Dr. Abdullah Cevdet Hak gazetesinde

Dr. Abdullah Cevdet (1869 -1932) yakın dönem Türkiye tarihinin önde gelen aydınlarından biridir. Mekteb-i Tıbbiye’de iken İttihad-ı Osmanî’nin kuruluşunda etkin bir rol oynadı. Yazar, düşünür, hekim, şair, çevirmen olarak üne kavuşmuştur. Uzun yıllar yurt dışında yaşadı. İçtihad dergisini yayına soktu(1904) ve Imprimerie Internationale matbaasını kurdu. Çeviri, telif ve şiirleriyle bir aydınlanma hareketinin öncülüğünü üstlenmiş; dönemin önde gelen serbest düşünürlerinden biridir. Doğu’nun ve Batı’nın başlıca şair, bilgin ve filozoflarının eserlerini Türkçe’ye çevirerek iki dünyayı bir potada eritmeye çalışıyordu. Dr. Abdullah Cevdet, II. Meşrutiyet’in ilan edildiği tarihte Kahire’de yaşıyordu. Birkaç yıl sonra İstanbul’a döndü. İçtihad Evi’ne yerleşti. Mütareke dönemine kadar hiçbir memuriyete girmedi. İttihatçılarla arası biraz soğuktu. Ama o bunu sürekli olarak yalanladı. İçtihad’ın yayını sürüyor ve belli başlı gazetelerde de yazılar yazıyordu. Ülkenin fikir hayatındaki rolü tartışılamayacak bir düzeydeydi. İttihat ve Terakki 1912 yılında iktidardan düşünce onu, destekleyen Hak Gazetesi yayına girdi. İstanbul’un önde gelen gazeteci ve yazarları burada yazı yazıyordu. Dr. Abdullah Cevdet de bu gazetenin başlıca yazarları arasında yer alır. Dr. Abdullah Cevdet, Hak Gazetesi’ndeki yazılarında ülke sorunları üzerinde durur. Sağlık, eğitim, bilgisizlik konularına ağırlık verir. İstanbul yangınları ve kentin perişanlığı da onun gözünden kaçmaz. İtalyanların Trablusgarp’a saldırması ve buradaki direniş, gazetenin gündemini belirler. Dr. Abdullah Cevdet de diğer aydınlarla birlikte İtalyanlara karşı tavır alır. O günlerde Askerî Rüşdiyeleri, Mekteb-i Harbiye’yi ve İhtiyat Zabitan Mektebi’ni (Yedeksubay Okulu) ziyaret eder. Öğrencilerle iletişim kurar, onlarla konuşur, kötümser olmamalarını öğütler. Ülkenin birliğinin önemini vurgular. Bu araştırmamızda Dr. Abdullah Cevdet’in Hak Gazetesi’ndeki yazıları üzerinde duracak ve onunla ilgili kimi ön yargıları düzeltmeye çalışacağız.

Dr. Abdullah Cevdet in the Hak newspaper

Dr Abdullah Cevdet (1869-1932), the prominent member of the modern Turkish enlightenment movement, returned from Cahiro to Istanbul and settled in the İçtihat House in 1910. He started publishing the İçtihat journal again. There, he carried on with his writing and translation activities. Until the Armistice (Mütareke) he did not perform any govermental functions. Instead, he prefered to stand aloof from the members of the Committee of Union and Progress. Apart from İçtihat, Dr. Abdullah Cevdet wrote articles for daily newspapers. Hak newspaper is among those many newspapers. The first issue of the Hak newspaper came out in March 1912. Its chief editor was Süleyman Nazif. The newspaper had a very influential editorial staff. Apart from this, it had a weekly newspaper supplement. Dr. Abdullah Cevdet had a column called “Daily Article” in which he wrote articles every Saturday. In these articles, Dr. Abdullah Cevdet deals with the problems of the country and nation as well as the daily matters of Istanbul. However, the most important issue for him is the health problems of the country. Anatolian villages were suffering from syphilis, malaria, hunger and - beyond all of these, illiteracy. Two fundamental concerns of the country is health and education. While the population of the other countries are increasing, Turkey’s is decreasing. The problem of population decline is also a specific issue other intellectuals drew attention to. The share of health issues in the country’s budget is extremely inadequate. In this respect, Dr. Abdullah Cevdet considers the phlegm in relation to the decreasing population as a homicide. In this research, we will be dealing with the articles Dr Abdullah Cevdet wrote in the Hak Newspaper and delivering our opinions and interpretations about them.

PDF

___

İçtihad Mecmuası

Hak Gazetesi

Tanin Gazetesi

Diğer makale ve kitaplar

Abdullah Djevdet, “Un précurseur anarchiste Ebou-el Muarri”, Les Temps modernes, Suppl. Litt., 5 (1898),s. 536 -537.

