Covid-19 Pandemisinde Hijyen Davranışları ve Çevre İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma

Bu çalışma ülkemizdeki bireylerin özellikle pandemi sürecinde salgın hastalık karşısında hijyen tedbirlerine yaklaşımını belirlemeyi ve hijyen sağlamaya yönelik tutumları artarken bu durumun çevre üzerinde yol açacağı etkilere bakışını ortaya koymayı amaçlamıştır. Çalışma farklı sosyodemografik özelliklere sahip 2.851 yetişkin birey katılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu kullanılmıştır. Anket formu, sosyo-demografik özellikleri sorgulayan 6 soru, ailede Covid-19 durumu ve pandemi kurallarına uyuma yönelik 19 soru, çevre ve pandemide çevre duyarlılığına yönelik 14 soru olmak üzere toplamda 39 sorudan oluşmaktadır. Kadın katılımcıların erkek katılımcılara göre çevre duyarlılığı daha yüksektir. Sağlık Bakanlığının pandemi sebebiyle tanımladığı kurallara kadın katılımcılar erkek katılımcılara göre, evli katılımcılar diğer katılımcılara göre, 65 yaş üstü bireyler diğer yaştaki katılımcılara göre daha fazla uyum sağladığını ifade etmiştir. Hijyen kuralları ve çevresel sorunlar hakkında kavramsal olarak bilgi sahibi olsalar da katılımcıların hayatlarındaki tutum ve davranış biçimlerinin aynı seviyede olmadığı görülmektedir. Toplumun hijyen kuralların uyumu ve pandemi sürecinde bu uyumun katkısının vurgulanması önemli olmakla birlikte hijyen ve çevre konusunda toplumsal düzeyde eğitimler verilmeli, yine kullanılan malzemelerin atık yönetimi ve imha sürecine yönelik toplumsal bilinç oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Çevre, Çevre duyarlılığı Hijyen, COVİD-19, Pandemi

The Effect of Hygiene Behaviors on the Environment in the Covid-19 Pandemic: An Empirical Study

This study aimed to determine the approach of individuals in our country to hygiene measures in the face of epidemic disease, especially during the pandemic process, and to reveal the effects of this situation on the environment as their attitudes towards providing hygiene increase. 2,851 adult individuals with different sociodemographic characteristics participated in the study. A questionnaire form was used to collect data. The questionnaire consists of a total of 39 questions, including 6 questions questioning socio-demographic characteristics, 19 questions about the Covid-19 situation in the family and compliance with pandemic rules, 14 questions about the environment and environmental sensitivity in the pandemic. Environmental sensitivity of female participants is higher than male participants. Female participants stated that they comply more with the rules defined by the Ministry of Health due to the pandemic, married participants compared to other participants, and individuals over 65 years old compared to participants of other ages. Although they have conceptual knowledge about hygiene rules and environmental problems, it is seen that their attitudes and behaviors in their lives are not at the same level. Although it is important to emphasize the harmony of the hygiene rules of the society and the contribution of this harmony in the pandemic process, social training should be given on hygiene and the environment, and social awareness should be created for waste management and disposal process of the materials used.

Keywords:

