A. Mesud KÜÇÜKKALAY

2819

Farklılıkları bağlamında Osmanlı İstanbul'unda İthalat: İzmir ile bir karşılaştırma (1793-1803)

Bu çalışma, İzmir, Selanik ve Bursa gibi, Osmanlı’nın büyük şehir le rin den sosyo–ekono mik, siyasi ve coğrafi olarak değişik bir yapıya sahip olan İs tan bul’un, ithalat karekteristiği açısından da farklılaşıp farklılaşmadığını in ce le me yi amaçlamaktadır. Araş tırmanın temel sorusu, Osmanlı başkenti İs tan bul’un farklı bir ithalat karakteri var mıdır? Şeklinde formüle edilebilir. Bunun için, 1793–1803 döneminde İstanbul’a mal getiren 170 gemi; kalkış limanları, gemide malı bulunan 1.835 tüccar ve bu tüccarlara ait olan 5.321 kalem mal açı sından analiz edilmiş ve imparatorluk ithalatının yaklaşık %45’ini ger çek leştiren İzmir’in aynı dönem verileriyle karşılaştırılmıştır. Elde edilen so nuç lar, İstan bul’un sosyo–eko nomik, siyasi ve coğrafi olarak farklı bir yapıya sahip olmasına rağ men, İzmir gibi büyük bir şehrin ithal karakteri ile benzeştiği, ya ni İzmir’den farklı bir ithal yapısına sahip olmadığını göstermektedir. Ancak bir genelleme yapabilmek için, söz konu su bulgunun, farklı dönemlere ait verilerle test edilmesi ve böylece değişik dönem ve verilerden hareketle, bu çalışmadan elde edilen bulgunun doğrulanması gerektiği de gözden uzak tutulmamalıdır.

Import in the Ottoman Istanbul in the context of its particularities: A comparison with İzmir (1793-1803)

This paper aims to study Istanbul, if it differs in terms of import characteristics or not, which differs from big cities of Ottomans like Smyrna, Salonika and Bursa socio-economically, politically and geographically. Main question of the research may be formulated as does Ottoman capital Istanbul have a different import characteristic? For this purpose, 170 ships which brought goods to Istanbul during the period of 1793-1803 were analyzed; in terms of departure harbors, 1835 merchants, their 5321 items of merchandise on ships and then compared with the same period data of Izmir where approximately 45 % of the import of Emperor realized. Results show that Istanbul was similar to a big city like Izmir and did not have a different structure of import from Izmir, despite its different socio-economic, political and geographic structure. However, in order to make generalizations findings mentioned above must be tested by data from different periods, so findings of the research should be verified by different periods and data.

___

Arşiv Belgeleri BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 6149.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 6694.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 7061.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 7038.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 7044.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 7047

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. 7026.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 17206.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Baş Muhasebe) BŞM. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 17207.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 22947.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 22956.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 22960.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 22961.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 22977.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 23000.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. (Maden Mukataası) MMK. 23002.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. MMK. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 23476.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. MMK. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 23488.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. MMK. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 23475.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. MMK. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 23514.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. MMK. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 23518.

BOA. (Bab-ı Defteri) D. MMK. (İstanbul Gümrük Emaneti) İGE. 23538. Basılı Kaynaklar

ABESCI A.: “Etat actuel de l’empire Ottoman”, Paris: Chezla Villette 1792. Beaujour, Felix: Tableau du Commerce de la Grece, Paris.

Beawes, Wyndham–Chitty Joseph: Lex Mercatoria: A Complete Code of Commercial Law, Vol. II, London 1813.

Bilgin, Arif: “Osmanlı–Avusturya Savaşları Sırasında İstanbul Piyasası (1693–1697)”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 17 (2005), s. 97–124.

Dallaway, James: Constantinople Ancient and Modern, London 1979.

Eldem, Edhem: “İstanbul: İmparatorluk Başkentinden Periferileşmiş bir Başkente”, E.

Eldem–D. Goffman–B. Masters (ed.), Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti, Halep, İzmir ve İstanbul, , s. Yalçın (çev.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (2000), s. 152–230.

