Ayşegül AKIN ARAS, Oğuz ARAS, Mehmet Ali ÖZDEMİR

Ayanis Kalesi Podyumlu Salon Taş Ve Metal Buluntuları

MÖ 9. yüzyıl ortalarında Dağlık Doğu Anadolu ve yakın civarındaki topraklarda egemen politik güç olarak karşımıza Urartu Devleti çıkar. Batıda Fırat nehri, güneydoğuda Urmiye Gölü, kuzeyde Erzurum-Kars platosu ve kuzeydoğuda Sevan Gölü’ne değin geniş bir coğrafyaya hükmetmeyi başarmışlardır. Urartu kralları, devletin temellerini Van Gölü çevresinde atmış ve kısa sürede Tuşpa’yı başkent ilan etmişlerdir. Urartu Krallığı en parlak dönemini Argişti oğlu Rusa döneminde yaşamıştır. Argişti oğlu Rusa egemenlik yıllarında inşa ettirdiği beş büyük kaleden biri Ayanis Kalesi’dir. 1989 yılından itibaren kesintisiz olarak devam eden çalışmalar neticesinde Ayanis Kalesi’nde Urartu kültürüne ışık tutan birçok mimari yapı ve buluntu grubu ortaya çıkarılmıştır. Ayanis Kalesi son dönem kazılarında Urartu kültüründe bir benzerine rastlamadığımız mimari yapı ile karşılaşırız. Podyumlu Salon olarak nitelendirilen bu alanın henüz işlevine dair öneriler devam etmekte olduğundan yapının net olarak işlevi bilinmemektedir. Bu makalede Podyumlu Salonun işlevine dair önerilerden ziyade, salondan ele geçen taş ve metal buluntuların genel bir değerlendirmesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Arkeoloji, Urartu, Ayanis, Podyumlu Salon, Buluntu

Stone And Metal Finds Encountered In The Podium Hall Of Ayanis Castle

In the mid-9th century BC, the Urartian State emerged as the dominant political power in the mountainous Eastern Anatolia and its nearby lands. They ruled over a wide geographic area from the Euphrates River in the west to Lake Urmiye in the southeast, from Erzurum-Kars plateau in the north to Lake Sevan in the northeast. The Urartian kings laid the foundations of the state around Lake Van and declared Tuşpa as their capital in a short time. Ayanis Castle is one of the five big castles built by Argişti’s son Rusa during his reign. In the recent excavations of Ayanis Castle, an architectural structure that we have not seen in the Urartian culture before is noteworthy. Suggestions regarding the function of this area, which is described as a Podium Hall, are still in progress. In this article, a general evaluation of stone and metal finds unearthed in the Podium Hall will be presented.

Keywords:

Acheology, Urartian, Ayanis, Podium Hall,

PDF

___

Barnett, R.D. (1950) The Excavations of the British Museum at Toprak Kale, near Van, Iraq 12: 1-43.
Batmaz, A. (2012). Ayanis Kalesi’ nden Hayat Ağacı İnancına İlişkin Yeni Bulgular. Arkeoloji ve Sanat, 141, 39-50.
Çilingiroğlu, A. (1994). Decorated Stone Vessels From the Urartian Fortress of Ayanis. Tel Aviv, 21, 68-76.
Çilingiroğlu, A. (1997). Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı. İzmir.
Çilingiroğlu, A. (2007). Urartulu Argişti Oğlu Kral Rusa: Bir Başarı Öyküsü. Tüba-Ar, X, 73-89.
Çilingiroğlu, A., ve Işıklı, M. (2014). 25. Yılında Ayanis Kalesi Kazıları-Dün, Bugün ve Gelecek. İçinde H. Kasapoğlu ve M. A. Yılmaz (Ed.), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40. Yılı. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
Çilingiroğlu, A., ve Salvini, M. (2001). Historical Background of Ayanis. İçinde A. Çilingiroğlu ve M. Salvini (Ed.), Ayanis I (Ten Year’s Excavation at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998) (ss. 15-67). Roma: CNR Instituto Per Gli Studi Micerei Ed Egeo-Anatolici.
Cohen A. - Kangas, S. E. (2017) Inside an Ancient Assyrian Palace. University Press of New England. London.
Curtis, J. (2012) Assyrian and Urartian Meralwork: Independence or Interdependence ?, In:. S. Kroll – C. Gruber – U. Hellwag – M. Roaf – P. Zimansky (eds.), Biainili–Urartu, The Proceedings of the Symposium Held in Munich 12–14 October 2007 (Münih 2012) 427-443.
Dan, R. (2015). Circles in Stone: Urartian Decorative Inlay Stone. ARAMAZD, IX(2), 55-66.
Işıklı, M., ve Aras, O. (2016). Ayanis Aslanı. İçinde E. Dündar, vd. (Ed.), Havva İşkan’a Armağan. Lykiarkhissa Festschrift für Havva İşkan (ss. 431-444). istanbul: Ege Yayınları.
Işıklı, M., ve Özdemir, M. A. (2019). Ayanis Kalesinden Ünik Bir Eser: Ayanis Koçu. İçinde V. Keleş, vd. (Ed.), Cevat Başaran’a 60. Yaş Armağanı, Essays for Cevat Başaran’s 60th Birthday Occasion (ss. 499-510). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
Loon, M. N. v. (1966). Urartian Art. Its Distinctive Traits in the Light of New Excavations. İstanbul: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut.
Özgüç, T. (1966). Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri, Architectural Monoments and Wall Paintings. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Özgüç, T. (1969). Altıntepe II Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler, Tombs, Storehouse and Ivories , Türk Tarih Kurumu Yayınlarından - V. Seri, No.27. Ankara.
Sağlamtimur, H. (2009). Urartu’da Fildişi Oymacılığı, Ayanis Taş Kapları ve Haldi Tapınağı. İçinde H. Sağlamtimur, vd. (Ed.), Altan Çilingiroğlu’na Armağan Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat. Studies in Honour of Altan Çilingiroğlu A Life Dedicated to Urartu on the Shores of the Upper Sea (ss. 565-579). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Sağlamtimur, H., Kozbe, G., ve Çevik, Ö. (2001). Small Finds İçinde A. Çilingiroğlu ve M. Salvini (Ed.), Ayanis I: Ten Year’s Excavation at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998 (ss. 251-320). Roma: CNR Instituto Per Gli Studi Micerei Ed Egeo-Anatolici.
Salvini, M. (2006). Urartu Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Seidl, U. (1994). Der Thron von Toprakkale. Ein neuer Rekonstruktionsversch. AMI 27: 67-84.
Wartke, R. B. (1990). Toprakkale. Untersuchungen zu den Metalobjekten im vorderasiatischen Museum zu Berlin. Berlin.