Meslek Etiği ve Akademisyenlerin Etik Değerleri Üzerine Nicel Bir Araştırma

Etik, son yıllarda her alanda tartışılan konuların başında gelmektedir. Meslek etiği, bir mesleğe üye bireylerin davranış ve tutumlarını evrensel boyutta ahlaki bir çizgiye kavuşturmak için oluşturulmuş kurallar ve standartlar bütünüdür. Bir meslekte etik ilkelere göre hareket edilmesi bir toplumda etik standartların yerleşmesi açısından destekleyicidir. Akademisyenlerin akademik etik değerlere sahip olmaları ve etik ilkeleri paydaşlarına kazandırabilmeleri son derece önem taşımaktadır. Bu çalışma ile akademisyenlerin etik değerlere dair algı ve tutumlarının demografik değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma için ana kütle 112 devlet üniversitesi olarak belirlenmiştir. 9 devlet üniversitesinden tesadüfi seçilen 2500 akademisyene ulaşılmaya çalışılmıştır. Ancak toplamda 587 akademisyenden elde edilen veriler değerlendirmeye alınmıştır. Frekans analizi, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, korelasyon analizi, kolmogorov-smirnov testi, mann whitney-u testi, kruskal-wallis testi yapılmış ve bulgular yorumlanmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonuçlarına göre, akademik etik değer ölçeğinin her bir alt boyutunun birbirleriyle pozitif yönlü ve anlamlı ilişkisi olduğu; araştırma örneklemini oluşturan akademisyenlerin akademik etik değerleri algı ve tutumlarının demografik değişkenlere göre farklılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Etik, mesleki etik, akademik etik

Professional Ethics and A Quantitative Investigation on The Ethical Values of Academicians

Ethics has been one of the most discussed issues in recent years. Professional ethics is a set of rules and standards that are created to bring the behaviour and attitudes of the members of a profession to a moral line in a universal dimension. Acting according to ethical principles in a profession is important for establishing ethical standards in a society. It is extremely important for academicians to have ethical values and to teach ethical principles to their stakeholders. In this study, it was tried to determine whether the perceptions and attitudes of academicians about ethical values differ according to demographic variables. The main population for the study was determined as 112 public universities. 2500 randomly selected academicians from 9 state universities were tried to be reached. However, the data obtained from a total of 587 academicians were evaluated. Frequency analysis, explanatory and confirmatory factor analyzes, correlation analysis, Kolmogorov-Smirnov test, Mann Whitney-U test and Kruskal-Wallis test were performed, and the findings were interpreted. According to the results of the correlation analysis, it is seen that each sub-dimension of the academic ethical value scale had a positive and significant relationship with each other; academic ethics values perception and attitudes of academicians who make up the research sample differ according to demographic variables.

Keywords:

