Tarafe’nin Şiirlerinde Hiciv

Tarafe bin Abd Bekrî’nin yaşam öyküsü sırlarla doludur. Tarafe, Câhiliye Dönemi’nin en meşhur şairlerinden biri ve mukıllûn şairlerin ilkidir. Asıl ismi Amr bin Abd’dır. “Tarafe” ise ün kazandığı lakabıdır. Edebiyat kaynakları Tarafe’nin doğum ve ölüm tarihini belirlemede görüş birliğine varamamış ve bu konuda net bilgiler verememiştir. Doğum ve ölüm tarihlerini kesin çizgilerle belirlemek oldukça güçtür. Tarafe, şairleriyle meşhur bir kabile ve yine şairleriyle meşhur bir aile içerisinde kabilesinin yaşadığı Bahreyn’de dünyaya geldi. Ailesinden ve kavminden etkilenerek henüz yedi yaşındayken ilk şiirini inşâd etti. Dönemin Hîre hükümdarı Amr bin Hind’i hicvettiği için hükümdarın emriyle genç yaşında Bahreyn’de öldürüldü. Genç yaşında öldürüldüğü için “İbnü’l-İşrîn” ve “el-Gulâmü’l Katîl” isimleri verildi. Tarafe’nin şiirde en önemli üstünlüğü ifadeleri düzgün ve ahenkli kullanması, yenilikçi olması, hiciv de meşhur olması ve gereğinden fazla cesur olmasıdır. Tarafe küçükken babasını kaybetti, yetim büyüdü ve evlenmedi. Amcaları, Tarafe’nin aylak aylak yaşayacağı ve sahip olacağı malı israf edeceği düşüncesiyle babasından kalan payını annesine vermedi. Bu duruma isyan eden Tarafe, amcalarını hicvetti. Amcalarını hicvetmesinden dolayı da sıkıntılı bir aile hayatı yaşadı. Ailesiyle yaşadığı bu sıkıntı kavminin yaşadığı yerden ayrılmasına ve kavminden, akrabalarından uzaklarda Arap Yarımadasında gezip dolaşmasına sebep oldu. Ailesiyle yaşadığı huzursuzluk ve ailesinden uzak kalması kişiliğini olumsuz etkiledi. Fakir ama onurlu bir şekilde, hiç kimseye el açmadan ve kimseye minnet etmeden yaşadı. Şarap içerek, süvarilik yaparak ve kadınlarla muhabbet ederek aylakça yaşantısına devam etti. Yaşantısına müdahale etmeye kalkışanlara da hiciv silahını doğrultarak onları küçük düşürmeye çalıştı. Şu gök kubbe altında kısa yaşamasına rağmen arkasında kendinden daha uzun yaşayanlara göre daha etkili ve daha derin izler bırakarak, sivri dilinin zararını görerek bu dünyaya hazin bir sonla veda etti.

Anahtar Kelimeler:

Tarafe, Câhiliye Dönemi, Amr bin Hind, Muallaka, Hiciv.

Satire in Tarafah’s Poetry

The life of Tarafah is full of mysteries. Tarafah is one of the most famous poets of the Jahiliyyah Period and is the first of poets that have fewer poems. His actual name is Amr ben Abd. Tarafah, however, is his nickname that he became famous. Literatüre authorities could not come to an agreement about the birth and death dates of Tarafah. It is fairly difficult to determine his birth and death dates with clear lines. He was born in a family and tribe that both are famous for their poets in Bahrain. He wrote his first poem at the age of seven while under the influence of his family and tribe. He was executed in his younger years by the order of Amr ben Hind, for the reason of satirizing him. His primary supremacy in poetry were his mastery of words and the ability to use proper words in harmony in his revolutionary poems, being famous in terms of satire and being brave more than enough. He mourned his father at a very young age, he grew up as an orphan and never married. His uncles denied his mother of the legacy his father left when he died. Tarafah got mad at his uncles and satirized them. He had problems with his family members because of this. These problems caused him to leave his tribe and wander the arabian peninsula. The restlessness he experienced and being far away from his family affected him in a negative way. He lived a poor but honorary life without receiving help from others. He continued his drifter life in which he drank wine, rode horses and spoke with women. He satirized those who tried to interfere with his life. Although he lived a relatively short life compared to his age’s poets, he left deeper and powerful marks than them. He passed away at a very young age, as a result of his acridity.