Eldem, Edhem: French Trade in İstanbul in the Eighteenth Century; Leiden: Brill Publication 1999.

Faroqhi, Suraiya: Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, N. Kalaycıoğlu (çev.), 3. Baskı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 2000.

Genç, Mehmet: Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, 6. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2009.

Güçer, Lütfi: “XVI. Yüzyılın Sonlarında Osmanlı İmparatorluğu Dahilinde Hububat Ticaretinin Tabi Olduğu Kayıtlar”, İÜ. İkt. Fak. Dergisi, 13 (1951–1952), s. 79–98.

Güçer, Lütfi: “XVIII. Yüzyılın Ortalarında İstanbul’un İaşesi İçin Lüzumlu Hububatın Temini Meselesi”, İÜ. İkt. Fak. Mecmuası, 11 (1949), s. 397–416.

Güran,Tevfik: “İstanbul’un İaşesinde Devletin Rolü 1793–1839”, İÜ. İkt. Fak. Mecmuası, 44 (1988), s. 245–275.

Issawi, Charles (Ed.): The Economic History of Middle East 1800–1914, London: University of Chicago Press 1975.

Issawi, Charles: The Economic History of Turkey 1800–1914, ABD: University of Chicago Press 1980.

İncicyan,G.: XVIII. Asırda İstanbul, H. D. Andreasyan (çev.), 2. Baskı, İstanbul: Baha Matbaası 1976.

Kireev, N. G.: “On the History of Russian Turkish Trade Relations via İstanbul in the Middle of the 18th Century”, AIESE. Bulletin, 12 (1974).

Küçükkalay, A. Mesud: Osmanlı İthalatı İzmir Efrenç Gümrüğü Örneği 1818-1839, İstanbul: Kitap Yayınevi 2006.

Küçükkalay A. Mesud: “İzmir Efrenç Gümrüğü Mukataasına Ait 1802–1805 Tarihli 15 Adet Defterin Analizi”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 16 (2004), s. 215–223.

Küçükkalay, A. Mesud: “Imports to Smyrna between 1794 and 1802: New Statistics from the Ottoman Sources”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 51 (2008), s. 487–512.

Küçükkalay, A. Mesud: “İzmir Efrenç Gümrüğü’ne Ait Bir İrad Defterinin Analizi ve Ticarete İlişkin Sonuçları (1797–99)”, Belleten, LXX 257, (2006), s. 265–288.

Küçükkalay, A. Mesud– Elibol, Numan, “Osmanlı İmparatorluğu’na Karayolu ile Yapılan İhracatın Değerlendirilmesi: 1795–1804”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2004), s. 29–54.

Küçükkalay A. Mesud–Elibol Numan: “Ottoman Imports in the Eighteenth Century: Symryna (1771–72)”, Middle Eastern Studies, 42 (1996), s. 723–740.

Mantran, Robert: “XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Doğu Akdeniz’de Ticaret: Deniz Korsanlığı ve Gemi Kafileleri”, Belleten, (1988), s. 686–695.

Mantran, Robert: “XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Ticaretin Değişmesi”, Z. Arıkan (çev.), Tarih İncelemeleri Dergisi, 3 (1987), s. 159–175.

Mantran, Robert: 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, M. A. Kılıçbay–E. Özcan (çev.), I. Cilt, Ankara: TTK. Basımevi 1990.

McGill, Thomas: Travels in Turkey Italy and Russia 1803–1806, Vol. 1, London: John Murray 1808.

McGowan, Bruce: “The Age of Ayans 1699–1812”, An Economic and Social History of the Ottoman Empire 1300–1914, H. İnalcık–D. Quataert (ed.), London: Cambridge Univ. Press 1996, s. 638–742.

McGowan, Bruce: Economic Life in Ottoman Europe, ABD: Cambridge Univ. Pres 1981.

Mentelle, Edmet Malte Brun: Cographie Mathematique, Phisiqpue et Politipue de toutes les Parties du Monde, Dixime Volume, Paris: 1803.

