Kuşakların Helal Gıda Satın Alma Niyetlerinin Planlı Davranış Teorisi Bağlamında İncelenmesi: Samsun-Köln Örneği

Günümüzde Dünya üzerinde farklı din, dil, ırka sahip milyarlarca insan yaşamaktadır. Aynı zaman diliminde dünyaya gelmiş, benzer durumları tecrübe etmiş, dönemin büyük olaylarına şahit olmuş insan toplulukları kuşak kavramını oluşturmuştur. Kuşak olarak ayrılan insanlar, bir gruba dahil olmalarına rağmen tamamen aynı davranışları sergilediği söylenemez. Bu kuşak grupları farklı dine, cinsiyete, milliyete sahiptirler ve bu konularda birbirlerinden farklılaşmaktadır. Bilhassa din bakımından oluşan bu farklılıklar insanların tüketim davranışlarını da farklılaştırmaktadır. Müslümanlar her ne kadar farklı kuşaklara mensup olsalar da tüketim açısından Allah’ın emir ve yasaklarına uymak durumundadırlar. Müslümanların farklı inanıştaki ülkelere göç ederek Dünya geneline yayılması ve sayılarının gittikçe artması onları helal konusunda daha hassas hale getirmiştir. Özellikle gıda konusunda tüketiciler ürünlerin helalliğini sorgulamaya başlamışlardır. Bunun sonucunda helal ürün pazarları gelişim göstermiştir. Bu çalışmada, Samsun ve Köln’de yaşayan farklı kuşaklara mensup Türk tüketicilerin helal satın alma niyetlerine etkisi olan faktörler incelenmiştir. Bununla birlikte iki ülke arasında kuşak bazında farklılıklar incelenmiştir. R programı kullanılarak uygulanan Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile model testi, güvenilirlik analizi uygulanmıştır. Çalışma sonunda Samsun ve Köln’de yaşayan tüketicilerin dindarlıklarının, algılanan davranışsal kontrollerinin, helal gıdaya yönelik tutumlarının, helal farkındalıklarının ve öznel normlarının helal gıda satın alma niyeti üzerinde pozitif ve yüksek derecede etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

An Investigation of the Intentions of Generations X, Y and Z to Buy Halal Certified Foods: The Sample of Samsun-Köln

In today’s world, there are billions of people who have different religions, languages, and nationalities all around the globe. People who were born during the same time periods, who experienced similar situations at the times they lived and who witnessed the great events of the time, have formed the notion of generation. However, these people, who are separated from each other with respect to the factor of generation, cannot be thought to exhibit exactly the same behaviours though they belong to a specific group. These groups of generations have different religions, genders, and nationalities, and they differ from each other in these respects. These differences, especially about the notion of religion, differentiate the behaviours of consumption of people. Muslims, though they may vary in terms of diverse generations, are supposed to obey the orders and restrictions of God considering the fact of consumption. Muslims’ migrating to other countries of different religious beliefs, spreading all over the world, and the increase in their population have made them more sensitive about the issue of halal. Consumers have started to question products whether they are halal or not, particularly regarding food and nourishment. As a result, markets of halal products have considerably developed.

Keywords:

Halal Food, Generations (X, Y And Z) The Intention Of Buying Halal Food, Devoutness.,

