Çağdaş Tiyatroda Maskenin Yeniden Keşfi: Artaud’dan Lecoq’a

İnsanlık tarihi kadar eski olan maske, tiyatronun her evresinde kendini göstermiş ve tiyatro ile gelişmeye devam etmiştir. İlkel törenlerden sahneye olan yolculuğunda maske, inandırıcılık aracı olarak kullanılmıştır. Antik Yunan ve Roma tiyatrolarında kullanılan maskeler Commedia dell’arte ile birlikte zirvesine ulaşmış daha sonra ise tiyatronun gerçeklik ve natüralist anlayışına yaklaşmasıyla kullanımı azalmıştır. 20. yy başlarındaki değişim ihtiyaçları ile tiyatro karşı biçimler geliştirmiştir. Bu değişimlerle tiyatro kendini öz ve ilkele doğru çekmiş ve oradan maskeyi tekrardan sahneye çıkarmıştır. Maske Çağdaş tiyatro ile birlikte bu sefer sadece gösteri aracı olarak değil aynı zamanda eğitim aracı olarak da kullanılmıştır. Bu çalışma ile maskenin tarihçesine inilerek kullanım amaçları araştırılacak daha sonra ise nadir kullanımının nedenleri üzerinde durulacaktır. Çalışmanın odaklandığı diğer bir nokta ise çağdaş tiyatroda maskenin yeniden kullanılmaya başlanmasıdır. Burada yeniden kullanım amaçları ve nedenleri mercek altına alınarak maskenin çağdaş tiyatroda kullanım örnekleri incelenecektir. Artaud’dan başlayarak Lecoq’a kadar olan süreçte maskenin nasıl kullanıldığı, oyuncuya eğitimsel olarak neler kazandırdığı ve gösteride kullanım şekilleri araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Maske, Çağdaş Tiyatro, Artaud, Copeau, Meyerhold, Brecht, Lecoq

Reinventing The Mask in The Contemporary Theater: From Artoud To Lecoq

The mask, as old as the history of mankind, has manifested itself in every phase of the theater and has evolved with it. On its way from primitive ceremonies to the stage, the mask was used as a means of persuasion. Masks in ancient Greek and Roman theater reached their peak with the commedia dell'arte, and their use declined as theater moved closer to reality and naturalistic understanding. With the need for change at the beginning of the twentieth century, theater developed counter-forms. With these changes, the theater returned to the basics and principles and brought the mask back to the stage. This time, the mask was used in contemporary theater not only as a means of demonstration but also as an educational tool. This study explores the purpose of the use of the mask by looking at its history and then examining the reasons for its occasional use. Another theme of the study is the reuse of masks in contemporary theater. Here, the purposes and reasons for the reuse of masks and examples of their use in contemporary theater are examined. Starting from Artaud to Lecoq, the study examines how the mask is used, what it teaches the player pedagogically, and how it is used in performance.

Keywords:

Mask, Contemporary Theatre, Artaud, Copeau, Meyerhold, Brecht, Lecoq,

PDF

___

Çalışlar, A. (1995). Tiyatro Ansiklopedisi . Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
And, M. (1973). Tiyatro Kılavuzu. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Artaud, A. (2009). Tiyatro ve İkizi. (B. Gülmez, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Aydın, H. (2012). Copeau: Aktörün Nötr Konumundan Filizlenen Samimi Tiyatro. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturgi Bölümü Dergisi, 1-14.
Becker, J. (1997). The Actor Architect of The Empty Space A Study of The Pedagogical Approach of Jacques Lecoq. Akron, USA: (Yayınlanmamış Master Tezi), University of Akron.
Berktay, A. (Dü.). (1997). Tiyatro-Devrim ve Meyerhold. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
Brockett, O., & Hildy, F. (2016). Tiyatro Tarihi. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
Ekmekçioğlu, N. (2014). Commedia Dell'arte Geleneğinde Kılık Değiştirme Motifi ve Maskenin Dramatik İşlevi. K. Karaboğa, & O. Arıcı (Dü) içinde, Maske Kitabı (s. 63-71). İstanbul: Habitus Yayınları.
İlin, M., & Segal, E. (1991). İnsan Nasıl İnsan Oldu. (A. Zekerya, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
Üstündağ, P. (2011). Asya Tiyatrosunda Maske. İstanbul : Beta Yayıncılık.
Karaboğa, K. (2014). Copeau'dan Terzopoulos'a Oyuncu ve Maske. K. Karaboğa, & O. Arıcı (Dü) içinde, Maske Kitabı (s. 94-107). İstanbul: Habitus Yayıncılık.
Kirkland, C. (1975). The Golden Age First Draft. Drama Review, 58-62.
Lecoq, J. (2015). Şiirsel Beden Yaratıcı Tiyatro Eğitimi. (M. Çerçi, Çev.) Ankara: NotaBene Yayınları.
Mitchell, M. (1985). The Development Of The Mask As a Critical Tool For an Examination of Character and Performer Action. Texas: (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Texas Tech University of Fine Art Graduate Faculty.
Nutku, Ö. (2008). Dünya Tiyatrosu Tarihi 2 . İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
Sears, A., & Hollis, W. (1978). Actor Training in the Neutral Mask. The Drama Review, 19-28.
Smith, S. (1984). Masks in Modern Drama. Los Angeles: University of California Press.
Temel, T. (2010). Epik Tiyatro'da "Siyasal Olan" ve "Gestus" Kavramlarını Hanneh Arendt ile Okumak. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi, 76-85.
Vartolioğlu, O. (2020). Oyunculuk Eğitiminde Maske: Copeau, Lecoq ve Bir Model Çalışma. Erzurum: (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Atatürk Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü.