ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE (1923-1950) TÜRK RESİM SANATINA DAİR ELEŞTİRİLERE GENEL BİR BAKIŞ

Bu çalışmada, 1923- 1950 yılları arasındaki resim eleştirisine yönelik görüşlere ve bu görüşler doğrultusunda ortaya konulan kriterlere, mevcut yayınlar doğrultusunda yer verilecektir. Günümüzde bile tam bir yetkinlik göstermeyen eleştirilerde, özellikle plastik sanatlardaki eleştiriler olmak üzere doldurulmamış boşluklar bulunmaktadır. Çünkü konumuzu oluşturan eleştirel yaklaşımın, güzel, başarılı ifadeleri ve teknik olarak yapılan tanımlamaların dışında, sanat tarihi, sosyoloji, felsefe, psikoloji ve edebiyat gibi bilim dalları bağlamında yapılması gerekmektedir. Resim ise yapıt- sanatçı- izleyici bağlamında kendi dilini ve üslubunu oluşturmalıdır. Konu kapsamında, 1923- 1950 yılları arasında plastik sanatlardaki eleştiri olgusu ele alınmadan önce, 1923 öncesi Batılılaşma hareketleri doğrultusunda ortaya çıkan resim sanatı, özellikle asker ressamlar olarak literatüre geçen Şeker Ahmet paşa, Süleyman Seyyid gibi isimlerin katılımıyla gerçekleşen ilk sergilere dair bilgilere yer verilecektir. Sergiler dışında ise dönem kaynağı olan gazete ve dergilerde yayınlanan yazılar aktarılacaktır. Gazete ve dergideki bu yazılar, duyuru ve açıklama niteliğinde de olsa plastik sanatlara ilişkin ilk aktarımlar olması bakımından önemli kaynaklardır. Bu sebeple Erken Cumhuriyet Dönemi resim olgusu ele alınmadan önce 1923 öncesi resim anlayışından kronolojik bir dizge içinde kısaca bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler:

erken cumhuriyet, eleştiri, sanat, resim, sergi

PDF

___

KAYNAKLAR ARIK, Rüçhan. , Günümüz Türkiye’sinde Güzel Sanatlara Genel Bir Bakış, Erdem, c. 2, S. 5, Ankara, Mayıs, 1986,s. 373- 403 BAŞKAN, Seyfi. , “Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Sanatında Resim ve Edebiyatla İlişkileri, Kültür ve Sanat”, s.46, 1998, s.16 BAŞKAN, Seyfi. , “Sanatçı ve Sanat Yapmak”, Oluşum, Yıl: 11, S.75/ 117, Ocak, 1984, s. 29-32 BAŞKAN, Seyfi. , “Sanatta Eleştiri Üzerine”, Oluşum, Yıl: 11, S.78/120, Şubat, 1984,s. 21-24 BAŞKAN, Seyfi. , Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, Ankara, 1994 BENDA, Julien. , “Eleştirme Nedir”, (Çev. İhsan Akay), Varlık, S. 409, Ağustos, 1954, s.13 BİNYAZAR, Adnan. , “Eleştiri açısından Ataç’ın Kişiliği”, Varlık, S. 728, 15 Ekim, 1968, s.8 BERK, Nurullah- GEZER, Hüseyin. , 50 Yılın Türk Resim Ve Heykeli, İstanbul, 1973 BERK, Nurullah. , “Mücerret Resme Dair Notlar”, Varlık, 1 Ağustos, 1952, S. 385, s. 14 ÇETİNTAŞ, Vidan. , “Türk Plastik Sanatlarının Gelişim Süresince İstanbul’da Açılan Sergiler (1849-1923) Ve Sanata Katkıları, Türk Dünyası Kültür Ve Sanat Sempozyumu Bildiriler Kitabı”, Isparta, 07- 15 Nisan 2000, s. 457-467 DAL, Esin. , “1915-1923 Yılları Arasında Türkiye’de Plastik Sanatlar Eleştirisi”, Türkiye’de Sanat, İstanbul, 2001, s. 42-44 DİZDAROĞLU, Hikmet. , “Neden Eleştirmeci Yetişmez”, Varlık, S.425, 1 Aralık, 1955,s. 8ERGÜVEN, Mehmet. , Eleştiri Üzerine Soruşturma: I, Boyut, Yıl:3, s. 27, Aralık 1984 s. 22-24 EROL, Turan. , “Bugünün Tek Resminde 1950 Öncesinin Yeri”, Kültür Ve Sanat, S. 9, Yıl:3, Mart, 1991, s. 7-11 GİRAY, Kıymet. , “Resim Heykel Sanatımızın Gelişim Çizgisinde Sanat Ortamı ve Pazar Sorunu”, S. 98, İstanbul, 2003, s. 28-32 GÜVEMLİ, Zahir, “Ayın Sergileri”, Varlık, 1 Mart, 1954, S. 404, s. 23 HANÇEROĞLU, Orhan. , “Non-figüratif İçin Ne Düşünüyorsunuz”, Varlık,1 Şubat, 1954, S. 403, s. 5 İSKENDER, Kemal. , “Eleştiri Üzerine Soruşturma: 1”, Boyut, Yıl: 3, S.27, Aralık,1984, s.22-24 İSKENDER, Kemal. , “Cumhuriyet Türkiye’sinde Sanat ve Estetik”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.7, s.1746-1758 İSKENDER, Kemal. , “Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Resim”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.6 ( İletişim Yayınları), s.1678-1710 KAROĞLU, Alabey. , 1923-1973 Yılları Arasında Türkiye’de Resim Eleştirisi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1986 KUDRET, Sabahattin. , “Sanat Üzerine Düşünmek”, Varlık, 1 Mart, 1950, S. 356,S.7 OKAY, Seval. , “Atatürk ve Plastik Sanat”, Kültür, s. 107, Kasım-Aralık 1993, S.61-69 ÖZKOL, Ahmet. , “Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nden Güzel Sanatlar Birliği Resim Derneğine”, Arkitekt, Yıl. 70, s. 2003/ 02 Mart-Nisan 2003, s. 72/73 ÖZSEZGİN, Kaya. , “Resmimizde Gruplaşmayı Yönlendiren Etkenler Üzerine”, Türkiye’de Sanat, S.25, Sanata Yaklaşım, İstanbul, 1996, s. 44-46 TANSUĞ, Sezer. , Sanata Yaklaşım, İstanbul,1994 TURANİ, Adnan. ,Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı, Ankara, 1977 ÜREN, Eşref. , “Arif Kaptan’ın Sergisi”, Şadırvan, 10 Haziran 1949, S.11, s.7 YARAR, Esin Dal. , “Onlar Grubu”, Boyut, Yıl.3, S.34, Haziran 1984, s.3-7 YARAR, Esin Dal. , “ D Grubu ve Türk Resmindeki Yeri”, Boyut, Yıl. 2, S. 15, Eylül 1983, s.3-9 YARAR, Esin Dal. , “Türk Resminde Grupların Yeri”, Boyut, Yıl.3, S.26, Kasım 1984, s.3/10