PDF

___

Abu-Hussin, M. F., Johari, F., Hehsan, A., and Mohd Nawawi, M. S. A. B. (2017). Halal purchase intention among the Singaporean Muslim minority. Journal of Food Products Marketing, 23(7), 769-782. Doi: 10.1080/10454446.2016.1141139
Ahmadova, E. and Aliyev, K. (2020). Determinants of attitudes towards Halal products. Journal of Islamic Marketing, 12(1), 55-69. Doi 10.1108/JIMA-04-2019-0068
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational behavior and human decision processes, 50(2),179-211. Erişim adresi: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/08870446.2011.613995
Aka, B. (2017). Bebek patlaması, X ve Y kuşağı yöneticilerin örgütsel bağlılık düzeylerinin kamu ve özel sektör farklılıklarına göre incelenmesi: Bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 118-135. Doi: 10.21076/vizyoner.341626
Akbulut, M. S., Daştan, Ş., Can, E., ve Sipahioğlu, O. (2020). Genç tüketicilerin helal sertifikası konusunda farkındalığı ve bunun gıda tercihi üzerine etkileri: Kayseri ili örneği. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 1(2),110-121.
Akdemir, A., Konakay, G. ve Demirkaya, H. (2013). Y kuşağının kariyer algısı, kariyer değişimi ve liderlik tarzı beklentilerinin araştırılması. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 11-42.
Akın, M. S. ve Okumuş, A. (2020). Shaping the consumers’ attitudes towards Halal food products in Turkey. Journal of Islamic Marketing, Cilt. Baskı öncesi No. baskı öncesi. 1-16. Doi: 10.1108/JIMA-08-2019-0167
Alam, S. S. and Sayuti, N. M. (2011). Applying the Theory of Planned Behavior (TPB) in halal food purchasing. International journal of Commerce and Management, 21(1), 8-20. Doi:10.1108/10569211111111676
Ali, A., Sherwani, M., Ali, A., Ali, Z., and Sherwani, S. (2020). The moderating role of Individualism/Collectivism and Materialism: An application of the Theory of Planned Behavior (TPB) in Halal Food purchasing. Journal of Food Products Marketing, 26(9), 581-599. Doi: https://doi.org/10.1080/10454446.2020.1846148.
Asif, M., Xuhui, W., Nasiri, A., and Ayyub, S. (2018). Determinant factors influencing organic food purchase intention and the moderating role of awareness: A comparative analysis. Food Quality and Preference, 63, 144-150. Doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.foodqual.2017.08.006.
Aşık, N. A. (2019). X ve Z kuşağı tüketicilerin yiyecek tercihlerini etkileyen faktörler. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4) ,2599-2611. Doi: 10.21325/jotags.2019.489
Awan, H. M., Siddiquei, A. N. and Haider, Z. (2015). Factors affecting Halal purchase intention evidence from Pakistan’s Halal food sector. Management Research Review, 38(6), 640-660. Doi: 10.1108/MRR-01-2014-0022
Aziz, Y. A. and Chok, N. V. (2013). The role of Halal awareness, Halal certification, and marketing components in determining Halal purchase intention among non-Muslims in Malaysia: A structural equation modeling approach. Journal of International Food and Agribusiness Marketing, 25(1), 1-23. Doi: 10.1080/08974438.2013.723997
Bashir, A. M. (2019). Applying the institutional theory at the level of halal consumers: The case of Cape Town in South Africa. Journal of Food Products Marketing, 25(5), 527-548. Doi: 10.1080/10454446.2019.1607645
Başaran Alagöz, S. ve Demirel, E. (2017). Helal gıda sertifikalı ürünlerin tüketici davranışları üzerine etkisi: Konya ili üzerinde bir araştırma. Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 28(3), 451-472. Erişim adresi: https://sbedergi.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/343/files/28-sayi-yazi24-12112017.pdf
Dölekoğlu, C. Ö. ve Çelik, O. (2018). Y kuşağı tüketicilerin gıda satın alma davranışı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 55-66. Doi: 10.18016/ksutarimdoga.vi.474049.
Er, F. ve Sönmez, H. (2005). Temel istatistik eğitiminde R for wındows paket programı kullanımı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(2), 71-86.
Farhat, K., Aslam, W. and Sanuri, B. M. M. S. (2019). Predicting the intention of generation M to choose family takaful and the role of halal certification. Journal of Islamic Marketing, 10(3), 724-742. Doi: 10.1108/JIMA-12-2017-0143
Fishbein, M. and Ajzen, I. (1977). Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to theory and research. Journal of Business Venturing, 5, 177- I89. Doi: 0883.9026@OL§3.50
Fox, J., Nie, Z. and Byrnes, J. (2020). Sem: Structural Equation Models. R PackageVersion3.1-11. https://cran.r-project.org/package=sem (Erişim Tarihi:20.11.2020)
Göktürk, E. T. (2019). Tüketicilerin helal ürün satın alma tutumlarının incelenmesi: Planlı Davranış Teorisi bağlamında pilot bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://katalog.marmara.edu.tr/veriler/yordambt/cokluortam/9F0B697B-350E-7B40-8680-FFC8590FBA82/10256537.pdf
https://sozluk.gov.tr/ . Helal kavramı (Aralık, 2020) Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde.
Huda, (2017), World’s Muslim population, The Pew Research Institute, available at: www.thoughtco. com/worlds-muslim-population-2004480 (accessed 19 November 2017).
Ibrahim, H. ve Ismail, H. (2015). A generational cohort study of the relationship between religious intensity and religious assurance for the purchase of non-food products. International Journal of Economics and Financial Issues, 5, 330-334. Erişim adresi: https://search.proquest.com/docview/1701253161?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true
