SIRBİSTAN KRALI ALEKSANDAR’IN 1894 YILINDAKİ İSTANBUL SEYAHATİ

Ülkeler arasındaki siyasi, askerî ve iktisadi ilişkilerin tesisi, gelişimi, devamlılığı ve seyri belirli bir oranda hükümdarlar arasındaki şahsi ilişkilere ve dostluklara bağlı olmuştur. Dolayısıyla XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ve münasebette olduğu ülkelerin siyasi istikrarı, ilişkilerin seyrini önemli ölçüde etkilemiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sonrası imzalanan Berlin Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nden ayrılan Sırbistan Prensliği, 1882 yılında krallığa dönüşmüştür. Tahtın ilk sahibi Milan, hükümdarlığı esnasında ziyaret edemediği İstanbul’u tahttan oğlu lehine feragat ettikten sonra 1889 yılında eski bir kral olarak ziyaret etmiştir. İstanbul’u ve dönemin hükümdarı Sultan II. Abdülhamid’i ziyaret eden ilk Sırbistan Kralı Aleksandar Obrenoviç olmuştur. Avrupa basını tarafından on sekiz yaşındaki genç Kralın seyahatinin siyasi bir öneminin olmadığı yönünde yorumlar yapılmıştır. Buna rağmen Aleksandar, Makedonya’daki Bulgar kiliselerine karşı Sırp kiliselerine yeni imtiyazlar verilmesi talebinde bulunduğu gibi Osmanlı Devleti’ne Balkan ülkeleriyle askerî bir ittifak yapılması teklifinde bulunmuştur. Bu çalışmada Kral Milan ve Kraliçe Nataliya’nın İstanbul ziyaretleri hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra Kral Aleksandar’ın ziyareti üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede yapılan hazırlıklar, uygulanan teşrifat kuralları, Sırbistan kralının ittifak teklifi ve dönemin basını tarafından ziyaret hakkında yapılan değerlendirmeler incelenmiştir

Serbian King Aleksandar’s Visit to Istanbul in 1894

Establishment, development, continuity and course of political, military and economic relations between countries had been dependent on personal relations and friendships between rulers to a certain extent. Accordingly, the political stability of the Ottoman Empire and the countries with which it had relations had a great impact on the course of the relations in the XIXth century. The Principality of Serbia, which was separated from the Ottoman Empire with the Treaty of Berlin signed after the 1877-1878 Ottoman-Russian War, transformed into a Kingdom in 1882. Milan, the first sovereign, visited Istanbul, which he could not visit during his reign, as a former king in 1889 after he abdicated the throne in favor of his son. The first King of Serbia, who visited Istanbul and the ruler of the period, Sultan Abdulhamid II, was Aleksandar Obrenovic. The European press made comments towards that the visit of the eighteen-year-old young King did not have a political significance. Nevertheless, Aleksandar requested the Serbian churches to be granted new privileges against the Bulgarian churches in Macedonia besides offering a military alliance with the Balkan countries to the Ottoman Empire. In this study, the visit of King Aleksandar was elaborated after brief information on King Milan and Queen Natalie's visits to Istanbul. In this context, conducted preparations, implemented ceremonial rules, the alliance proposal of the king of Serbia and the evaluations on the visit made by the press of the period were examined.

