Doğuşunun yüzüncü yılında Türkiye'de öğretmen örgütlenmesinin ilk on yılına bakışlar (1908 - 1918)

Türkiye’de bir öğretmen örgütü ilk kez 1908’de İstanbul’da kurulmuştur. Örgütün amacı, öğretmenlerin ekonomik ve sosyal haklarını savunmanın yanında çeşitli eğitim ve ülke sorunlarının çözümü için öneriler geliştirip hükümet politikalarına yardımcı olmaktır. Öğretmenlerin ilk kez böyle bir meslek örgütü kurmaları, 1908’de II. Meşrutiyet rejiminin ve onunla beraber özgürlükçü bir siyasal ortamın gelmesi ile mümkün olmuştur. Bu incelememizde 1908-1918 tarihleri ile sınırlı II. Meşrutiyet döneminde öğretmen örgütlerinin kuruluşu ve etkinlikleri ele alınmış, 1970’ten beri bu konuda yaptığımız çeşitli yayınları tamamlayıcı yeni ve önemli belgeler ve bilgiler verilmiştir.

Considerations on the first decade of the teacher organization in Turkey in the hundredth anniversary of its birth (1908-1918)

The first teacher organization in Turkey was established in İstanbul, in 1908. As well as defending the economical and social rights of teachers, the purpose of this organisation is to assist to the government policies by offering advices in order to solve the various problems of the country, particularly educational ones. The establishment of such an organization could be possible only by the outset of second constitutional period in 1908, which creates a libertarian political environment. In this study, the establishment and activities of teacher organizations in the second constitutional period, covering the years 1908-1918, are dealt with. New and significant documents and data, which completes our several publications in this subject since 1970, are given.

PDF

___

AKYÜZ, Yahya, “Türkiye’de İlk Öğretmen Kuruluşları Hakkında Orijinal Bir Belge İle Unutulmuş Bir Kaynak”, Ankara Üniversitesi Eğitim (Bilimleri) Fakültesi Dergisi, 1970, C.3, Sayı 1-4, s.109-119.

AKYÜZ, Yahya, Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri (1848-1940), Ankara 1978.

AKYÜZ, Yahya, Öğretmen Örgütlenmesi (Türkiye, Fransa, İsviçre’de ve Uluslararası Düzeyde – Kuruluşlar, Etkinlikler, Sorunlar), Ankara 1980.

AKYÜZ, Yahya, “Maarif Nazırı Haşim Paşa İle İlgili Orijinal Bir Belge ve Bazı Eğitimsel Görüşler, Sorunlar”, Belleten, Temmuz 1981, C. XLV/2, Sayı 179, s.205- 213.

AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2009), Ankara 2009, 14. Baskı.

AKYÜZ, Yahya, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu (1919-1922), Ankara 1988, 2. Baskı.

AKYÜZ, Yahya, “Türk Kurtuluş Savaşına Gelinceye Kadar Fransa’da Türk ve Türkiye İmajı”, X. Türk Tarih Kongresi’nde sunulan bildiri, Ankara 1994, s.2649-2662.

AKYÜZ, Yahya, “Doksanıncı Yılında Balkan Savaşlarına İlişkin Öğretmen ve Öğrencilerimiz Neleri Bilmeli?” Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, Aralık 2002, Sayı 34, s.19-24.

ALTUNYA, Niyazi, Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmesi (1908-1998), Ankara 1998.

ALTUNYA, Niyazi, Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmesi (1908-2008), Ankara, 2008, 2. Baskı.

ÇANKAYA, Ali, Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, Ankara 1968-1970, 7 C.

ERGÜN, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara 1982.

ERGÜN, Mustafa, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara 1996.

GÖLDAŞ, İsmail, Millî Kurtuluş Savaşında Öğretmenler, İstanbul 1981.

“İKİNCİ MEŞRUTİYETTEN Günümüze Kadar Siyasî Cinayetler”, Tarih Konuşuyor, Mart 1965, C. 3, Sayı 14, s.1109-1113 ve 1173.

MUALLİMLER CEMİYETİ 335-919 Senesi Heyet-i Umumiye Risalesi, İstanbul 2 Mayıs 335-919, s.23-25.

NURDOĞAN, Arzu M., “Türkiye’de Öğretmenlik Mesleğinde Sosyal Dayanışma Fikrinin Doğuşu: Muallim Cemiyetleri (1908-1914)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Güz 2007, Sayı 17, s.65-82.

ORHAN, Ahmet, Cumhuriyet Dönemi Öğretmen Örgütlenmesi ve Hukukî Dayanakları (1923- 1980), İstanbul 2001.

TÜRK Millî Eğitim Sistemi ve Lüleburgazlı Maarif Nazırı Emrullah Efendi (Ulusal Sempozyum: 9 Ekim 2004), Lüleburgaz 2006.

UYGUN, Selçuk, “Öğretmen Örgütleri ve Çanakkale Muallimler Birliği”, Çağdaş Eğitim, Nisan 2009, Sayı 363, s.18-25.

YAŞAROĞLU, Ahmet Halit, “Meşrutiyetten Sonra İlk Talebe Cemiyeti-İlk Muallimler Cemiyeti”, Öğretmen, Kasım 1949, C.3, Sayı 25, s.8-9 ve Aralık 1949, C.3, Sayı 26, s.8-9.

ZEKİ BEYİN mektup dilekçesinin arşiv kaydı: BOA, MF. VRK, Dosya No 27, Gömlek Sıra No 86, Tarihi 1326 Z 4.