Kenan ORÇANLI, Mustafa BEKMEZCİ, Zafer Mehmet FIRAT

İş Güvencesizliğinin İş Performansına Etkisinde Örgütsel Kimliğin Aracılık Etkisi

Günümüzde birçok araştırmacı tarafından iş performansı kavramı üzerinde, iş güvencesizliği ve örgütsel kimlik kavramlarının etkisinin olduğu bilinmektedir. Ulusal ve uluslararası yazında yapılan araştırmalarda iş performansı, iş güvencesizliği ve örgütsel kimlik kavramları ile bu kavramlar arasındaki ikili ilişkilerin araştırıldığı görülmüş, fakat iş performansı ile iş güvencesizliği olguları arasındaki ilişkide örgütsel kimlik kavramının aracılık etkisinin araştırılmadığı tespit edilmiştir. Bu kapsamda yapılan çalışma, iş performansı olgusu üzerinde iş güvencesizliğinin etkisinin ve bu etkide örgütsel kimlik kavramının aracılık rolünün olup olmadığını saptamayı amaçlamaktadır. Çalışmada kullanılan veriler, Kırıkkale ilindeki Pirinç Fabrikası Müdürlüğü personeline uygulanan üç adet ölçekten oluşan anket formu ile toplanmış ve kurulan modelin analizi Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) ile test edilmiştir. Çalışma evrenini Kırıkkale ilindeki Pirinç Fabrikası Müdürlüğü’nde görev yapan 105 çalışan oluşturmuştur. Yapılan çalışma, örgütsel kimlik olgusunun, iş güvencesizliği ile iş performansı arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolü olduğunu göstermektedir. Kısmi aracılık etkisi olan değişkenlerin arasındaki ilişkiler ile ilgili olarak yapılan Sobel Testi sonucunda iş güvencesizliği ile iş performansı değişkenleri arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu ve dolayısıyla örgütsel kimlik olgusunun iki değişken arasında kısmi aracılık etkisine sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

İş Performansı, İş Güvencesizliği, Örgütsel Kimlik.

The Mediation Effect of Organizational Identity in the Relationship between Job Insecurity and Job Performance

Today, it is known by many researchers that organizational identity and job insecurity has an impact on job performance. As a result of research conducted in domestic and foreign literature; it was determined that relations between job performance, job insecurity and organizational identity were investigated, but it was not determined that the mediation effect of organizational identity was investigated in the relationship between job performance and job insecurity. The aim of this study is to determine whether organizational identity have a mediation role in the effect of job insecurity on job performance or not. The data used in the study were gathered with the three scales applied to the personnel of the Brass Factory Directorate in Kırıkkale province and the analysis of the model was tested with Structural Equation Modeling (SEM). The study population consisted of 105 employees working in the Brass Factory Directorate in Kırıkkale province. As a result of this study, it was concluded that organizational identity has had a partial mediation role in the relationship between job insecurity and job performance. As a result of the Sobel Test conducted in relation to the relationships between the variables with partial mediating effect; it was confirmed that there was a significant relationship between job insecurity and job performance and that organizational identity had a partial mediation effect between two variables.

Keywords:

Job Performance, Job Insecurity, Organizational Identity,

PDF

___

Ak, M. (1998). Kurumsal kimlik ve imaj. İstanbul: Işıl Ofset Ltd.

Altaş, S.S. ve Çekmecelioğlu, H.G. (2015). Örgütsel adalet algısının iş tatmini, örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkileri: okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(3), 421-439.

Ashford, S.J., Lee, C. ve Bobko, P. (1989), Content, causes, and consequences of job insecurity: A theory-based measure and substantive test, Academy of Management Journal, 4, 803–829.

Balmer, J.M.T. (2001). Corporate identity, corporate branding and corporate marketing - seeing through the fog. European Journal of Marketing, 35(3/4), 248-291.

Bayram, N. (2010). Yapısal eşitlik modellemesine giriş AMOS uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi.

Broon, P.S. (2010). Reputation, communication and the corporate brand. In (R. L. Heath Ed.), The Sage Handbook Of Public Relations (307-320), Los Angeles: Sage.

Bush, R.P., Bush, A.J., Ortinau, D.J. ve Hair, J.F. (1990). Developing a behavior-based scale to assess retail salesperson performance. Journal of Retail, 66(1), 119–36.

Celep, H. (2010). Kamu sektöründe performans yönetimi ve ölçümü. Mesleki Yeterlilik Tezi. Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.

Cheng, G.H.L. ve Chan, D.K.S. (2008). Who suffers more from job insecurity? A meta-analytic review, Applied Psychology, 57(2), 272-303.

Chirumbolo, A. ve Areni, A. (2005). The influence of job insecurity on job performance and Absenteeizm: The moderating effect of work attitudes. University “G. D’Annunzio” of Chieti-Pescara. Journal of Industrial Psychology, 31 (4), 65-71

Çakır, Ö. (2007). İşini kaybetme kaygısı: İş güvencesizliği. Çalışma ve Toplum, 1, 117-140.

Çekmecelioğlu, H.G ve Pelenk, S.E. (2015). Örgütsel engellerin, örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkileri: Kocaeli Lastik İşletmelerinde bir araştırma. KOSBED, 29, 143-164.

Çelebi, İ. (2017). İşletmelerde iş güvencesizliğinin tükenmişliğe ve performansa etkileri ve adıyaman bölgesindeki işletmelerde bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.

Dereli, B. (2012). İş güvencesizliği kavramı ve banka çalışanlarının iş güvencesizliğine yönelik algılarının demografik özelliklerine göre incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11(21), 237-256

Derin, N. ve Demirel, E.T. (2010). Kurum imajının kurum kimliği açısından açıklanabilirliği: İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 13(2), 155-193.