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO) 176/13176; 344/25738; 406/30426; 420/31456; 420/31457; 421/31510; 422/31585; 425/31847; 425/31848; 428/32077; 430/32246; 441/33064; 447/33522
Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH.MKT) 5/45; 293/48
Hariciye Nezareti Tercüme Odası Evrakı (HR.TO) 21/141; 21/145; 21/155; 21/158; 303/49; 342/79
İrade Dahiliye (İ.DH) 1126/87996; 1127/88045; 1127/88096; 1128/88122; 1141/89048
İrade Eyalet-i Mümtaze Mısır (İ.MTZ(05)) 34/1966
İrade Hariciye (İ.HR) 345/31; 436/41; 436/42; 436/46; 436/47
İrade Hususi (İ.HUS) 9/108; 10/2; 10/4; 10/9; 19/80; 20/13; 24/53; 25/37; 25/50; 25/54; 25/57; 25/131; 25/139; 27/60
İrade Taltifat (İ.TAL) 17/13; 17/14; 21/1; 95/35; 121/93
Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı (Y.A.HUS) 223/15; 223/34; 223/51; 223/60; 223/63; 223/64; 224/20; 224/56; 272/23; 272/27; 272/33; 288/5; 292/104; 297/75; 300/107; 300/110; 300/57; 300/76; 300/96; 301/16; 301/62; 301/62; 301/62; 301/112; 302/5; 302/18; 303/61; 303/90
Yıldız Esas Evrakı (Y.EE) 86/111; 89/24
Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV) 98/6; 98/7; 98/38; 98/92; 99/6; 99/12; 99/21
Yıldız Perakende Evrakı Arzuhâl Jurnal (Y.PRK.AZJ) 31/95
Yıldız Perakende Evrakı Sadaret Maruzatı (Y.PRK.A) 5/29; 9/39
Yıldız Perakende Evrakı Başkitabet Dairesi Maruzatı (Y.PRK.BŞK) 36/6; 36/87
Yıldız Perakende Evrakı Elçilik, Şehbenderlik ve Ataşemiliterlik Maruzâtı (Y.PRK.EŞA) 6/84; 9/29; 17/33; 19/73; 19/88; 20/11
Yıldız Perakende Evrakı Maliye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.ML) 15/40
Yıldız Perakende Evrakı Posta Telgraf Nezareti Maruzatı (Y.PRK.PT) 4/99
Yıldız Perakende Evrakı Tahrirat-ı Ecnebiye ve Mabeyn Mütercimliği (Y.PRK.TKM) 32/4; 32/5
Yıldız Perakende Evrakı Teşrifat-ı Umumiye Dairesi (Y.PRK.TŞF) 2/60; 2/66; 2/71; 3/98; 3/100; 4/33
Yıldız Sadaret Resmî Maruzat Evrakı (Y.A.RES) 70/17
Yıldız Sadrazam Kâmil Paşa Evrakı (Y.EE.KP) 3/223
Ahbab, Yakup, “Balkanlarda Kiliseler Sorunu Örneği Olarak: Fermiliyan Meselesi (1897- 1902)”, Journal of History and Future, C. 1, S. 1 (Aralık 2015), ss. 51-70.
Aslantaş, Selim, “Sırbistan: İsyanlar ve Bağımsız Devlet”, Balkanlar El Kitabı, der. Osman Karatay, Bilgehan A. Gökdağ, KaraM&Vadi Yay., Ankara 2006, ss. 472-487.
Çelik, Bilgin, Balkan İttifakı ve Osmanlı Diplomasisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2019.
Çelik, Yüksel, “Üsküdar Sakinlerinden Son Hıdiv II. Abbas Hilmi Paşa (1874-1944) ve Hıdiv Kasrı”, V. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu (1-5 Kasım 2007), edt. Coşkun Yılmaz, C. 3, Üsküdar Belediyesi Yay., İstanbul 2008, ss. 477-496.
Demirel, Fatmagül, Dolmabahçe ve Yıldız Saraylarında Son Ziyaretler, Son Ziyafetler, Doğan Kitap, İstanbul 2007.
Georgevitch, Vladan, Türk Devrimi ve İstikbali, çev. Hulki Demirel, İletişim Yay., İstanbul 2005.
Hayta, Necdet; Özkan, Ayşe, “Sırp Krallarının Hilandar Manastırı’nı Ziyaretleri ve Osmanlı Devleti’nin Tutumu”, Yücel Özkaya’ya Armağan Yazılar, edt. Hamiyet Sezer Feyzioğlu, Hel Yay., Ankara 2015, s. 109-124.
Jelavich, Barbara, Balkan Tarihi, C. 2 (20. Yüzyıl), çev. Zehra Savan, Hatice Uğur, Küre Yay., 2. Baskı, İstanbul 2009.
Kara, Gülnar, “XIX. Yüzyılın Sonunda Rus Büyükelçisi A. N. Nelidov’un Boğazları İşgal Projesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 8, S. 14 (Mart 2016), ss. 404-414.
Karateke, Hakan T., Padişahım Çok Yaşa Osmanlı Devletinin Son Yüzyılında Merasimler, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2017, s. 188-193.
Kuneralp, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İSİS Yay., İstanbul 1999.
Özkan, Ayşe, Bağımsızlıktan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’na Sırplar (1878-1918), IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul 2013.
Özkan, Ayşe, Miloş’tan Milan’a Sırp Bağımsızlığı (1830-1878), IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul 2011.
Özkan, Ayşe, Sırbistan’da Bir Aile Trajedisi, Çizgi Kitapevi Yay., Konya 2016.
Şahin, Gürsoy, “I. Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı Devleti ile Sırbistan Arasındaki Siyasi Sorunlara Dair Bazı Tespitler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 8, S. 2 (Aralık 2016), ss. 269-286.
Birmingham Daily Post
London Daily News
London Evening Standard
Morning Post
Nottingham Evening Post
Sabah
Servet-i Fünun
Tercüman-ı Hakikat
The Standard
The Time