Environment Environmental awareness, Hygiene, COVID 19, Pandemic,

PDF

___

Altun, Y. (2020). Covid-19 pandemisinde kaygı durumu ve hijyen davranışları. STED, 29 (5), 312-317.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
Esen, H. (2020). Kovid-19 ülkeler arası maske savaşı başlattı. Anadolu Ajansı. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kovid-19-ulkeler-arasi-maske-savasi-baslatti/1793792, (7 Eylül 2021).
Aşkın, R., Bozkurt, Y., Zeybek, Z., (2020). Covid-19 pandemisi: psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 37(B), 304-318.
Bekaroğlu, E. ve Yılmaz, T., (2020). COVID-19 ve psikolojik etkileri: Klinik psikoloji perspektifinden bir derleme. Nesne, 8(18), 573-584.
BBC (2020). Koronavirüsün kirlilik mirası: Atık eldivenler ve maskeler. Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52809067, (7 Eylül 2021).
Newburger, E. (2020). Coronavirus could weaken climate change action and hit clean energy investment, researchers warn. CNBC. Erişim Adresi: https://www.cnbc.com/2020/03/13/coronavirus-could-weaken-climate-change-action-hit-clean-energy.html, (7 Eylül 2021).
Çelen, Ü., Yıldız A., Atak, N., Taba, R.H. ve Arısoy, M., (2002). Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi öğrencilerinin çevre duyarlılığı ve ilişkili faktörler. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Diyarbakır, Türkiye, ss.421.
Çiçek, B., Şahin, H. ve Erkal, S., (2021). Covid-19 Salgın döneminde bireylerin kişisel ve genel hijyen davranışlarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80): 2157-2173.
European Environment Agency (2020). Air quality in Europe – 2020 report. Erişim Adresi: https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2020-report, (7 Eylül 2021).
Erdem, İ., (2020). Koronavirüse (Covid-19) karşı Türkiye’nin karantina ve tedbir politikaları. Turkish Studies. 15(4), 377-388.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2020a). Koronavirüs alacağımız tedbirlerden güçlü değildir. Erişim Adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,64383/koronavirus-alacagimiz-tedbirlerden-guclu-degildir.html, (12 Mayıs 2021).
T.C. Sağlık Bakanlığı (2020b). Covid-19 rehberi. Erişim Adresi: https://Covid19.saglik.gov.tr/TR-66301/Covid-19-rehberi.html (2 Ağustos 2021).
T.C. Sağlık Bakanlığı (2021). Covid-19 toplumda salgın rehberi. Erişim Adresi: https://Covid19.saglik.gov.tr/TR-66393/Covid-19-salgin-yonetimi-ve-calisma-rehberi.html, (28 Ağustos 2021).
Öztürk, İ., Akalın, S., Özgüner, İ. ve Şakiroğlu, M., (2020). Covid-19 salgınının ve karantinanın psikolojik etkileri. Turkish Studies, 15(4), 885-903.
Reardon, S. (2015). Ebola's mental-health wounds linger in Africa: health-care workers struggle to help people who have been traumatized by the epidemic. Nature, 519(7541), 13-15.
Staff, R. (2020). Discarded coronavirus masks clutter Hong Kong’s beaches, trails. Reuters. Erişim Adresi: https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-hongkong-environme-idUSKBN20Z0PP, (7 Eylül 2021).
Rume, T. ve Islam, S.M.D.-U (2020), Environmental effects of Covid-19 pandemic and potential strategies od sustainability. Heliyon, 6(9), 1-8.
Shakil, M. H., Mohammad, H., Munim, Z.H., Tasnia, M. ve Sarowar, S., (2020). Covid-19 and the environment: A critical review and research agenda. Science of the Total Environmental, 745, 1-9.
Oğuz, D., Çakcı, I. ve Kavas, S., (2011), Yüksek öğretimde öğrencilerin çevre bilinci. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12, 34-39.
Özçakmak, S. ve Var, I. (2020). Covid-19 salgınının yayılmasını önleyici hijyen uygulamaları. Akademik Gıda, 18(4), 433-441.
Üstün, Ç. ve Özçiftçi, S., (2020). Covıd-19 pandemisinin sosyal yaşam ve etik düzlem üzerine etkileri: Bir değerlendirme çalışması. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1), 142-153.
T. C. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (2022). Koronavirüs Covid-19 dünya haritası. Erişim Adresi: https://corona.cbddo.gov.tr (25 Ocak 2022).
TUİK (2021). İşgücü istatistikleri, Temmuz 2021. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Temmuz-2021-37492, (30.09 2021).
Kienapple, B. (2020). The coronavirus pandemic’s impact on the environment. Venngage. Erişim Adresi: https://venngage.com/blog/coronavirus-impact-on-environment-infographic/, (7 Eylül 2021).
Yıldırım, S. (2020). Salgınların sosyal-psikolojik görünümü: Covid-19 (Koronavirüs) pandemi örneği. Turkish Studies, 15(4), 1331-1351.
Yurtsever, M. (2020). Covid-19 pandemisinin çevre üzerindeki erken dönem etkileri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 25(3), 1611-1636.
WHO (2020a). Coronavirus disease. Erişim Adresi: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/coronavirus-disease-Covid-19, (12 Mayıs 2021).
WHO (2020b). Coronavirus disease (Covid-19). Erişim Adresi: https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab_1, (12 Mayıs 2021).
WHO (2020c). Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV). Erişim Adresi: https://www.who.int/news/item/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov), 12 Mayıs 2021.
WHO (2020d). WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on Covid-19-11 March 2020. Erişim Adresi: https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-Covid-19---11-march-2020, 12 Mayıs 2021).
WHO (2021). WHO coronavirus (Covid-19) dashboard. Erişim Adresi: https://Covid19.who.int/, (12 Mayıs 2021).