Türkçede ve Rusçada Özel Adlara Dayalı Renk Adlandırmaları

Bir dilin dil içi dünya görüşüne ve adlandırmalarda başvurmuş olduğu yöntemlere ve tercihlere, renk kavramlarının oluşturulma şekilleri incelenerek ulaşılabilir. Özel adlar ile ana ve ara renk adlarının birleştirilmesi ile oluşturulmuş adlandırmalar ülkelerinin özelliklerini yansıtır ve o dilin üreticiliğini ve diğer dillerden etkilenme derecesini de göstermiş olur. Kaynak dilde üretilen bu tür adlandırmaların bazen diğer dillere de geçtiği görülür. Örneğin; Türkçede kullanılan Edirne kırmızısı adlandırması Rusçada da Adrianapolski şeklinde kullanılmaktadır. Bu çalış- mada Rusça ve Türkçede bulunan özel adlandırmalara dayalı renk adlandırmaları karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Çalışmanın Rusça bölümü V. K. Harçenko’nun 2014 yılında yayımlanmış 6000 renk adının bulunduğu Rusçada Renk Adlarının Büyük Sözlüğü’nde (Bolşoy Slovar Tsvetooboznaçeniy v Russkom Yazıke) bulunan özel adlara dayalı renk adları taranarak oluşturulmuştur. Burada tespit edilen özel adlara dayalı renk adlandırmaları Türkiye’de Hatice Eminoğlu’na (2014) ait akademik anlamda hazırlanmış ilk renkler sözlüğü olan Türkçede Renkler Sözlüğü’ndeki özel adlara dayalı renk adlandırmaları ile karşılaştırılarak tasvirî bir yöntemle ele alınarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

ad bilim, anlam bilim, renkler sözlüğü, özel ad, kavramlaştırma

Naming Colors Based on Special Names in Turkish and Russian

We can reach a language's in-linguistic worldview and the methods and preferences it uses in naming by examining the ways in which color concepts are formed. Names created by combining special names and primary and intermediate color names reflect the characteristics of their countries and show the language of production and the degree of influence of other languages. It is seen that such nouns produced in the source language sometimes pass to other languages. For example; the name Edirne red used in Turkish is also used in Russian as Adrianapolski. In this study, color names based on special names in Russian and Turkish will be examined comparatively. The Russian part of the study was created by scanning color names based on special names found in the Great Dictionary of Color Names (Bolshoi Slovar Tsvetooboznaçeniy v Russkom Yazıke) in Russian, which contains 6000 color names of V. K. Harchenko published in 2014. Colors based on custom name detected here designations in Turkey Hatice Eminoğlu the (2014) of prepared academically first color dictionary of the Turkish language in comparison with based on the color designations special name in the Color Glossary will be assessed according dealt with descriptive method.

Keywords:

onomastics, semantics, color dictionary, special name, conceptualization,

PDF

___

Aksan, D., (1995). Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Aksan, D., (2011). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Bayraktar, N., (2013). Türkçede Renk Adlarıyla Özel Ad Yapımı, Journal of Language and Linguistic Studies, 9(2), s. 95-114.
Chartschenko, V., K., (2014). Das Grobe Wörterbuch Von Farbenbezeichnungen İm Russischen (Harçenko, Rusça Renk Adlandırmalarının Büyük Sözlüğü. Berlin).
Eminoğlu, H., (2014). Türkçede Renkler Sözlüğü. Gazi Kitabevi, Ankara.
Haşlakoğlu, P., (2007). Rengin Ruhsal Etkisi ve Resimsel İfade. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karakulak, N., (2015). Renklerde Adlandırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Kırklareli.
Küçük, S., (2010a). Türk Lehçeleri Sözcüklerinde Somutlaştırma Yoluyla Yapılmış Renk Adları. Gazi Türkiyat, 7, (s. 155-196).
Küçük, S., (2010b). Türkiye Türkçesinde Renk Adları ve Özellikleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Volume 3 / 10 Winter, (s. 420-427).
Küçük, S., (2015). Türkçede ve İngilizcede Özel Adlara Dayalı Renk Adlandırmaları. Ordu Üniversitesi, X. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, (s. 1-12). Ordu.
Ölmez, N. (2010). Tekstillerde Renkler Üzerine Simgesel ve Alegorik Bir Değerlendirme. Türk Sanatları Araştırmaları Dergisi, 1(1).
Rayman, H. (2002, Bahar/Spring). Nevrûz ve Türk Kültüründe Renkler. Milli Folklor, 7(53), (s. 10-15).
Sözen, M., Tanyeli, U., (1986). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. Remzi Kitabevi, İstanbul.
Topaloğlu, A. (2007). Renk. DİA, Cilt 34, s. 572. İstanbul: TDV.