Michoff, Nicholas (ed.): Contribution A L’histoire du Commerce de la Turquie et de la Bulgarie III, Rapport Consulaires Français Documents Officiels et Autres Documents, Svichtov: 1950.

Moltke, Helmuth von: Briefe Über Zustände und Begebenheieten in der Turkei, Berlin: 1911.

Olivier, G. A.: Travels in the Ottoman Empire, Egytp and Persia, C. I, London: 1801.

Pamuk, Şevket: Osmanlı Türkiye İktisadi Tarihi 1500–1914, İstanbul: İletişim Yayınları 2003.

Panzac, Daniel: “International and Domestic Maritime Trade in the Ottoman Empire During the 18th Cuntery”, International Journal of Middle East Studies, 24 (1992), s. 189–206.

Panzac, Daniel: “XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Deniz Ticareti”, s. Yılmaz (çev.), Tarih İncelemeleri Dergisi, 4 (1989), s. 179–192.

Paskaleva, Virginia: “Osmanlı Balkan Eyaletlerinin Avrupalı Devletlerle Ticaretleri Tarihine Katkı”, İÜ. İktisat Fakültesi Mecmuası, 27 (1967-68), s. 37-74.

Quataert, Donald: The Ottoman Empire 1700–1922, New York: Cambridge University Press 2005.

Sarı, Dijilali: “Hoşgörünün Simgesi İstanbul”, Türklerde İnsani Değerler ve İnsan Hakları, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi, 2. Kitap, Boğaziçi Yayınları, (1985), s. 343– 365.

Semple, Robert: Observations on a Journay Through Spain and Italy to Naples and Thence to Symrna and Constantinople, Vol. 2, London: 1807.

Syrett, E. Frangakis: “Greek Mercantile Activities in the Eastern Meditarrenean 1780– 1820”, Balkan Studies, 28, (1987), s. 73–86.

Tabakoğlu, Ahmet: Türkiye İktisat Tarihi, 9. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları 2009.

Wiener, Wolfgang Müller: Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı, E. Özbek (çev.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Osmanlı Araştırmaları-Cover
  • ISSN: 0255-0636
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1980
  • Yayıncı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türk Eğitim Düşüncesi ve Deneyiminin Dönüm Noktaları Üzerine Bir Çözümleme

SEYFİ KENAN

Türkçe mektupları ışığında ebussuûd efendi'nin Beşerî münâsebetleri

ABDÜLKADİR DAĞLAR

An Ottoman Attempt for the Control of Christian Education: Plan of Fünün Mektebi (School of Sciences) in the Early Tanzimat Period

Kiyohiko HASEBE

Greco-Islamic Philosophy and Islamic Jurisprudence in the Ottoman Empire (1300-1600): Aristotle's Theory of Sciences in Works on Usūl al-Fiqh

ABDURRAHMAN ATÇIL

Eavesdropping on the Pasha's Salon: Usual and unusual readings of an eighteenth-century Ottoman bureaucrat

Henning SIEVERT

Scholars and mobility: A preliminary assessment from the perspective of al-Shaqāyiq al-Nu‘māniyya

ERTUĞRUL İSMAİL ÖKTEN

Braudel'den Sonra Akdeniz ve Akdeniz Dünyası: Faruk Tabak'ın Solan Akdeniz'i Üstüne

Selim KARAHASANOĞLU

G. Toderini'nin Letteratura turchesca Unvanlı Eserinin De la littérature des turcs Başlıklı Fransızca (A. de Cournand) Tercümesinden Türkçe'ye Yapılan Çeviri Üzerine Bir Eleştiri

Mahmut Adnan GÖKÇEN

Bir Mirasın Gölgesinde Vela Tartışması: Müzellef Ahmed Efendi'nin Terekesi ve Ganizade Mehmed Nadiri'nin Şeyhülislama Mektubu

ŞÜKRÜ ÖZEN

Girit Adasının Osmanlı Elinden Çıkışı: Pınar Şenışık'ın Kitabı Üzerine

MEHMET HACISALİHOĞLU