Abdullah Cevdet, “Muhtelit İzdivaçlar”, Âdab-ı Muaşeret Rehberi, ayrı basım.

Ahmad, Feroz, İttihat ve Terakki, (Çev. Nuran Ülken), Kaynak yay., İstanbul, 1984.

Aksoy, Ekrem, “Ölümünün Yetmiş Beşinci Yılında Abdullah Cevdet”, Sözcükler, 2 (Mart-Nisan 2008), s. 120 – 126.

Akşin, Sina, Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, İmge, Ankara, 1994.

Aklan, Necati, ‘The eternal enemy of Islam:’ “Abdullah Cevdet and the Baha’i religion”, Bulletin of SOAS, 68, I (2005), s. 1 – 20.

Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, TTK, Ankara, 1991, II/1.

Binark, İsmet – Sefercioğlu, Nejat, Doğumunun 100, Yıldönümü Münasebetiyle Süleyman Nazif Bibliyografyası, Ankara, 1970.

Creel, Frank W, “Abdullah Cevdet: A father of Kemalism”, Journal of Turkish Studies, 1980, s. 9 -26.

Çağın, Şerife, “Abdullah Cevdet’ten Hüseyinzade Ali’ye Mektuplar”, Yeni Türk Edebiyatı, 1(Mart 2010), 195 -232.

Demir, Fevzi, Osmanlı Devleti’nde İkinci Meclis-i Mebusan Seçimleri (1908 -1914), İmge, Ankara, 2007.

Enginün, İnci, Türk Edebiyatında Shakespeare, Dergâh, İstanbul, TY.

Flemming, Barbara & Schmidt,Jan, The Diary of Karl Süssheim (1878 -1947), Franz Steiner Verlag, Stuttgart, 2002.

(Gövsa), İbrahim Alaettin, Süleyman Nazif Hayatı, Kitapları,Mektupları, Fıkra ve Mektupları, İstanbul, 1933.

Gündüz, Mustafa, İçtihadın İçtihadı, Lotus, Ankara, 2008

Güneş, İhsan,” 1912 Seçimleri ve Eskişehir’de Meydana Gelen Olaylar”, Belleten, 216 (1992), 470 – 481.

Günyol, Vedat, “Büyük İnsancı Abdullah Cevdet”, Türk Dili, 328 (Ocak 1979), s.10-13.

Günyol, Vedat, Çalakalem ( Eleştiriler ), Çan Yayınları, İstanbul 1977.

Günyol, Vedat, Güleryüzlü Ciddilik, Çağdaş, İstanbul 1986.

Hanioğlu, M. Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal, İstanbul, 1981.

Hanioğlu, Şükrü, Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889 – 1902), I, İletişim, İstanbul 1985.

(Hisar), Abdülhak Şinasi, “ Süleyman Nazif’e Dair Hatıralar”, Muhit, III (1931), 3o-31

İbrahim Temo’nun İttihat ve Terakki Anıları, Arba, İstanbul, 1987.

Karakaş, Şuayb,Süleyman Nazif Hayatı Sanatı Eserleri, Kültür Bakanlığı, Ankara,1987.

Kaygusuz, Bezmi Nusret, Bir Roman Gibi, İzmir, 1955.

Koloğlu, Orhan, 500 Years in Turkish – Libyan Relations, Ankara, 2007.

Kreiser, Klaus, Atatürk Bir Biyografi (çev. Dilek Zaptçıoğlu), İletişim, İstanbul, 2008.

Kurgan, Şükrü, Süleyman Nazif Hayatı Sanatı, Eserleri, Varlık, İstanbul,1955.

Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri, 1895 -1908, İstanbul, 1983.

Nurullah Ata,” Abdullah Djevdet”, Milliyet, 6 Kânunıevvel 1932, no.2451.

Pekdoğan, Celal, “Batılılaşma Bağlamında Bazı Batıcıların “Öteki” ne Bakışları ve Bir Tartışma”,Bilgi Bellek, 6 (2006), s. 46 -73.

Tansü, Yunus Emre, Batıcı Düşüncenin Etkili Bir Sözcüsü Olarak İçtihad Mecmuası (1904- 1932), Basılmamış doktora tezi, Ankara Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.

Topuz, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi, İstanbul, 2003.

Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler (1859 – 1952), İstanbul, 1952.

Tunçay, Mete, Türkiye’de Sol Akımlar ( 1908 -1925), Bilgi, Ankara, 1967.

Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul, 1970.

Yücebaş, Hilmi, Süleyman Nazif’ten Hatıralar, İstanbul, 1957.