Etichs, Professional Ethics, Ethics in academicians,

PDF

___

Akkaya, M. A. ve Yıldırım, Z. (2017). Akademik bilgi üretimi ve etik, Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 78-93.
Anonim, (2006). MEGEP: Meslekî eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi. Tüm Alanlar Meslek Etiği, Ankara.
Aydın, İ. (2006). Sosyal bilimlerde araştırmadan yayına etik değerler. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık, I. Ulusal Kurultay Bildirileri, 71-80.
Aydın, İ., Alkın-Şahin, S. ve Demirkasimoğlu, N. (2014). Üniversitelerde karşılaşılan etik dışı davranışlara ilişkin akademisyen görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 43, 0-0, https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32934.
Baldwin, R. G., Lunceford, C. J., and Vanderlinden, K. E. (2005). Faculty in the middle years: Illuminating an overlooked phase of academic life. The Review of Higher Education, 29(1), 97-118.
Büken, N. Ö. (2006). Türkiye örneğinde akademik dünya ve akademik etik. Hacettepe Tıp Dergisi, 37, 164-170.
Bülbül, T. (2004). Bilimsel yayınlarda etik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 53-61.
Cohen, J. R., Pant, L.W. and Sharp. D.J. (1998). The effect of gender and academic discipline diversity on the ethical evaluations, ethical intentions and ethicail orientation of potential public accounting recruits. American Accounting Horizons, 12(3), 250-270.
Çobanoğlu, N., Haberal B. ve Çağlar, S. (2005). Tıbbi araştırma ve yayın konusunda etik duyarlılık araştırması. Türk Tıp Dizini, Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 101 – 130.
Erdem, A. R. (2012). Bilim insanı yetiştirmede etik eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 2(1), 25-32.
Erdoğmuş, N., Torlak, Ö. ve Tiryaki Bilgin, K. (Eds), (2018). Temelleri ve Uygulamalarıyla İş Ahlakı, İgiad Yayınları: 19 İş Ahlakı Kitaplığı: 8, İstanbul.
Erturhan, H. ve Filizöz, B. (2011). İş etiği ve bankacılık sektöründe bir araştırma, C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12 (2), 139-157.
Filizöz, B. (2011). Etik ve etiğe ilişkin temel kavramlar. (Ed. Z Sabuncuoğlu), İşletme Etiği, Beta Basım AŞ, İstanbul.
Gerçek, H., Güven, M. H. ve Özdamar, Ş. O. (2011). Yükseköğretim kurumlarında etik ilkeler, sorumluluklar ve davranış kuralları. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 80-88.
Karabay, M. E. (2015). İşletmelerde etik ve etik liderlik, sigortacılık sektöründe bir araştırma. İstanbul:Beta Basım Yayın.
Keskin, D. A. (2018). Mesleki etik kavramlar, ilkeler ve vakalar. (2. Bsm.), İstanbul:Beta Basım Yayın.
Kırkkılıç, H. A., Sevim, O. ve Söylemez, Y. (2015). Akademisyenlerin bilimsel araştırma tutumlarının akademik etik değerler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı, 375-390.
Köklü, N. (2003). Akademisyenlerin araştırma etiği konusundaki görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(4), 137-151.
Maya, İ. (2013). Akademisyenlerin meslek ahlakına aykırı olan davranışlara ilişkin algıları:Çomü Eğitim Fakültesi örneği. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of TurkishorTurkic, 8(6), 491-509.
Mirze, S. K. (2010), İşletme. Literatür Yayıncılık, İstanbul.
Odabaş, H. (2015) Akademisyenlerin yayıncılık etiği farkındalığı ve eğilimleri: Atatürk Üniversitesi örneği. (Ed. İ. Keskin, Ş.N. Somer, N. Oğuz), İsmet Binark Armağanı, içinde (s.317-327).Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, Yayın Numarası: 179,
Owen, P. R. and Zwahr-Castro, J. (2007). Boundary issues in Academia: student perceptions of faculty-student boundary crossing. Ethics&Behavior, 17(2), 117-129.
Özcan, M. ve Balcı, Y. (2016). Akademisyenlerin araştırma ve yayın etiğine ilişkin düşünceleri. Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlâkı Derneği, 9(1), 91–111.
Özyer K. ve Azizoğlu, Ö. (2010). Demografik değişkenlerin kişilerin etik tutumlari üzerindeki etkileri. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 59-84.
Pierce, B. and Sweeney, B. (2010). The relationship between demographic variables andethical decision making oftrainee accountants. International Journal of Auditing, 14, 79-99, doi:10.1111/j.1099-1123.2009.00404.x.
Ruacan, Ş. (2005). Bilimsel araştırma ve yayınlarda etik ilkeler. Gazi Tıp Dergisi, 16(4), 147-149. http://etik.gov.tr/wp-content/uploads/2019/03/sevketruacan-bilimselarastirmaveyayinlardaetik.pdf adresinden erişilmiştir.
Saddleback College. (2011). Faculty code of ethics and professional standards, Retrieved April 16, http://www.saddleback.edu/gov/senate/acsen/ethics.html
Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, analiz ve raporlaştırma, Ankara:Anı Yayıncılık.
Sevim, O. (2014). Akademik etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, 9(6), 943-957.
Şenturan, Ş. (2014). Örnek olaylarla örgütsel davranış. İstanbul:Beta Basım AŞ.
Tülübaş, T. ve Göktürk, Ş. (2018). Orta kariyer evresinde bulunan akademisyenlerin akademisyenlik mesleğine yönelik görüşleri. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 1(1), 35-51.
Uçak, N. Ö. ve Birinci, H. G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Türk Kütüphaneciliği, 22(2), 187-204.
Ülgen, H. ve Mirze, S. K. (2004). İşletmelerde stratejik yönetim. İstanbul:Literatür Yayıncılık.
Usta, A. (2011). Kuramdan uygulamaya kamu yönetiminde etik ve ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 39-50.
Yükseköğretim Kurumları Etik Davranış İlkeleri, (2014), 20.04.2019 tarihinde http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/02_00_00_27533.pdf adresinden erişilmiştir.