Türkiye’de İllerin Sağlık Göstergeleri Açısından Kümeleme Analizi İle Değerlendirilmesi

Bu çalışmanın amacı sağlık statüsü ve sağlık hizmeti sunum göstergeleri açısından Türkiye’de illeri kümeleme analizi ile kümelere (sınıflara) ayırarak belirlenen kümeler arasındaki farkları ortaya koymaktır. Araştırmada kullanılan veriler Türkiye İstatistik Kurumu veri tabanından alınmıştır. Sağlık statüsü göstergeleri olarak bebek ölüm hızı, kaba ölüm hızı ve doğumda beklenen yaşam süresi; hizmet sunum göstergeleri olarak ise yüz bin kişiye düşen hekim, hemşire ve yatak sayısı ise ele alınmıştır. Araştırmada Hiyerarşik kümeleme yöntemi uygulanmış olup Ward bağlantı yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda Türkiye’de iller sağlık göstergeleri açısından 4 kümeye ayrılmıştır. Ağırlıklı olarak Doğu ve güneydoğu illerinin yer aldığı 4. küme bebek ölüm hızı en yüksek; doğumda beklenen yaşa süresi en düşük; yüz bin kişiye düşen hekim, hemşire ve yatak sayısının en düşük küme olduğu görülmüştür. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük ve sosyo-ekonomik olarak nispeten daha gelişmiş illerin ağırlıklı olarak yer aldığı 1. kümenin ise doğumda beklenen yaşam süresinin en yüksek; yüz bin kişiye düşen hekim, hemşire ve yatak sayısının en fazla olan küme olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak Türkiye’de bölgeler ve iller arasında sağlık göstergeleri açısından önemli farklar bulunmaktadır. Bu farkların ortadan kaldırılması için dezavantajlı bölge ya da illere özel politikaların geliştirilmesi önerilmektedir.

Evaluation of Health Indicators of Provinces in Turkey by Using Cluster Analysis

This study aims to divide the provinces in Turkey into clusters in terms of health status and healthcare delivery indicators by using cluster analysis and determinate the differences between these clusters. The data used in this study were obtained from the database of Turkey Statistical Institute. Infant mortality rate, crude mortality rate and life expectancy at birth were considered as indicators of health status; and the number of physicians, nurses and hospital beds per hundred-thousand people were considered as healthcare delivery indicators. The Hierarchical clustering method was applied in the study and the Ward connection method was used. Based on the results of this study, the provinces of Turkey are divided into 4 clusters in terms of health indicators. It was observed that the fourth cluster, which mainly includes Eastern and Southeastern provinces, has the highest infant mortality rate; life expectancy at birth is lowest; the number of physicians, nurses and hospital beds per hundred-thousand people was the lowest. It was determined that the first cluster, which includes big and relatively more socio-economically developed provinces such as Istanbul, Ankara and Izmir, has the highest life expectancy at birth; the highest number of physicians, nurses and hospital beds per hundred-thousand people. As a result, there are significant differences in terms of health indicators among regions and provinces in Turkey. It is recommended to develop specific policies for disadvantaged regions or provinces to minimise these differences.

Keywords: