Bu makale onbirinci/onyedinci yüzyılda Osmanlı aydını Katip Çelebi’nin kendi çağdaşlarının dünya coğrafyası anlayışlarını nasıl temelden yeniden şekillendirmeyi hedef aldığını anlatıyor. Küresel bir coğrafyayı, Avrupalı yazarlar ve harita yapımcıları tarafından keşifler çağında yapılan buluşların ortaya koyduğu yeni bilgileri bir araya toplayarak okurlarına aktarmayı hedeflemiş olan bitirilmemiş Cihânnümâ elyazmasının dikkatli incelemesi yoluyla, dünya tarihinin erken modern döneminde yer alan küresel değişiklikler hakkında Osmanlılar’ın neler bildiğini anlamayı hedefliyoruz. Katip Çelebi’nin Japonya, Güneydoğu Asya’nın adaları ve Çin’in içinde bulunduğu Pasifik Okyanusu hakkındaki bölümlerinin içeriklerini parçalara ayırarak, bu yerler hakkında nelerin yazarın dikkatini çektiğini ve Osmanlı okuyucularına bilgi vermek için çeşitli kaynakları nasıl kullandığını belirleyebiliriz. Katip Çelebi hayatının sonuna doğru Avrupa’da yazılmış coğrafî eserlerin daha çok farkına vardıkça, pek çok çağdaşlarının aksine, kalitesiz diye Müslüman çoğrafyacıları giderek daha çok reddetmiş. Hatta yaptığı bu seçim dünyanın uzak bölgeleri hakkında onu yanlış kararlara sevk etmiş olsa da, o bu yorumunda ısrar etti. Ancak, geçen zaman içinde kusurları ortaya çıkmış olsa da, Cihânnümâ, çağdaşı Osmanlı okuyucularına erken modern dönemde meydana gelen dramatik değişikliklerin bazısını anlatmada son derece etkili oldu.

This article examines how the Ottoman intellectual Katip Çelebi sought to dramatically reshape his contemporaries’ understanding of world geography in the eleventh/seventeenth century. Via a careful examination of the unfinished manuscript of his Cihânnümâ, which aimed to compile a global geography by incorporating new information taken from European writers and map-makers about discoveries made during the Age of Exploration, we can gain insights about the extent of Ottoman knowledge about the global changes taking place during the early modern period of world history. By dissecting the components of Katip Çelebi’s chapters on the lands of the Pacific Rim, such as Japan, the islands of Southeast Asia, and China, we can identify both what interested the author about these places and how he used various sources to provide information about them to his Ottoman audience. In contrast to many of his contemporaries, as Katip Çelebi became aware of various European geographical works in translation at the end of his life, he increasingly rejected Muslim geographies as lacking in quality. He persisted in this interpretation, even when that choice led him to erroneous conclusions about distant regions of the world. Despite the obvious flaws of the work in hindsight, however, the Cihânnümâ proved surprisingly effective at informing its contemporary Ottoman audience about some of the dramatic shifts that had been taking place during the early modern period.