On İkinci Sınıf Öğrencilerinin Yükseköğretim Programı Seçimlerini Etkileyen Faktörler ve Öğretmenlik Programlarını Tercih Etme Durumları

Bu çalışmanın genel amacı on ikinci sınıf öğrencilerinin, yükseköğretim programı seçimlerini etkileyen faktörleri ve öğretmenlik programlarını tercih etme durumlarını belirlemektir. Araştırmanın örneklemini Kahramanmaraş ili merkez ilçelerindeki devlet okullarının on ikinci sınıfında öğrenim gören 100 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden görüşme yöntemi kullanılmıştır. Görüşmeler yoluyla elde edilen verilerin çözümlenmesi için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda ulaşılan bulgulara göre; araştırmaya katılan on ikinci sınıf öğrencilerinin çoğunun kişisel özelliklerinin, ilgi ve yeteneklerinin yükseköğretim programı seçimlerinde etkili olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca yükseköğretim programlarının mezunlarına sağlayabileceği iş imkânı ve maddi kazancın, üniversitelerin yurt dışı eğitim, burs, yurt gibi olanaklarının, yükseköğretim programlarının toplum üzerindeki imajı ve saygınlığının, yükseköğretim programının ve bağlı olduğu üniversitenin akademik kadrosunun öğrencilerin yükseköğretim programı seçiminde etkili olabileceği yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Ancak öğrencilerin çoğunun yükseköğretim programı seçimlerinde aile ve arkadaşlarının etkili olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğrencilerden çoğunun öğretmenlik mesleğini hem zor hem de çok fazla emek isteyen bir meslek olarak görmesi ve aynı konuyu tekrar anlatmayı zor bulmaları gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak, seçimlerinde öğretmenlik programlarına yer vermeyecekleri yönünde bulgulara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yükseköğretim programı, Öğretmen yetiştirme programları, Program tercihi, Lise öğrencileri

Factors Affecting Twelfth Grade Students’ Higher Education Choices and Their Preferences for Teacher Education Programs

The main objective of this study is to determine the factors that affect the students' choice of higher education program and their situations of preferring teacher education programs. The sample of the study consisted of 100 students studying in the twelfth grade of the public schools in the central districts of Kahramanmaraş. In the research, interview method, that is one of the qualitative research methods, was used. Content analysis method was utilized to analyze the data obtained through interviews. According to the findings of the data analysis it was concluded that the most of the high school students’ personal characteristics, interests and abilities could be effective in their selection of higher education program. In addition, it was found that the opportunities of employment and financial gain that the university provides for its students, universities' opportunities of scholarship, dormitory and overseas education, the image and reputation of higher education programs on the society and the academic staff of the university could be effective on the choice of higher education program. However, it was concluded that most students’ families and friends wouldn’t be effective in their choice of higher education program. It was found that most of the students would not include teacher education programs in their choices due to various reasons such as seeing the teaching profession as a difficult and very demanding profession and finding it difficult to teach the same subject again.

Keywords:

Higher education program, Teacher education programs, Program choise, High school students,

