Selanik Ekonomisinde Unutulmuş Bir Alan: Tütün Üretimi, Ticareti ve Reji (1883-1912)

Anahtar Kelimeler:

-

A Forgetten Field in the Economy of Salonica: Tobacca Production and Trade, and the Regie (1883-1912)

Tobacco has been an important agricultural product for the economy of Salonica in 19th century. Trade of tobacco, which were produced in Salonica countryside, strengthened the relationship between the Salonica economy and international markets. Regie Company participated in Salonica tobacco sector in the last quarter of the 19th century. All actors of tobacco sector, workers, merchants, other tobacco companies and especially tobacco farmers were affected -more or less- from the implementations of the Regie. This paper aims to discuss the production and trade of tobacco in Salonica before and after the Regie. The tobacco factory with its definite role in the economy of Salonica and tobacco smuggling will also be evaluated in the paper. Another issue of the paper is the activities of the “koldju” [guard] organization, which has been an instrument of the Regie to end the smuggling

Keywords:

Salonica, tobacco, merchant, farmer, worker, factory, tobacco smuggling, koldju [guard] Regie,

PDF

___

Arşiv Belgeleri BOA, A.MTZ04 50/30.
BOA, AMKT. MHM 691/27.
BOA, BEO 1929/144627.
BOA, BEO 2059/154425.
BOA, BEO 2316/173660.
BOA, BEO 2374/178014.
BOA, BEO 2577/193271.
BOA, BEO 3988/299081. BOA, BEO 626/46916. BOA, BEO 89/6609.
BOA, DH MKT 1369/78.
BOA, DH MKT 1382/12.
BOA, DH MKT 1405/68.
BOA, DH MKT 1433/50.
BOA, DH MKT 1450/18.
BOA, DH MKT 1747/34.
BOA, DH MKT 1758/62.
BOA, DH MKT 1768/22.
BOA, DH MKT 1755/97.
BOA, DH MKT 1924/16.
BOA, DH MKT 2429/65.
BOA, DH MKT 2432/112.
BOA, DH MKT 2659/28. BOA, DH.İD 95-1/58. BOA, ŞD 2523/8. BOA, ŞD 2921/34.
BOA, TFR I.M. 4/391.
BOA, TFR. I. SL. 183/18282.
BOA, TFR. I. SL. 5/471.
BOA, TFR. I. SL.11/1032.
BOA, TFR. I.MKM. 2/131.
BOA, TFR.I.A… 2/177.
BOA, TFR.I.AS, 9/873.
BOA, TFR.I.KV 130/12952.
BOA, TFR.I.KV 83/8258.
BOA, TFR.I.KV 85/8407.
BOA, TFR.I.M.. 3/298.
BOA, TFR.I.M… 11/1034.
BOA, TFR.I.M… 13/1261.
BOA, TFR.I.M… 21/2092.
BOA, TFR.I.SL 48/4775.
BOA, TFR.I.SL. 12/1141.
BOA, TFR-1 KV 204/20387.
BOA, TFRI M. 12/1147.
BOA, Y.PRK BŞK 30/47.
BOA, Y.PRK BŞK 30/56.
BOA, Y.PRK. ASK, 227/86.
BOA, Y.PRK ASK, 90/112. BOA, YEE, 11/17.
Rehber-i Muamelat-ı Düyûn-ı Umûmiye.
Salname-i Vilayet-i Selanik 1307.
Salname-i Vilayet-i Selanik 1312.
Salname-i Vilayet-i Selanik 1322.
Salname-i Vilayet-i Selanik 1325.
Tarik, 9 Eylül 1885.
The Levant Herald and Eastern Express, 18 February1901.
The Levant Herald and Eastern Express, 20 May 1901.
The Levant Herald and Eastern Express, 4 July 1898.
The Levant Herald and Eastern Express, 16 November 1887. Yayınlanmış Eserler
Ahmet Şerif: Anadolu’da Tanin c. I, haz. Mehmed Çetin Börekçi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1999.
Anastassiadou, Meropi: Selanik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1998.
Argıt, C. E.: “Kavala Tütün Kongresi”, Türk Kültüründe Tütün Sempozyumu (22-23 Ekim 1998), (Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayınlanmamış Sem- pozyum Bildirisi).
Arslan, İsmail: Selanik’in Gölgesinde Bir Sancak: Drama, İstanbul: Bilge Kültür Sanat 2010.
Autheman, Andre: Bank-ı Osmani-i Şahane, İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi 2002.
