, during this expedition annexed Aden, Shihr and Zabid to the Ottoman dominion.

PDF

___

Barros, João de, Décadas de Ásia, CD- ROM para pc windows, Ophir, Lisboa, 1998.

Bayur, Y. Hikmet, Hindistan Tarihi, TTK Basımevi, Ankara, 1987.

Castanheda, Fernão Lopes de, Livro VIII, Capítulo CLXXXV, Tomo, IV, Descobrimento e conquista da Índia pelos portugueses, Coimbra, 1933.

Cezar, Mustafa, Mufassal Osmanlı Tarihi, c. II, Seher Matbaası, İstanbul, 1958.

Correa, Gaspar, Lendas da India, Imprensa da Universidade, Coimbra, 1931.

Coutinho, Lopo de Sousa, Historia do Cerco de Diu, Bibliotheca de Classicos Portuguezes, Lisboa, 1890 s. 129.

Couto, Dejanirah, “No rasto de Hadım Suleimão Pacha: alguns aspectos do comércio do Mar Vermelho nos anos de 1538-1540”, A Carreira da Índia e as rotas dos estreitos, Angra do Heroísmo, 1998.

Couto, Diogo do, Década da Asia, Livraria Sam Carlos, Lisboa, 1974.

Danışman, Zuhuri, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi VI, Yeni Matbaa, İstanbul, 1965.

Ferreira, Manuel António, Epopeia de Diu, Divisão de Publicaões e Biblioteca Agéncia Geral das Colónias, Lisboa, 1941.

Goffman, Daniel, Osmanlı Dünyası ve Avrupa, 1300-1700, çeviren: Ülkün Tansel, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.

Işıksal, Turgut, “Arşivlerimizde Osmanlıların Süveyş Tersanesi ve Güney Denizleri Politikasına İlişkin En Eski Belgeler”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, c. 13-18, Sayı: 18, İstanbul, 1969.

Kosal, Nejat, Hint Yolu ve Osmanlı İmparatorluğu, Deniz Matbaası, İstanbul, 1936.

Kurtoğlu, Fevzi ,“Süleyman Paşa’nın Mektupları ve Belgrad’ın Muhasara Planı”,Belleten, IV/ 13 (1940), Ankara, s. 53- 87.

Magalhães Godinho, Vitorino, A Expansão Quatrocentista Portuguesa, Emprêsa Contemporânea de Ediçôes, L., Lisboa, 1944.

Melzig, Herbert Büyük Türk Hindistan Kapılarında, Kanuni Sultan Süleyman Devrinde Amiral Hadım Süleyman Paşa’nın Hint Seferi, Selâmi Sertoğlu Kitabevi, İstanbul, 1943.

Monteiro, Saturnino, Batalhas e Combates da Marinha Portuguesa, c. II, Livraria Sá da Costa Editora, Lisboa, 1992.

Mughul, Yakup, Kanuni Devri Osmanlıların Hint Okyanusu Politikası ve Osmanlı-Hint Müslümanları Münasebetleri, 1517-1538, Fetih Yayınevi, İstanbul, 1974.

Orhonlu, Cengiz, “Hint Kaptanlığı ve Pîrî Reis”, Belleten, XXXIV/ 134 (1970), Ankara, s. 235- 254.

Özbaran, Salih, Yemen’den Basra’ya Sınırdaki Osmanlı, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.

Öztuna, Yılmaz, Başlangıcından Zamanımıza kadar Türkiye Tarihi, c. VI, Hayat Kitapları, İstanbul, 1964.

Quadros, Jeronymo, Diu, Apontamentos para sua historia e Chorographia, Nova-Goa, Tipographia Fontainhas,1899.

Ribeiro, Luciano “O Primeiro Cerco de Dio”, STUDIA, No. 1. Lisboa, 1958.

Stripling, G. W. F., The Ottoman Turks and Arabs, 1511-1574, II. Baskı, Porcupine Pres, Philadelphia, 1977.

Turan, Şerafettin, “Süleyman Paşa, Hadım”, İslâm Ansiklopedisi, c. 11, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979, s. 194- 197.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. II, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1995

Viaggio di Alessandria nelle India, Venedik, 1543.

Yavuz, Hulûsi, Yemen’de Osmanlı Hâkimiyeti, Serbest Matbaası, İstanbul, 1984.