Keywords:

Tarafah, the Jahiliyya Period, Amr ben Hind, The Mu, Satire.,

PDF

___

Ayyıldız, Esat. Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
Büyükcoşkun, Kudret “Arabistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/252-258. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Cemal Muhtar, “Câhiliye Devri Şiiri”, Doğu Dilleri 1/1(1964), 46-48.
Çetin, Nihad M. “Tarafa”, İslâm Ansiklopedisi. 11/766-767. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 2. Basım,1979.
Çetin, Nihad M. Eski Arap Şiiri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1973.
Demirayak, Kenan – Ceviz, Nurettin- Yanık, Nevzat. Yedi Askı (Arap Edebiyatının Harikaları). Ankara: Ankara Okulu Yayınları, İkinci Basım, 2010.
Demirayak, Kenan. Arap Edebiyat Tarihi. Kayseri: Fenomen Yayınları, 2017.
Divan Alem eş-Şentemerî, thk. Düriye el-Hatîb-Lütfi es-Saggâl (Beyrut: el-Müessesetü’l-Arabiyye Li’ddirâsâti ve’n-Neşr, 2000),
Ebû Zeyd el-Kureşî, Cemheretü eşʿâri’l-Arab (Kahire: Nahdatü Mısır, 1981), 304.
el- İsfahânî, Ebü’l-Ferec Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Ahmed el-Kureşî. el-Egânî. 25 Cilt. Beyrut: Daru-İhyâi’t-Turâsi’l Arabî, 1986), 5/381.
el-Ânî, Sâmi Mekkî. Mûcemü Elgâbü’ş-şuʿarâ. Dubai: Mektebetü’l Fellâh, 1. Basım, 1402/1982.
el-Bağdadî, Abdulkadir b. Ömer. Hızanetü’l Edeb Lübbü Lübâbü lianül Arab. thk. Abdüsselâm Hârûn. 13. Cilt. Kahire: Mektebü’l Hancı, 4. Basım, 1418/1997.
el-Bağdâdî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh el-Hamevî er-Rûmî. Sıfatü Ceziretülarab, thk. Muhammed b. Ali. Sana: Mektebetü’l İrşâd, 1. Basım, 1410/1990.
el-Bustânî, Batrus b. Bulûs. Udebâü’l Arab Fî-l Câhiliyye ve Sadrı’l İslâm (Mısır: Müessesetü’l Hindâvî, 2014.
el-Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî. el-Beyân ve’t-tebeyyîn. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancı, 7. Basım, 1418/1988.
el-Cubûrî, Yahyâ. eş-Şiʿru’l-Câhilî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 5. Basım, 1407/1983.
el-Cumahî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sellâm b. Ubeydillâh b. Sâlim el-Basrî. Tabakâtü fuhûli’ş-şuʿarâ. Cidde: Dâru’l Medenî, ts. .
el-Cündî, Ali. eş-Şâirü’l el-Câhilî eş-Şâb Tarafe bin Abd. Kahire: Dâru’l Fikri’l Arabî, ts. .
el-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kâsım b. Muhammed. Şerhu’l-Kasâʾidi’s-sebʿi’t-tıvâli’l-Câhiliyyât, thk. Abdüsselam Hârûn. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 5. Basım, 1993.
el-Galâyînî, Mustafa. Ricâlü’l-Muʿallaḳâti’l-asr. Sayda: Mektebetü’l Asr, 1418/1998.
el-Hâşimî, Muhammed Ali. Tarafe bin Abd Hayatühü ve Şiruhu. Beyrut: Dâru’l Beşâiri’l İslâmî, 2. Basım, 1407/1987. el-Kinânî, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb. el-Câhiz el-Beyân ve’t-tebyîn, 4 Cilt. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. Kahire: el-Mektebetü’l-Hancı, 7. Basım, 1418/1998.
el-Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-ahkâmi’l-Kurʾân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1427/2006, 12/332.
el-Merzübânî, Ebû Ubeydillâh Muhammed b. İmrân b. Mûsâ b. Saîd el-Horasânî el-Bağdâdî. Muʿcemü’ş-şuʿarâ, thk. Farûk Eslîm. Lübnan: Dâr Sadr, 1. Basım, 1425/2005.
el-Yesûî, Rızkullâh b. Yûsuf b. Abdilmesîh b. Ya‘kûb. Şeyho Şuʿarâʾü’n-Naṣrâniyye. Beyrut: Matbaatü’l Âb, 1890.