PDF

___

Akar, C. (2012). Üniversite seçimini etkileyen faktörler: İktisadi ve İdari Bilimler öğrencileri üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 97-120.
Aytekin, A. (2005). Meslek seçimini etkileyen sosyo- ekonomik ve kültürel faktörler. Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Azar, A. (2011). Türkiye’deki öğretmen eğitimi üzerine bir söylem: Nitelik mi, nicelik mi? Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 36-38.
Baltacı, F., Üngüren, E., Avsallı, H., ve Demirel, O. N. (2012). Turizm eğitimi alan öğrencilerin eğitim memnuniyetlerinin ve geleceğe yönelik bakış açıların belirlenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-25.
Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(1), 1-15.
Bekleviş, F. (2007). Öğrencilerin mesleki ilgi alanları ve ailenin meslek seçimine etkisi:Bolu ili özel dersanelerde üniversiteye hazırlık kursu gören öğrenciler üzerinde bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Berdan, İ. E. (2008). Ortaöğretim kurumlarındaki öğretmen ve öğrencilerin yeteneklerinin alan ve meslek seçimine etkileri. Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Borchert, M. (2002). Career choice factors of high school students. Masters Thesis, Unpublished. Stout, Menomonie, University of Wisconsin, Wisconsin.
Bozgedik, A. (2017). Eğitimde yeni bir model olan temel lise öğrencilerinin üniversite ve meslek seçimini etkileyen faktörler. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Burgaz, B., ve Ergin Ekinci (2007). Hacettepe üniversitesi öğrencilerinin bazı akademik hizmetlere ilişkin beklenti ve memnuniyet düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 120-134.
Ceviz, H. (2018). Toplumdaki öğretmenlik mesleğine ilişkin algı ile öğretmenin mesleki motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
Çatı, K., İştar, E., ve Özcan, H. (2016). Üniversite tercihlerine etki eden faktörlerin incelenmesi: Türkiye genelinde bir alan araştırması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(2), 163-177.
Çiftçi, G. E., Bülbül, S.F., Bayar-Muluk, N., Çamur-Duyan, G., ve Yılmaz, A. (2011). Sağlık Bilimleri Fakültesi’ni tercih eden öğrencilerin üniversite ve meslek tercihlerinde etkili olan faktörler:Kırıkkale Üniversitesi örneği. The Journal of Kartal Training and Research Hospital, 22(3), 151-160.
Coşkun, K. (2006). Genel liselerde mesleki rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi:Kayseri ili örneği. Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Çurğatay, V. (2010). Üniversite sınavına girecek öğrencilerin meslek seçimini etkileyen sosyo-kültürel faktörler:Malatya’daki lise son sınıf öğrencileri uygulaması. Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Demir, M. K., ve Arı, E. (2013). Öğretmen sorunları-Çanakkale ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 107-126.
Deniz, S. (2001). Bireyin meslek seçimini etkileyen kaynaklar: Yeni teknolojilerden internet. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 1-9.
Dinç, E. (2008). Meslek seçiminde etkili faktörlerin incelenmesi: Meslek yüksek okulu muhasebe programı öğrencileri üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 90-106.
Eraslan, L. (2004). Öğretmenlik mesleğine girişte Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) yönteminin değerlendirilmesi. Journal of Human Sciences, 1(1), 2-31.
Ercan, H. (2011). Üniversite seçiminde öğrenci algıları ve Türk üniversitelerinin konumlandırılması. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Gushue, G. V., Clarke, C. P., Pantzer, K. M., ve Scanlan, K. R. L. (2006). Self efficacy, perceptions of barriers, vocational identity, and the career exploration behavior of Latin/a high school students. The Career Development Quartely, 54, 307-317.
Kaya, Z. (1988). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçimindeki sosyo- ekonomik faktörler. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kepçeoğlu, M. (1996). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Özdemir Ofset.
Kılınç, A. (2007). Üniversite seçiminde öğrenci yönelimlerini etkileyen faktörler. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Korkut Owen, F., Kepir, D. D., Özdemir, S., Ulaş, Ö., ve Yılmaz, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135-151.
Kuzgun, Y. (2009). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Mangan, J., Hughes, A., Davies, P., ve Slack, K. (2010). Fairaccess, achievement and geography: Explaining the association between social class and students’ choice of university. Studies in Higher Education, 35(3), 335-350.
MEB (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr adresinden 17.07.2018 tarihinde erişilmiştir.
Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Miles, M, B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Nagel, G. K. (1999). Öğrenmenin taosu. (B. Kuryel çev.). İstanbul: Beyaz Yayınları.
Özbek, R. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde kişisel, ekonomik ve sosyal faktörlerin etkililik derecesine ilişkin algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 145-159.
Özbek, R., Kahyaoğlu, M., ve Özgen, N. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 222-232.
Özcan, H. (2015). Öğrencilerin üniversite tercihine etki eden faktörler üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
Özgüven, İ. E. (2001). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Sistem Ofset.
Özgüven, İ. E. (2001). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Sistem Ofset.
Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y., ve Memiş, A. D. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler. Elementary Education Online, 9(3), 910-921.
Paa, H. K., ve McWhirter, E. H. (2009). High school students current career expectations. The Career Devolopment Qartely, 49, 29-44.
Saraçoğlu-Aydın, A. (2005). Öğrencilerin üniversite seçiminde halkla ilişkiler ve tanıtım faaliyetlerinin etkisi: Gazi Üniversitesi örneği. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Saydan, R. (2008). Üniversite öğrencilerinin öğretim elemanlarından kalite beklentileri: Yüzüncü Yıl üniversitesi İİBF örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(10), 63-79.
Soutar, G., ve Turner, J. (2002). Students’ preferences for university: A conjoint analysis. The International Journal of Educational Management, 16(1), 40-45.
Şirin, A., Öztürk, R., Bezci, G., Çakar, G., ve Çoban, A. (2004). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçimi ve mesleği uygulamaya yönelik görüşler. III. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi, 29-30 Nisan, Edirne, (69-75).
Ulutaş, P. (2017). Öğretmenlerin bakış açısından öğretmenlik mesleğinin statüsü. Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Ündey Kalpaklioğlu, N., ve Türemez, Y. (2010). Üniversite adaylarının vakıf üniversitesi tercihlerinde halkla ilişkiler çalışmalarının etkisi. ABMYO Dergisi, 17, 47-58.
Vurucu, F. (2010). Meslek lisesi öğrencilerinin meslek seçimi yeterliliği ve meslek seçimini etkileyen faktörler. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yavuzer, H. (2001). Doğum öncesinden ergenlik sonuna:Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yelken, K. (2008). Ortaöğretim son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerini ve meslek seçimini etkileyen faktörler:Sakarya il merkezi örneği. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Yeşilyaprak, B. (2000). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayıncılık,
Yıldız, S. (2001). Kişilik ve meslek seçimi arasındaki ilişki ve bir uygulama. Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Yılmaz, N., ve Doğan, N. (2015). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının meslek tercihlerini etkileyen faktörler: Hacettepe üniversitesi örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 405-421.
Yılmaz, Ö. (2012). Öğrencilerin üniversite tercihlerini etkileyen kriterlerin belirlenmesinde analitik hiyerarşi proses uygulaması ve Süleyman Demirel üniversitesi örneği. Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Yörük, S., Dikici, A., ve Uysal, A. (2002). Bilgi toplumu ve Türkiye’de mesleki eğitim, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 299-312.
Yüksel Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre Psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1303-5134.