Ergenlerde Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımını Azaltmaya Yönelik Bir Psikoeğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı günümüzde ergenlerin yaşamında birçok açıdan (psikolojik ve fiziki sağlık, akademik, finansal, toplumsal vb) önemli bir problem haline gelmeye başlayan akıllı telefonların problemli kullanımını azaltmaya dönük hazırlanan psikoeğitim programının etkililiğini incelemektir. Araştırmada iç içe karma desen kullanılmıştır. Araştırmada ortalama,standart sapma, Kruskal Wallis H Testi, Friedman Mertebeler Testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi, Mann-Whitney U Testi ve içerik analizi kullanılmıştır. Oturumların hazırlanmasında ergenler, veliler ve rehber öğretmenlerle yapılan görüşmeler ve ilgili alanyazın dikkate alınmıştır. Hazırlanan 11 oturumluk psikoeğitim programının ergenlerde akıllı cep telefonunun problemli kullanımını azaltmadaki etkililiğini test amacıyla 3x3’lük (deney, kontrol ve plasebo X öntest-sontest-izleme testi) split plot faktöryel desen kullanılmıştır. Araştırmanın deney, kontrol ve plasebo gruplarında 10’ar ortaöğretim öğrencisi yer almıştır. Elde edilen bulgulara göre uygulanan 11 oturumluk psikoeğitim programının ergenlerde akıllı telefonların problemli kullanımını azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca programın bitişinde deney grubu öğrencilerinden grubun etkililiğine ilişkin alınan görüşlerin de programın etkili olduğunu yönündedir. Elde edilen bulgular tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Akıllı telefonların problemli kullanımı, psikoeğitim programı, ergenler, iç içe karma desen

Examination of The Effectiveness of A Psychoeducation Program to Reduce The Problematic Use of Smartphone in Adolescents

The aim of this study is to examine the effectiveness of the psychoeducation program designed to reduce the problematic use of smartphones, which has become an important problem in adolescents' lives in many aspects (psychological and physical health, academic, financial, social, etc.). Embedded mixed methods research design was used in the study. Mean, standard deviation, Kruskal Wallis H Test, Friedman Rank Test, Wilcoxon Signed Ranks Test, Mann-Whitney U Test and content analysis were used in the study. Interviews with adolescents, parents and guidance counselors and related literature were taken into consideration during the preparation of the sessions. In order to test the effectiveness of the 11-session psychoeducation program in reducing the problematic use of smartphones in adolescents, a 3x3 split-plot (experimental, control and placebo X pretest-posttest-monitoring test) was used. The experimental, control and placebo groups of the study included 10 high school students in each group. According to the findings, an 11-session psychoeducation program was found to be effective in reducing the problematic use of smart phones in adolescents. In addition, the opinions of the experimental group students about the effectiveness of the group at the end of the program is that the program is effective. The findings were discussed and some suggestions were made.

Keywords:

Problematic use of smartphones, psychoeducation program, adolescents, embedded mixed method design,

PDF

___

Augner, C. ve Hacker, G. W. (2012). Associations between problematic mobile phone use and psychological parameters in young adults. International Journal of Public Health, 57(2), 437-441.
Chiu S. I., Lee J. Z. ve Huang, D. H. (2004). Video game addiction in children and teenagers in Taiwan. CyberPsychology & Behavior, 7(5), 571-581.
Choi, N. (2015). The Effects of a smartphone addiction education program for young adult females. International Journal of u-and e-Service, Science and Technology, 8(12), 277-284.
Choi, I. H., Jang, M. J. ve Lee, D. M. (2017). Development of narrative therapy counseling program for prevention of adolescents’ smartphone addiction. Journal of The Korean Society for Computer Game, 30(1), 11-23.
Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (Y. Dede ve SB Demir, Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık. (Orijinal Basım 2011).
Çağan, Ö., Ünsal, A. ve Çelik, N. (2014). Evaluation of college students’ the level of addiction to cellular phone and investigation on the relationsship between the addiction and the level of depression. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 831-839.
Çetin, F. H., Pamuk, M. ve Donmuş, V. (2015). Ergenlerde problemli cep telefonu kullanımı ile akademik erteleme arasındaki ilişkide internet bağımlılığının aracılık rolünün incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 22(1), 61.
Erdogan, U., Pamuk, M., Eren-Yuruk, S. ve Pamuk, K. (2013, 17-18 October). Academic procrastination and mobile phone. Paper presented at International Academic Conference on Education, Teaching and E-learning, Czech Republic.
Erkan, S. ve Kaya, A. (2005). Deneysel olarak sınanmış grupla psikolojik danışma ve rehberlik programları II. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Erkan, S. ve Kaya, A. (2009). Deneysel olarak sınanmış grupla psikolojik danışma ve rehberlik programları III. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Erkan, S. ve Kaya, A. (2015a). Deneysel olarak sınanmış grupla psikolojik danışma ve rehberlik programları I. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Erkan, S. ve Kaya, A. (2015b). Deneysel olarak sınanmış grupla psikolojik danışma ve rehberlik programları III. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Fırat, N. ve Çelik, S. B. (2017). Cep telefonu bağımlılığı ölçeği (CBÖ)’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 14(3), 2875-2887.
Güçray, S.S., Çekici, F. ve Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psikoeğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
Günüç, S. ve Kayri, M. (2010). Türkiye’de internet bağımlılık profili ve internet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 220-232.
Güzeller, C.O., ve Coşguner, T. (2012). Development of a problematic mobile phone use scale for Turkish adolescents. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(4), 205-211.
Hadlington, L. J. (2015). Cognitive failures in daily life: Exploring the link with internet addiction and problematic mobile phone use. Computers in Human Behavior, 51, 75-81.
Hayırcı, B. (2019). Lise öğrencilerinin akıllı telefon bağımlılık düzeyleri ile sosyal kaygı ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
Hong, F. Y., Chiu, S. I., ve Huang, D. H. (2012). A model of the relationship between psychological characteristics, mobile phone addiction and use of mobile phones by Taiwanese university female students. Computers in Human Behavior, 28(6), 2152-2159.
Jenaro, C., Flores, N., Gómez-Vela, M., González-Gil, F. ve Caballo, C. (2007). Problematic internet and cell-phone use: Psychological, behavioral, and health correlates. Addiction research & theory, 15(3), 309-320.
Johnson, R.B., Onwuegbuzie, A.J. ve Turner, L.A. (2007). Toward a definition of mixed methods research. Journal of mixed methods research, 1(2), 112-133.
Kaltiala-Heino, R., Lintonen, T. ve Rimpelä, A. (2004). Internet addiction? Potentially problematic use of the Internet in a population of 12–18 yearold adolescents. Addiction Research & Theory, 12(1), 89-96.
Kubey, R. ve Csikszentmihalyi, M. (2002). Television addiction. Scientific American, 286(2), 74-81.
Kutlu, M. ve Pamuk, M. (2017). Üniversite öğrencilerinde cep telefonunun problemli kullanımının kişilik bağlamında incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 14(2), 1263-1272.
Lee, C. ve Lee, S. J. (2017). Prevalence and predictors of smartphone addiction proneness among Korean adolescents. Children and Youth Services Review, 77, 10-17.
Lee, H., Seo, M.J. ve Choi, T.Y. (2016). The Effect of home-based daily journal writing in Korean adolescents with smartphone addiction. Journal of Korean medical science, 31(5), 764-769.
Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M. ve Gentile, D. A. (2015). The Internet gaming disorder scale. Psychological assessment, 27(2), 567-582.
Lian, L. ve You, X. (2017). Specific virtues as predictors of smartphone addiction among chinese undergraduates. Current Psychology, 36, 376–384.
Mert, A. ve Özdemir, G. (2018). Yalnızlık duygusunun akıllı telefon bağımlılığına etkisi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(1), 88-107.
O'Connor, S. S., Whitehill, J. M., King, K. M., Kernic, M. A., Boyle, L. N., Bresnahan, B. W., . . . Ebel, B. E. (2013). Compulsive cell phone use and history of motor vehicle crash. Journal of Adolescent Health, 53(4), 512-519.
Özen, S. ve Topcu, M. (2017). Tıp fakültesi öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı ile depresyon, obsesyon-kompulsiyon, dürtüsellik, aleksitimi arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 18(1), 16-24.
Pamuk, M. (2017). Ergenlerde akıllı cep telefonunun problemli kullanımını azaltmaya yönelik bir psikoeğitim programın etkililiğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Pamuk, M. ve Atli, A. (2016). Development of a problematic mobile phone use scale for university students: Validity and reliability study. Düşünen Adam: The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29(1), 49-59.
Pamuk, M., Kutlu, M. ve Kuloğlu, A. (2016, 3-5 Kasım). Üniversite öğrencilerinde cep telefonunun problemli kullanımı ve öğrenci tükenmişliği. I. International Academic Research Congress’te sözlü bildiri olarak sunulmuştur, Antalya.
Roser, K., Schoeni, A., Foerster, M. ve Röösli, M. (2016). Problematic mobile phone use of Swiss adolescents: is it linked with mental health or behaviour?. International journal of public health, 61, 307–315.
Sahın, S., Ozdemir, K., Unsal, A. ve Temiz, N. (2013). Evaluation of mobile phone addiction level and sleep quality in university students. Pak J Med Sci, 29,4,913-918.
Samaha, M. ve Hawi, N. S. (2016). Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Computers in Human Behavior, 57, 321-325.
Shin, J. H. ve Jang, M. (2016). Effect of group sandplay therapy to be addicted youth’ s addiction levels and anxiety. Journal of Symbols & Sandplay Therapy, 7(1), 39-55.
Şar, A. H. (2013). Examination of loneliness and mobile phone addiction problem observed in teenagers from the some variables. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 1207-1220.
Tan, Ç., Pamuk, M. ve Dönder, A. (2013). Loneliness and mobile phone. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 103, 606-611.
Tao, S., Wu, X., Zhang, Y., Zhang, S., Tong, S. ve Tao, F. (2017). Effects of sleep quality on the association between problematic mobile phone use and mental health symptoms in Chinese college students. International journal of environmental research and public health, 14(2), 185, 1-10.
Tohumcu, M. U., Karsli, T. A., Bahadir, E. ve Kalender, B. (219). İnternet ve akıllı telefon bağımlılığı ile benlik saygısı ve yalnızlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 773-787.
Türkiye İstatistik Kurumu (2016). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2016, Sayı: 21779. http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri. do?id=21779 . Erişim Tarihi: 24 Aralık, 2017.
Wang, J. L., Wang, H. Z., Gaskin, J. ve Wang, L. H. (2015). The role of stress and motivation in problematic smartphone use among college students. Computers in Human Behavior, 53, 181-188.
Wang, C.C. ve Yang, H.W.(2007). Passion and dependency in online shopping activities. CyberPsychology & Behavior, 10(2), 296-298.
Yang, K.M. (2016). The effect of self-esteem and depression on smartphone addiction among university students. Journal of the Korea Convergence Society, 7(1), 113-123.
Yang, Y. S., Yen, J. Y., Ko, C. H., Cheng, C. P. ve Yen, C. F. (2010). The association between problematic cellular phone use and risky behaviors and low self-esteem among Taiwanese adolescents. BMC public health, 10(1), 1-8.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, G., Şar, A.H. ve Civan, S. (2015). Investigation of adolescent mobile phone addiction by social anxiety effect of some variable. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(2), 20-37.
Yu, H.G. ve Son, C. (2016). Effects of ACT on smartphone addiction level, selfcontrol, and anxiety of college students with smartphone addiction. Journal of Digital Convergence, 14(2), 415-426.