avcılık-toplayıcılıktan yerleşik yaşama geçişle başlayan kültürel sürecin bu zorlu coğrafyada Neolitik Döneme veya hemen sonrasında Kalkolitik Döneme kadar uzandığı belirlenmiştir. Ülkemizin en çok merak edilen ancak en az araştırılan bu gizemli yöresinde, höyüklerin araştırılması ve kazılarının yapılması gerekmektedir. Coğrafi konumu nedeniyle göç yolları üzerinde yer alan Tunceli'nin arkeolojik çalışmalarının artması ile kültürel geleneğin Doğu Anadolu’da nasıl geliştiği konusunda yeni bilgiler elde edilecektir. Kültürel geleneğimizin gizemini içinde saklayan Tunceli yöresindeki arkeolojik yerleşimler hala insanlık tarihini değiştirecek bir çok gizemi içerisinde barındırmaktadır. Bu yerleşimlerin çanak çömleği, mimarisi, ocakları, metal eserleri ve adını sayamadığımız bir çok eseri aslında dili olmayan tarihi şahitlerimizdir. Bu buluntular ışığında kültürümüzün yayılımı, bölgeler arası ilişkileri ve gelişimi konusunda değerlendirmeler yapabileceğiz. Biz bu çalışma da geçmiş yıllarda yapılan arkeolojik çalışmalarda elde edilen sonuçları ve son zamanlarda yörede yürütülen arkeolojik araştırmalarla elde edilen sonuçları bir arada değerledirmeye çalışacağız. Böylece uzun zamandır sessizliğe bürünen yörenin arkeolojisi derleme halinde tekrar kaleme alınmış olacak ve ileriye yönelik çalışma stratejileri sunması açısından önemli bir çalışma olacaktır.Çalışmamızda doğru sonuçlara ulaşmak için iki temel kurala dikkat edilmiştir. Bunlardan ilki literatür çalışmaları ikincisi ise 2017 yılı itibariyle resmi kayıtlardaki son verilerdir. Yapılan literatür çalışmaları aslında Tunceli ili için ne kadar az çalışma yapıldığını gözler önüne sermiştir. Yörenin güney sınırında, sınırlı bir alanda baraj çalışmaları nedeniyle yapılan küçük çaplı sondaj çalışmaları dışında iç kesimlerde herhangi bir kazı çalışmasının yapılmamış olması bu durumun sonucudur. Bu çalışmalardaki raporlar Tunceli yöresinin kültürel değerlerinin tamamını temsil etmemektedir. Çünkü Tunceli’nin iç coğrafyası, Paleolitik dönemleri aydınlatacak çok sayıda mağaraya ve Historik, Prehistorik Çağları aydınlatacak çok sayıda höyüğe ev sahipliği yapmaktadır. Şuan için yüzey araştırmalarından elde edilen veriler elbette bu yörenin prehistorik çağlara kadar uzandığını göstermektedir. Yapılacak kazılarla birlikte bu çağlar içerisinde kendine özgü kültürel dokuları olan insanların yaşamlarından izlere ulaşılacaktır. Belki farklı mimari yapılar, ocaklar, seramikler, süs eşyalar yapan, farklı dili, dini olan uygarlıkların kalıntılarına ulaşılacak. Anadolu Arkeolojisi’nde eksik kalan coğrafi halkanın tamamlanması ile bir çok eksik bilgi arkeoloji literatürüne eklenecektir. Şuan için bilinen arkeoloji ve tarih akışının yönünü değiştirecek bilgilere de ulaşılabilir. Son zamanlarda bilim dünyasında bu yörenin araştırılması için artan bir istek bulunmaktadır. Bu istek resmi kurumlarda çalışan arkeologlarda da bulunmaktadır. Çalışmamızın doğru sonuca ulaşmasında uygulanan ikinci yöntem bu arkeologların emeklerinden elde edilen bilimsel, sayısal ve görsel kaynaklara dayanmaktadır. Makalenin yazarlarının il genelinde gerçekleştirdikleri kültürel varlıkların sayısallaştırma çalışmalarından elde edilen veriler değerlendirilerek kaleme alınmıştır. Arazi çalışmalarında ziyaret edilen merkezlerin coğrafi koordinatları alınarak haritaya işlenmiştir. Bu merkezlerin yüzeyinden elde edilen arkeolojik malzemeler literatür kaynakları taranmak süretiyle değerlendirmeye alınmıştır. Zorlu ve zahmetli geçen günlerden sonra elde edilen verilerin istatistiksel dökümü yapılmış ve bu makalenin yazıları ortaya çıkmıştır.

                                                                                          Abstractİn the partial works that were performed in Tunceli, the first foot traces that belonged to humankind were extended to Paleolithic Period. The cultural process that began with humans settled for a permanent life style from hunter and gatherer life style was determined to extend to Neolithic Period or just after that, Chalcolithic Period on this rough geography. Burial mounds must be analyzed and archeological excavations must be carried out in this mysterious district which is the least searched and the most wondered location of our country. With an increase of archeological excavations in Tunceli that is located on the migration roads due to its geographical location, new information can be obtained about how cultural tradition developed in East Anatolia. Archeological settlements in Tunceli City that hides mystery of our cultural tradition still cover many important mysteries that might change the history of humanity. Pottery, architecture, ovens, metal objects and many other objects of these settlements are indeed unspoken historical witnesses for us. In the view of these findings, we will be able to make evaluations about spread of our culture, inter-regional communications and developments. We consider the historical locations in Tunceli district as analysis subject in this study.In our study, two basic rules for reaching the correct results have been taken into account. The first one among them is the literature and the second one is the latest data according to the official records as of 2017. The literature studies, in fact, have revealed that, considerably little number of studies has been carried out for the Tunceli province. The fact that there has been no excavation carried out in the interior parts other than the small sized drilling excavations made on a small area because of the dam construction in the southern part of the region is the result of this situation. The reports in these studies do not represent the whole of the cultural values of the Tunceli region; because, Tunceli's inner geography is the home to many caves that will enlighten the Paleolithic Period and numerous mounds that will enlighten the Historic and Prehistoric Periods. Currently, the data obtained from the researches on the surface show that this area reaches to as far as the Prehistoric Ages. Together with the future excavations, traces from the lives of people, who had their own cultural texture in those eras, will be reached. Probably, the traces of the civilizations that have different architectural structures, furnaces, ceramics, ornaments, and different languages and religions will be reached. With the completion of the geographical circle that has missing parts in Anatolian Archeology, many missing information will be added to the literature of archaeology. Also, the information that will change the direction of the archaeology currently known and the course of the history can be reached. Recently, there has been an increasing desire in the scientific world to investigate this area. This desire is also present in the archaeologists of the official institutions. The second method for our study to reach the correct results is based on scientific, quantitative and visual sources obtained as the result of the efforts of these archaeologists. The data obtained from the studies regarding the digitization of the cultural assets carried out around the province by the authors of the article were evaluated and written. The geographical coordinates of the centers that were visited during the field studies were taken and marked on the map. Archaeological materials obtained from the surfaces of these centers have been taken under evaluation by scanning the sources in the literature. The statistical inventory of the data obtained after tough and troubling days was made and the scripts of this article were formed.