De Witte, H. (1999). Job insecurity and psychological well-being: Review of the literature and exploration of some unresolved issues. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(2), 155-177.

Downey, S.M. (1986-1987). The relationship between corporate culture and corporate identity. Public Relations Quarterly, 31(4), 7-12.

Dursun, S. ve Bayram, N. (2013). İş güvencesizliği algısının çalışanların kaygı düzeyleri üzerine etkisi: Bir uygulama, “İş-Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(3), 22-27.

Empson, L. (2004). Organizational identity change: Managerial regulation and member identification in an accounting acquisition. Accounting, Organizations and Society, 29, 759-781.

Erkuş, A. ve Fındıklı, M.A. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302-318.

Evans, J.D. (1996). Straightforward statistics for the behavioral sciences. Pacific Grove. CA: Brooks/Cole Publishing.

Greenhalgh, L. ve Rosenblatt, Z. (1984). Job insecurity: Toward conceptual clarity. Academy of Management Review, 9(3), 438-448.

Gültekin, Z. (2019). İş güvencesizliğinin psikolojik iyi oluşa ve performansa etkisinde meslekî bağlılığın aracılık rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.

Isaksson, K., Hellgren, J. ve Pettersson, P. (1998), Strukturomvandling inom Svensk detaljhandel: Uppföljning av Omorganisation och Personalminskning i KF/KDAB [Structural transformation in Swedish retail trade: Follow-up of a reorganization and layoff in KF/KDAB]. Reports from the Department of Psychology, No. 97/1998. Stockholm University, Stockholm.

Şimşek-Ilkım, N. ve Derin, N. (2018). Algılanan iş güvencesizliği, iş tatmini ve birey-örgüt uyumu kavramları arasındaki ilişkiler, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(36), 238-254.

İsaoğlu, F.G. (2004) Özel sektör çalışanlarında iş güvencesizliğinin öz yeterlik ve iş performansı ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Koçel, T. (2011). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım.

Koçer, S. (2017). Kurumsal web sitelerinin kurum kimliği açısından incelenmesi: En çok tercih edilen üniversiteler üzerine bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53),756-772.

Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 49, 57-91.

Mael, F., ve Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13, 103–123.

Marwick, N. ve Fill, C. (1997). Towards a framework for managing corporate identity. European Journal of Marketing, 31(5), 396-409.

Melewar, T.C. ve Karaosmanoğlu, E. (2006). Seven dimensions of corporate identity a categorisation from the practitioners’ perspectives. European Journal of Marketing, 40(7/8), 846-869.

Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayımcılık.

MKEK Pirinç Fabrikası Hakkında. 05 Mayıs 2019 tarihinde https://www.mkek.gov.tr/tr/page.aspx?id=69. adresinden erişildi.

Okay, A. (2012). Kurum kimliği. Ankara: MediaCat.

Olins, W. (2017). The new guide to identity: How to create and sustain change through managing identity, New York: A Gower Book.

Özaman-Boya, F. ve Demiral, Y. (2006). İş güvensizliği ve sağlık araştırmaları. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 7(27), 45-48.

Özbucak-Albar, B. (2018). İş güvencesizliği, tükenmişlik ve içsel işten ayrılma, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(26), 164-174.

Paşa, M., (2007). Stresin bireysel performans üzerindeki etkileri ve bir uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Pekdemir, I., Koçoğlu, M. ve Gürkan, G.Ç. (2014). Özerklik ve ödüllendirme algılarının çalışan performansı üzerindeki etkisinde çalışanın inovasyona yönelik davranışının aracılık rolüne yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi,43 (2), 332-350.

Piccoli, B., Callea, A., Urbini, F., Chirumbolo, A., Ingusci, E. ve De Witte, H. (2016). Job insecurity and performance: The mediating role of organizational identification, Personnel Review, 46(8), 1508-1522.

Preacher, K.J. ve Hayes, A.F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models: Behavior research methods. Instruments, and Computers, 36, 717-731.

Sverke, M., Hellgren, J. ve Naswall, K. (2002). No security: A meta-analysis and review of job insecurity and it’s consequences. Jourmal of Occupational Health Psychology, 7, 242–264.

Sverke, M., Hellgren, J., Naswall, K., Chirumbolo, A., Dewitte, H., ve Goslinga, S. (2004). The nature of job insecurity. In (M. Sverke, J. Hellgren, K. Naswall, A. Chirumbolo, H. De-Witte, S. Goslinga Ed.). Job Insecurity and Union Membership, (39-58), Brussels: SALTSA.

Şanlı, Ö. ve Arabacı, İ.B. (2016). Lise öğretmenlerinin örgütsel kimlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 443–458.

Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.

Turunç, Ö. (2010), Organizasyonlarda kontrol algılamalarının örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 251-269.

Tutar, H. ve Altınöz, M. (2010), Örgütsel iklimin işgören performansı üzerine etkisi: OSTİM imalat işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(2), 196-218.

Tüzün-Kalemci, İ. (2006). Örgütsel güven, örgütsel kimlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi: Uygulamalı bir çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.

Valibayova, G. (2018). İş güvencesizliği algısının iş stresi ve iş performansına etkisi: Araştırma görevlileri üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.

Yılmaz, A. ve Tanrıverdi, H. (2017). Aşçıların örgütsel destek algısının iş performansı üzerine etkisinde iş ortamı niteliğinin aracılık rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 5(3), 32-52.

4857 Numaralı İş Kanunu (2003). Resmi Gazete, (Sayı:25134). 05 Mayıs 2019 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/06/ 20030610.htm. adresinden erişildi.