Tokat/Zile Şeyh Nusrettin Türbesi Haziresi’nde Yer Alan Tarihi Mezar Taşları

Bu çalışmada; Orta Karadeniz Bölümünün önemli şehirlerinden Tokat iline bağlı Zile ilçesinin Şeyh Nusrettin/Tekke Köyü’nde yer alan Şeyh Nusrettin Türbe haziresinde bulunan tarihi mezar taşları ele alınmıştır. Zile ilçesi, Şeyh Nusrettin ve burada zamanla şekillenen yapı topluluğu hakkında da kısa bilgiler verilerek çalışma bir bütün halinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Hazire, Şeyh Nusrettin Türbesi’nin doğu yönüne konumlandırılmıştır. Bu alanda ve çevresinde tarihi değere sahip 8 örnek tespit edilmiştir. Baş taşların üzerinde yer alan kitabelerden hareketle en erken tarihli mezarın H. Recep 777 (M. Kasım-Aralık 1375), en geç tarihli mezarın ise H. 1268 (M. 1851-52) olduğu anlaşılmaktadır. 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl aralığındaki toplam 8 örnek her yönüyle ele alınıp değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu örneklerin; malzeme, form, kitabe ve süsleme açısından dönemlerinin özelliklerine paralel unsurlar sergiledikleri tespit edilmiş ve dönemleri içerisindeki yeri vurgulanmaya çalışılmıştır. Oldukça yıpranmış durumda olan mezarlar ve mezar taşları bu çalışma ile kayıt altına alınmış ve gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmiştir.

Historical Gravestones Located at Graveyard of the Tomb of Sheikh Nusrettin in Tokat/Zile

In this study, the historical gravestones found at Sheikh Nusrettin Tomb’s graveyard in Sheikh Nusrettin/Tekke Village of Zile district of Tokat province which is one of the important cities of the Central Black Sea Region, are discussed. The study was evaluated as a whole by giving brief information about the Zile district, Sheikh Nusrettin, and the building complex that shaped over time. The graveyard is located in the east direction of Sheikh Nusrettin Tomb. Eight graves examples of historical value have been identified in and around this area. Based on the inscriptions on the headstones, it is understood that the earliest dated grave was Hijri Calendar 777 (A. D. November-December 1375) and the lastest dated Hijri Calendar 1268 (A. D. 1851-1852). A total of 8 examples of gravestones between the 14th century and the 19th century have been studied and evaluated in all aspects. It has been determined that these samples exhibit elements parallel to the characteristics of their periods in terms of material, form, inscription, and decoration, and their place in their periods has been tried to be emphasized. The graves and gravestones, which are quite worn out, are recorded within this study and it is aimed to transfer them to future generations.

___

  • Akın, E. S. vd. (2017)."Tokat-Zile Şeyh Nusrettin Türbe ve Camisi", Vakıflar Dergisi, 47, 67-98.
  • Altındal, B. (2011). Zela’dan Zile’ye Tarihi Yolculuk, İstanbul: Bayrak Yayımcılık Matbaacılık San. Ltd. Şti.
  • Arık, R. (1975). "Anadolu’da Bir Halk Ressamı: Zileli Emin", Türkiyemiz, 16: 8-13.
  • Çal, H. (2000). “İstanbul Eyüp’teki Erkek Mezar Taşlarında Başlıklar”, Tarihi ve Kültür Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu (28-30 Mayıs 1999), Tebliğler, İstanbul: 206-225.
  • Çal, H. (1987). “Şeyh Nasreddin (Nusret) Türbesi”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu (2-6 Temmuz 1986) Bildiriler Kitabı, Ankara: 427-461.
  • Çal, H. ve Ataoğuz Çal, Ö. (2008. Kastamonu Atabey Gazi Camisi ve Türbesi Hazirelerindeki Mezar Taşları, Ankara: Kastamonu Belediyesi Yayınları.
  • Çal, H. ve İltar, G.(2011). Giresun İli Osmanlı Mezar Taşları, Ankara: Giresun Valiliği Yayınları: 19.
  • Demir, Ç. (2008). Tokat Erenler Tarihi Mezarlığı Ve Mezar Taşları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
  • Göktürk, M. (2008). Tarihi ve Anıtları Işığında Kırşehir Mezar Taşları, Ankara: Kırşehir Belediyesi Kültür-Tarih Yayınları Serisi 7.
  • Gündoğdu, H. vd, (2006). Tarihi Yaşatan İl Tokat, Ankara: PYS Vakıf Sistem Matbaa.
  • Güvelioğlu, İ. G.; Hiçyılmaz, Ü. M. ve Gürdal, M. (2011). Rize Hemşin İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  • Hanilçe, M. (2014). XV. ve XVI. Yüzyılda Zile Kazası (1455-1574), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
  • Hanoğlu, C. (2019). “Tokat Dokuztaşlar Mezarlığı’nda Yer Alan Osmanlı Dönemi Mezar Taşları” I. Uluslararası Türk-İslam Sanatlarında Epigrafik Çalışmalar Sempozyumu (Meşedihanım Nemet Anısına) (10-12 Ekim 2019), Bildiri, Tokat.
  • İşli, H. N. (2009). Osmanlı Serpuşları, İstanbul: Avrupa Kültür Başkenti Yayınları.
  • Kahraman, S. A. ve Dağlı, Y. (2006). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, 3. Cilt, 1. Kitap, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Karamağaralı, B. (1992). Ahlat Mezar Taşları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Koloğlu, O. (1978). İslam’da Başlık, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Koyuncu, R.; Güvelioğlu, İ. G. ve Gümüş, N. (2009). Rize İyidere İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri, İstanbul: T.C. İyidere Kaymakamlığı Kültür Yayınları.
  • Koyuncu, R. ve Hanoğlu, C. (2011). Rize Derepazarı İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri, İstanbul: Derepazarı Kaymakamlığı Kültür Yayınları: 1.
  • Köprülü, F. (1976). Türk Edebiyatı’nda İl Mutasavvıflar, (3. Baskı), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Kumbaracılar, İ. (1978). Serpuşlar, İstanbul: Turing Yayınları.
  • Laqueur, H. P. (1997). Hüve’l-Bâkî, İstanbul’da Osmanlı Mezarları ve Mezar Taşları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 46, (Çev.: Selahattin Dilidüzgün).
  • Nefes, E. (2009). İlkadım Seyyid Kutbiddin (Kökçüoğlu) Mezarlığı Tarihi Mezar Taşları, Samsun: İlkadım Belediyesi.
  • Öney, G. (1968). “Anadolu Selçuklu Sanatında Hayat Ağacı Motifi”, Belleten, C. XXXII, Ankara: 25-36.
  • Özçağlar, A. (1995). “Zile’nin Kuruluşu, Gelişmesi ve Bugünkü Fonksiyonel Özellikleri”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, Ankara: 145-163.
  • Pektaş, K. (2019). Denizli’de Türk Varlığının Kadim Tarihi İlbadı Mezarlığı-I, Denizli: Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Sami, Ş. (H.1318/M. 1900-01). Kamus-i Türki, İstanbul: İkdam Matbaası.
  • Şahin, M. ve Karabacak Y. (2006). Coğrafi, Tarihi, İdari, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Zile, Tokat: Tofset Matbaacılık.
  • Türklü, M. E. (2010). Tokat Mezar Ve Yapı Kitabeleri Üzerine Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
  • Yüksel, M. (2000). Trabzon'da Türk-İslam Eserleri ve Kitabeler 1-5, Trabzon: Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları.