Mustafa BEKMEZCİ, İbrahim Sani MERT, Hakan TURGUT

İş Arkadaşlarından ve Yönetimden Duyulan Tatminin Normatif Bağlılığa Etkisi: Kişilik Özelliklerinden Uyumluluğun Aracılık Rolü

Bu çalışmada, iş arkadaşlarından ve yönetimden duyulan tatminin normatif bağlılığa etkisinde kişilik özelliklerinden uyumlu kişilik özelliğinin aracılık etkisi araştırılmıştır. 228 özel hastane sağlık çalışanlarından anket yöntemi kullanılarak toplanan verinin nicel analizi sonucunda, iş arkadaşlarından tatmin ile normatif bağlılık arasında pozitif yönde ve anlamlı; yönetimden duyulan tatmin ile normatif bağlılık arasında pozitif yönde ve anlamlı; iş arkadaşlarından tatmin ile uyumlu kişilik özelliği arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Kişilik özelliklerinden uyumluluk ile normatif bağlılık arasında ve yönetimden duyulan tatmin ile kişilik özelliklerinden uyumluluk arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Çalışmada beklenilenin aksine uyumlu kişilik özelliğinin, iş arkadaşlarından tatmin ve yönetimden duyulan tatminin normatif bağlılığa etkisinde aracı rolü olmadığı tespit edilmiştir. Kurallara uyan, yardımsever ve insancıl olan bu kişilerin örgüte çok şey kazandıracağı muhakkaktır. Bu kişilerin performansının değerlendirilmesinde; diğer insanlara yardımcı olma, diğerlerinin gereksinimine öncelik verme gibi özellikleri dikkate alınmalı, bu özelliklerinden dolayı takdir edilmeli, katkıları görülmeli, özellikle maddi anlamda eşit imkânlar sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Normatif Bağlılık, Uyumluluk, İş Arkadaşlarından Tatmin

The Effect of Relationship with Co-Workers and Quality of Supervision on Normative Commitment: The Mediating Role of Agreeableness Personality Trait

In this study, the mediating role of agreeableness personality trait on the effect of relationship with co-workers and quality of supervision on normative commitment was investigated. The quantitative analysis of the data collected by survey method from 228 participants of private hospital workers showed that relationship with co-workers and normative commitment, quality of supervision and normative commitment, relationship with co-workers and agreeableness personality trait have a positive and significant relation. In contrast to the expectations, it was determined that agreeableness personality trait does not play an important role on the effect of relationship with co-workers and quality of supervision on normative commitment. It is certain that these people who follow the rules, helpful and humane, will contribute a lot to the organization. In assessing the performance of these people, characteristics such as assisting other people and giving priority to the needs of others should be considered. They should be appreciated for their characteristics; their contributions should be seen, and equal opportunities should be provided especially in financial terms.

Keywords:

Normative Commitment, Agreeableness, Relationship with Co-Workers,

PDF

___

Aslan, E. ve Kılıçlar, A. (2018). Otel işletmelerinde çalışanların kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkide iş tatmininin aracılık rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 360-375.

Agho, A.O., Mueller, C.W. ve Price, J.L. (1993). Determinants of employee job satisfaction: An empirical test of a causal model. Human Relations, 46(8), 1007-1027.

Allen, N.J. ve Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.

Aşan, Ö. ve Erenler, E. (2008). İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 203-216.

Attio, S., Wahid, S., Javaid, N., Kanwal, M. ve Shah, H.J. (2017). The impact of employees’ core self-evaluation, personality trait, management support, co-worker support on job satisfaction, and innovative work behavior. Pakistan Journal of Psychological Research, 32(1), 247-271.

Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The moderator mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.

Bono, J.E. ve Judge, T.A. (2004). Personality and transformational and transactional leadership: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 89(5), 901-910.

Bulut, M.B. (2017). Akademisyenlerin örgütsel bağlılıkları, kişilik özellikleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 362-370.

Crossman, A. ve Abou-Zaki, B., (2003) Job satisfaction and employee performance of Lebanese banking staff. Journal of Managerial Psychology, 18(4), 368-376.

Çekmecelioğlu, H.G. (2005). Örgüt ikliminin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 23-39.

Çelik, M. ve Yıldız, B. (2018). Hemşirelerde mesleki bağlılık, özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Kamu sektörü ve özel sektör karşılaştırması. Kastamonu Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2) 47-75.

Çetin, F. ve Basım, H.N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 81-94.

Demir, C. (2012). Kişilik özellikleri ve iş tatmini arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Malatya.

Digman, J. M. (1989). Five robust trait dimensions: development, stability, and utility, Journal of Personality, 57, 195-214.

Doğar, N. ve Gürsoy, A. (2017). Kişilikle örgütsel bağlılık arasındaki ilişki ve bu ilişkide iş tatmininin aracılık etkisi. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 27(1), 113-146.

Doğan, S. ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Biimler. Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.

Dole, C. ve Schroeder, R.G. (2001). The impact of various factors on the personality, job satisfaction and turnover intentions of professional accountants. Managerial Auditing Journal, 16(4), 234-245.

Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S.Z. ve Erat, S. (2004). Yönetim tarzı ve çalışma koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: Tekstil sektöründe bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 17-26.

Ergin, C. (1997). Bir iş doyumu ölçümü olarak iş betimlemesi ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 12(39), 25-36.

Fand, Y. (2001). Turnover propensity and its causes among Singapore nurses: An empirical study. International Journal of Human Resource Management, 12, 859-877.

Freeborn, D.K. (1998). Satisfaction, commitment, and psychological well-being among HMO physicians. The Permanente Journal, 2(2), 22-30.

Friday, S.S. ve Friday, E. (2003). Racioethnic perceptions of job characteristics and job satisfaction. Journal of Management Development, 22(5), 426-442.

Goldberg, L.R. (1992). International Personality Item Pool, 12.07.2018 tarihinde http://ipip.ori.org adresinden erişilmiştir.

Gordon, V. (2011). Exploring the job satisfaction of municipal clerks. Review of Public Personnel Administration, 31(2), 190-208.

Hatipoğlu, Z. ve Dündar, G . (2018). Örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişkinin X ve Y kuşaklarına göre farklılıklarının incelenmesi. Yorum Yönetim Yöntem Uluslararası Yönetim Ekonomi ve Felsefe Dergisi, 6(2), 43-56.

Hodgetts, R.M., (1991). Organisational behaviour: Theory and practice. USA: Maxwell Macmillan International Publishing Group.

Hogan, J. ve Kaiser, R.B. (2005). What we know about leadership? Review of General Psychology, 9(2), 169-180.

Hoş, C. ve Oksay, A. (2015). Hemşirelerde örgütsel bağlılık ile iş tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 1-24.

Ishfaq, A. ve Usman, R.S.L. (2011). Jobs satisfaction mediates relationship between facets of job and citizenship behavior: A study of female employees of banking sector of Pakistan. Information Management and Business Review, 3(4), 228-234.

İnce, M. ve Gül, H. (2005). Örgütsel bağlılık. Ankara: Çizgi.

İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Elips.

İşçan, Ö.F. ve Timuroğlu, M.K. (2007). Örgüt kültürünün iş tatmini üzerindeki etkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 119-135.

Jong, R.D.D., van der Velde, M.E.G. ve Jansen, P.G.W. (2001). Openness to experience and growth need strength as moderators between job characteristics and satisfaction. International Journal of Selection and Assessment, 9(4), 350-356.

Judeg, T.A., Thoresen, C.J., Bono, J.E. ve Patton, G.K. (2001). The job satisfaction-job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127(3), 376-407.

Lam, S.S.K. (1995). Quality management and job satisfaction: An empirical study. International Journal of Quality & Reliability Management, 12(4), 72-78.

Lim, S. (2008). Job satisfaction of information technology workers in academic libraries. Library and Information Science Research, 30(2), 115-121.

Limpanitgul, T., Boonchoo, P. ve Photiyarach, S. (2014). Coworker support and organisational commitment: A comparative study of Thai employees working in Thai and American airlines. Journal of Hospitality and Tourism Management, 21, 100-107.

Luthans, F. (2005). Organisational behavior. New York: McGraw-Hill.

Mcdonald, D.J. ve Makin, P.J. (2000). The psychological contract, organisational commitment and job satisfaction of temporary staff. Leadership & Organization Development Journal, 21(2), 84-91.

Meyer, J.P. ve Allen, N.J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resources Management Review, 1, 61-89.

Meyer, J.P., Allen, N.J. ve Smith, C.A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78, 538-551.

Miller, K.I. ve Monge, P.R. (1986). Participation, satisfaction and productivity: A meta-analytic review. Academy of Management Review, 29(4), 727-753.

Moorman, R.H. (1993). The influence of cognitive and affective based job satisfaction measures on the relationship between satisfaction and organizational citizenship behavior. Human Relations, 46(6), 759-776.

Ocak, S., Gider, Ö., Gider, N. ve Top, M. (2017). Kişilik özelliklerinin örgütsel bağlılık ve örgütsel özdeşleşme üzerinde etkileri: Bir kamu hastanesi örneği. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 82, 105-126.

Oshagbemi, T. (2000). Satisfaction with co-worker’s behavior. Employee Relations, 22(1), 88-106.

Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2001). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Panaccio, A. ve Vandenberghe, C. (2012). Five-factor model of personality and organizational commitment: The mediating role of positive and negative affective states. Journal of Vocational Behavior, 80, 647-658.

Porter, L.W., Steers, R.M. ve Mowday, R.T. (1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.

Recepoğlu, E., Kılınç, A.Ç., Şahin, F. ve Er, E. (2013). Öğretim elemanlarının kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 603-617.

Richards, B., O’Brien, T. ve Akroyd, D. (1994). Predicting the organizational commitment of marketing education and health occupations education teachers by work related rewards. JITE, 32(1). 01 Aralık 2010 tarihinde http://scholar.lib.vt.edu/ejournals/JITE/v32n1/Richards.html adresinden erişilmiştir.

Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2012). Örgütsel davranış. (İ. Erdem Ed.), Ankara: Nobel.

Savery, L.K., (1996). The congruence between the importance of job satisfaction and the perceived level of achievement. Journal of Management Development, 15(6), 18-27.

Schneider, B. ve Dachler, H.P. (1978). A note on the stability of the job descriptive index. Journal of Applied Psychology, 63, 650-653.

Sekaran, U. (1992). Research methods for business. Canada: John Wiley&Sons.

Sığrı, Ü. ve Basım, N. (2006). İşgörenlerin iş doyumu ile örgütsel bağlılık düzeylerinin analizi: Kamu ve özel sektöründe karşılaştırmalı bir araştırma. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 131-154. 13.02.2019 tarihinde http://dergipark.gov.tr/download/article-file/289524 adresinden erişilmiştir.

Steers, R.M. (1991). Introduction to organisational behavior. (4th Ed.), USA: Harper Collins Publishers Inc.

Sullivan, S.E. ve Baghat, R.S. (1992). Organizational stress, job satisfaction, and job performance: Where do we go from here? Journal of Mana-gement, 18(2), 353-375.

Tabak, A., Şeşen, H. ve Türköz, T. (2012). Liderlikte güncel konular. Ankara: Detay Yayıncılık.

Tatar, A. (2017). Büyük beş kişilik testinin Türkçe’ye çevirisi ve beş faktör kişilik envanteri kısa formu ile karşılaştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(1), 51-61.

Tella, A., Ayeni, C.O. ve Popoola, S.O. (2007). Work motivation, job satisfaction and organizational commitment of library personnel in academic and research libraries in Oyo state, Nigeria. Library Philosophy and Practice, 1-16.

Wasti, S.A. (2000). Meyer ve Allen’in üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik analizi, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 25-27 Mayıs, Kayseri, 401-410.

Wasti, S.A. (2003). Organizational commitment, turnover intentions and the influence of cultural values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 303-321.

Yang, X. ve Wang, W. (2013). Exploring the determinants of job satisfaction of civil servants in Beijing, China. Public Personnel Management, 42(4), 556-587.

Yeşil, S. ve Dereli, S.F. (2012). Örgütsel adalet ve iş tatmini üzerine bir alan çalışması. Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 105-122.

Yılmaz, K. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2), 1-14.