eş-Şentemerî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. Süleymân b. Îsâ el-A‘lem. en-Nahvî, Şerhu’ş-şuʿarâʾi’s-sitte. 2 Cilt. Dâru’l Âfakı’l-Cedîde, 3. Basım, 1403/1983.
et-Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Alî b. Muhammed el-Hatîb. Şerhu’l-kasâʾidi (Muʿallakâti)’l-aşr. Beyrut: el-Matbaatü’l Müniyriyye, 2. Basım, 1352.
Eyuboğlu, İsmet Zeki. yedi askı arap şiirinin ilk parlak dönemi. İstanbul: Adam Yayınları, 1. Basım, 1985.
ez-Zevzenî, Ebû Abdillâh Hüseyn b. Ahmed. Şerḥu’l-Muʿallaḳâti’s-seb, thk. Lecinetü’t Tahkîk fî’d Dâri’l Âlemiyye. Beyrut: ed-Dâru’l Âlemiyye, 1983.
Fares, Bıchar “Hicâ”. İslâm Ansiklopedisi. 5/473-474. İstanbul: MEB Yayınları, 1964.
Fehmi, Bağdatlı Müderriszâde Mehmet. Târih-i Edebiyyât-ı Arabiyye. 2 Cilt. İstanbul: Fecr Yayınları, 1. Basım, 2001.
Feydûh, Abdülkadir. el-Kıyemü’l-Fikriyye ve’l-Cemâliyye fî Şiri Tarafe bin Abd. Bahreyn: Müessesetü’l-Eyyâm, 1. Basım, 1998.
Furat, Ahmet Suphi. Arap Edebiyatı Tarihi (Başlangıçtan XVI. Asra Kadar). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.1996.
Goldzıher, Ignaz. Klasik Arap literatürü, çev. Rahmi Er-Azmi Yüksel. Ankara: İmaj Yayınları, 1. Basım, 1993.
Güleç, İsmail. “Hz. Peygamber’in Müslüman Olmayan Şairlere Karşı Tutumu”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 20 (2018), 245-268.
Halîf, Yûsuf. Dirâsâtü’n fî Şiri’l-Câhilî. Kahire: Dâr Garîb, ts. .
Hitti, Philip K. Siyasal ve Kültürel İslam Tarihi. İstanbul: İFAV, 2011.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâlüddîn. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts. .
İbn. Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim ed-Dîneverî. eş-Şiʿr ve’ş-şuʿarâ, thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1982.
İşler, Emrullah. “Tarafe bin Abd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40//14. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
Karaaslan, Nasuhi Ünal. “Şair”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/302-304. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Kehhâle, Ömer Rıza. Mucemu Kabâili’l-Arab el-Kadîme ve’l-Hadîse. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
Krenkow, F. Dâiratü’l Maârifi’l İslâmî. b.y. 1. Basım, 1418/1998).
Kurtubî, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî. Cemheretü ensâbi’l-Arab. thk. Abdüsselam Muhammed Hârûn. Kahire: Dâru’l-Ma‘rife. 5. Basım, ts. .
Mustafa Sâdık er-Râfiî, Târîhu âdâbi’l-Arab. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1421/200.
Nâsırüddin, Mehdî Muhammed. Divanı Tarafe bin Abd. Beyrut: Dâru’l-İlmiyye, 2. Basım, 1423/2002.
Öğmüş, Harun. Kur’an Yorumunda Şiirin Yeri (II/VIII. Asır Çerçevesinde). İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
Ömer, Ahmed Muhtar. Mucemü'l Lügati’l-Arabiyye el-Muâsıra. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, 1429/2008.
Özdemir, Sevim. Arap Belağatının Kaynağı Olarak Câhiliye Şiiri ve Muallakalar. İslâmî İlimler E-Dergisi 9 (Ocak-Şubat 2016), 27. 1-68
TDK, Türkçe Sözlük (Ankara: 1988), 1386.
Yanık, Nevzat H. “Tarafe’nin Öldürülmesi”, Doğu Esintileri, 5/2 (Temmuz 2016), 69-86.
Yücebaş, Hilmi. Hiciv ve Mizah Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Yelken Matbaası, 1976.