Izberk-Bilgin, E. ve Nakata, C. C. (2016). A new look at faith-based marketing: The global halal market. Business horizons, 59(3), 285-292. Doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.bushor.2016.01.005
Keskin, B. (2012). İstatistiksel güç analizi: Sosyal Bilimler alanında bir uygulama.( Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Khalek, A. A. ve Ismail, S. H. S. (2015). Why are we eating halal–using the theory of planned behavior in predicting halal food consumption among generation Y in Malaysia. International Journal of Social Science and Humanity, 5(7), 608-612. Doi: 10.7763/IJSSH.2015.V5.526
Khan, A. and Azam, M. K. (2016). Factors influencing halal products purchase intention in India: preliminary investigation. IUP Journal of Marketing Management, 15(1), 20-35. Erişim adresi: https://search.proquest.com/docview/1771700103/fulltextPDF/906AEA2BC2B34D3BPQ/1?accountid=16382
Kızgın, Y. ve Özkan, B. (2014). Tüketicilerin helal gıda tüketim eğilimlerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma. Business and management studies, An International Journal, 2(1), 18-37. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v2i1.62
Lada, S., Tanakinjal, G. H. and Amin, H. (2009). Predicting intention to choose halal products using theory of reasoned action. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 2(1), 66-76. Doi: 10.1108/17538390910946276
Marmaya, N. H., Zakaria, Z. and Desa, M. N. M. (2019). Gen Y consumers’ intention to purchase halal food in Malaysia: A PLS-SEM approach, Journal of Islamic Marketing, 10(3), 1003-1014. Doi: 10.1108/JIMA-08-2018-0136
Mukhtar, A., and Butt, M. M. (2012). Intention to choose Halal products: The role of religiosity. Journal of Islamic Marketing, 3(2), 108-120. Doi: 10.1108/17590831211232519
Omar, K. M., Mat, N. K. N., Imhemed, G. A., and Ali, F. M. A. (2012). The direct effects of halal product actual purchase antecedents among the international Muslim consumers. American journal of economics, 2(4), 87-92. Doi: 10.5923/j.economics.20120001.20
Pradana, M., Huertas-García, R. and Marimon, F. (2020). Muslim tourists’ purchase intention of halal food in Spain. Current Issues in Tourism, Baskı öncesi No. Baskı öncesi. 1-5. Doi: 10.1080/13683500.2020.1797647. (b).
Pradana, M., Wardhana, A., Rubiyanti, N., Syahputra, S., and Utami, D. G. (2020). Halal food purchase intention of Muslim students in Spain: Testing the moderating effect of need-for-cognition. Journal of Islamic Marketing, Baskı öncesi No. Baskı öncesi, 1-12. Doi 10.1108/JIMA-05-2020-0122. (a).
Sarı, E. ve Harta, G. (2018). Kuşakların Tüketim ve satın alma davranışları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 967-980. Erişim adresi: https://sosyalarastirmalar.com/cilt11/sayi61_pdf/6iksisat_kamu_isletme_turizm/sari_emre_gozdeharta.pdf
Setiawati, L. M., Chairy, C. and Syahrivar, J. (2019). Factors affecting the ıntention to buy Halal Food by the millennial generation: The mediating role of attitude. DeReMa (Development Research of Management): Jurnal Manajemen, 14(2), 175-188. Doi: http://dx.doi.org/10.19166/derema.v14i2.1738.
Sevim, N., Eroglu Hall, E. and Abu-Rayya, H. M. (2016). The role of religion and acculturation in the consumer ethnocentrism of Turkish immigrants in Germany. Religions, 7(3), 29. Doi:10.3390/rel7030029
Sherwani, M., Ali, A., Ali, A., and Hussain, S. (2018). Determinants of halal meat consumption in Germany. Journal of Islamic Marketing, 9(4), 863-883.b. Doi: 10.1108/JIMA-01-2018-0009
Sherwani, M., Ali, A., Ali, A., Hussain, S.,and Zadran, H. G. (2018). Determinants of muslim consumers’ Halal meat consumption: applying and extending the theory of planned behavior. Journal of Food Products Marketing, 24(8), 960-981.a. Doi: 10.1080/10454446.2018.1450173
Sudarsono, H. and Nugrohowati, R. N. I. (2020). Determinants of the intention to consume halal food, cosmetics and pharmaceutical products. The Journal of Asian Finance, Economics and Business (JAFEB), 7(10), 831-841. Doi: 10.13106/jafeb.2020.vol7.no10.831
Tatlı, H., Erdem, M. ve Arpacık, M. (2017). Tüketicilerin gıda tüketiminde helal gıda farkındalığı ve tutumu: Hanehalkı reisleri üzerine bir uygulama. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 37-53. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/439980
Tuhin, M. K. W., Miraz, M. H., Habib, M. M., and Alam, M. M. (2020). Strengthening consumers’ halal buying behaviour: role of attitude, religiosity and personal norm. Journal of Islamic Marketing, Cilt. Baskı öncesi No. Baskı öncesi.1-17. Doi: 10.1108/JIMA-07-2020-0220
Williams, K. C. ve Page, R. A. (2011). Marketing to the generations. Journal of Behavioral Studies in Business, 3(1), 37-53. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Robert_Page3/publication/242760064_Marketing_to_the_Generations/links/540f129d0cf2f2b29a3dd071.pdf
Yener, D. (2011). Tüketicilerin helal sertifikalı ürünlere karşı tutumlarını etkileyen faktörler ve risk algısı. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yüksekbilgili, Z. (2016). Tüketici karar verme tarzlarının kuşaklara göre değerlendirilmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 15(59), 1392-1402. Doi:10.17755/esosder.49225
Zakaria, Z., Majid, M. A., Ahmad, Z., Jusoh, Z., and Zakaria, N. Z. (2017). Influence of Halal certification on customers’ purchase intention. Journal of Fundamental and Applied Sciences, 9(5), 772-787. Doi: http://dx.doi.org/10.4314/jfas.v9i5s.55