Batman, Mustafa: Tobacco Smuggling in the Black-Sea Region of the Ottoman Empire 1883-1914, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Şehir University 2013.
Dığıroğlu, Filiz: Trabzon Reji İdaresi, İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Mer- kezi 2007.
Doğruel, Fatma-Suut: Osmanlı’dan Günümüze Tekel, İstanbul: Tekel 2000.
Gökdemir, Oktay: Aydın Vilayetinde Tütün Rejisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi 1994.
İpek, Nurdan: Yahudi Bankerler, İstanbul: Yeditepe Yayınevi 2011.
Karaca, Ali: “Osmanlı İmparatorluğu’nda Reji ve Tütün Kaçakçılığında Trabzon Örneği: Bir Yabancı Sermaye Serüveni”, Tütün Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları 2005, s. 56-85.
Kobakizade İsmail Hakkı Bey, Bir Mübadilin Hatıraları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2008.
Küçükceran, Zeynep: “Agrarian Economy and Primary Education in the Salonican Co- untryside in the Hamidian Period (1876-1908)”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: Boğaziçi University, 2012.
Küçükceran, Zeynep: “II. Abdülhamid dönemi Selanik Kırsalında Tarım Ekonomisi ve Eğitim İlişkisi”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 16, (İstanbul 2013), s. 7-40.
Nacar, Can: “Tütün İşçileri, Tüccarlar ve Kırık Camlar: 1905 Kavala Grevi”, Toplumsal Tarih, 213 (İstanbul 2011), s. 38-42.
Nacar, Can: Tobacco Workers in the Late Ottoman Empire: Fragmentation, Conflict, and Collective Struggle, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Newyork:Binghamton University 2010.
Noviçev, A. D.: Osmanlı İmparatorluğu’nun Yarı Sömürgeleşmesi, çev. Nabi Dinçer, Ankara: Onur Yayınları 1979.
Ökçün, A. G.: “1911 yılında Tarımsal Ücretler Üzerine Gözlemler”, İktisat Tarihi Yazıları, Ankara 1997, s. 205-211.
Parvus Efendi, Türkiye’nin Can Damarı Devlet-i Osmaniyenin Borçları ve Islahı, İstanbul: Şems Matbaası 1330.
Quataert, Donald: Osmanlı Devleti’nde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş, trc. Sabri Tekay, Ankara: Yurt Yayınları 1987.
Quataert, Donald: “Selanik’teki İşçiler 1850-1912”, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiyesi’ne İşçiler 1839-1950, (der. Donald Quataert, Eric Jan Zürcher), İstanbul: İletişim Yayınları 1998, s. 97-122.
Quataert, Donald: ‘İlk Fabrika Bacaları’, Selanik (1850-1918) ‘Yahudilerin Kenti’ ve Balkan- ların Uyanışı, (haz. Gilles Veinstein), çev. Cüneyt Akalın, İstanbul: İletişim Yayınları 2001, s. 186-204.
Rambert, Lui: Abdülhamit Dönemine Ait Gizli Notlar, (haz. Ömer Hakan Özalp), İstan- bul: Ark Yayınları 2011.
Shechter, Relli: Smoking, Culture and Economy in The Middle East, London-Newyork 2006.
Türker, Orhan: “Osmanlı Yönetiminin Son Yıllarında Selanik’te Sanayi ve Ticaret”, Tarih ve Toplum, 32/188, (İstanbul 1999), s. 91-94.
Uzer, Tahsin: Makedonya’da Eşkıyalık Tarihi ve Son Osmanlı Yönetimi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1979.
Yetkin, Sabri: Ege’de Eşkiyalar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1996.
Yıldız, Özlem: “20. Yüzyılın Başlarında Selanik Limanı’nda Deniz Ticareti”, Çağdaş Tür- kiye Araştırmaları Dergisi, XII/24, (İzmir 2012), s. 42-43.
Yılmaz, Fehmi: Osmanlı İmparatorluğu’nda Tütün: Sosyal, Siyasi ve Ekonomik Tahlili (1600-1883), (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2005.
Yüksel, Ahmet: “Türkiye’de Tütüncülerin Kaçakçılaşma Sürecinde Kolculuğun Baskısını İki Kolcunun Tercüme-i Hâlinden Anlama Denemesi”, Kebikeç, S. 34, (Ankara 2012), s. 185-199.