Çoklu Deneyimin Sembolik Mekânları: Alışveriş Merkezleri

Bu çalışmada modern kent yaşamının merkezinde yer alan alışveriş merkezleri; çoklu deneyimin sembolik mekânları olarak nitelendirilmektedir. Buralar kent sakinlerinin birçok şeyi aynı çatı altında, eşzamanlı olarak deneyimleyebildiği mekânlardır. Bu yönüyle alışveriş merkezleri yalıtılmış ve steril bir sosyal ortam sunmaktadırlar. Bu şekilde kitleleri büyüleyerek daha yoğun olarak kendilerine çekebilmek için birbirinden alabildiğince farklı deneyimleri tek bir çatı altında sunarak işlevselliklerini arttırmaktadırlar. Bu açıdan düşünüldüğünde, alışveriş merkezlerinin pek çok insan için sosyalleşme mekânı olmanın ötesinde başlı başına bir sosyalleşme vasıtasına dönüştükleri gözlenmektedir. Çalışmada alışveriş merkezlerinin sunmuş olduğu bu kurgusal ya da sembolik deneyim; neoliberalizm, kamusallık/kamusal alan, tüketimin manipülasyonu ve kültürel değerlerin metalaşması perspektiflerinden eleştirel bir bakış açısıyla ele alınmaktadır. Araştırma sonucunda alışveriş merkezlerinin eğlenme, dinlenme, seyretme/izleme, vakit geçirme, oyun oynama, statü/prestij ve kimlik edinme gibi tatmin vasıtaları sayesinde gündelik yaşamın sıkıcılığını, rutinliğini aşmaya hizmet ettiği sonucuna varılmıştır. 

Symbolic Spaces of Multiple Experience: Shopping Centers

In this article, shopping malls which are on the centre of modern urban life were characterized as symbolic spaces of multiple experiences. In these places urban dwellers can experience a lot of things at the same time and space. By this way shopping malls, provides an isolated and sterilized social environment. They increase their functionality, by providing various experiences which are deeply different from each other under one roof to fascinate and attract the masses. From this point of view it is observed that, for many people, shopping malls had been transformed to a medium of socialization rather than being a space for socialization.  In this work, this fictional or symbolic experience provided by shopping malls, were analysed in a critical point of view within the perspectives of neoliberalism, publicity/public space, manipulation of consumption and commodification of cultural values. As a result of research the article concluded that shopping malls serve to escape from the dullness of daily life routines by providing means of satisfaction such as prestige, status, identity formation and areas of spending time for entertainment, playing games, resting, relaxing and watching.

___

  • Adorno, T. W. (2011). Kültür endüstrisi. (Çev. N. Ülner, M. Tüzel ve E. Gen), İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Aytaç, Ö. (2017). Kent mekânlarının sosyo-kültürel coğrafyası. K. Alver (Der.), Kent sosyolojisi içinde (ss. 251-279), Ed. Köksal Alver, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
  • Aytaç, Ö. (2006). Tüketimcilik ve metalaşma kıskacında boş zaman. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 27-53
  • Bali, R. A. (2013). Tarz-ı hayat’tan life style’a. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Banerjee, T. (2001). The future of public space: beyond ınvented streets and reinvented places. Journal of the American Planning Association, Wntr, 67, .9-24.
  • Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu. (Çev. H. Deliçaylı, F. Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
  • Baudrillard, J. (2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri. (Çev. O. Adanır ve A. Bilgin), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Baudrillard, J. (2014). Nesneler sistemi. (Çev. O. Adanır), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Bocock, R. ve Kenneth T. (Ed.) (l992). Social and cultural forms of modernity. Oxford, Blackwell Publishing Ltd.
  • Bourdieu, P. (2016). Ayrım, beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. (Çev. D. F. Şannan ve A. G. Berkkurt), Ankara: Heretik Yayınları.
  • Castells, M. (1997). Kent, sınıf ve iktidar. (Çev. A. Erendil), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
  • Chaney, D. (l999), Yaşam tarzları. (Çev. İ. Kutluk), Ankara: Dost Kitabevi.
  • Douglas, M. (2017), Saflık ve tehlike. (Çev. E. Ayhan), İstanbul: Metis Yayınları.
  • Durakbaşa, A. ve Cindoğlu, D. (2003). Tezgâh üstü karşılaşmalar-toplumsal cinsiyet ve alışveriş deneyimi. D. Kandiyoti ve A. Saktanber (Ed.), Kültür fragmanları (Türkiye’de gündelik hayat) içinde (ss. 84-100). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Ertürk, H. ve Karakurt Tosun, E. (2009). Küreselleşme sürecinde kentlerde mekânsal, sosyal ve kültürel değişim: Bursa örneği. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 37-52.
  • Friedman, T. (2006). Dünya düzdür. (Çev. L. Cinemre), İstanbul: Boyner Yayınları.
  • Harvey, D. (2012a). Sermayenin mekânları. (Çev. B. Kıcır, D. Koç, K. Tanrıyar ve S. Yüksel), İstanbul: Sel Yayınları.
  • Harvey, D. (2012b). Sermaye muamması. (Çev. S. Savran), İstanbul: Sel Yayınları. Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. (Çev. N. Plümer ve A. Gölcü), Ankara: Nirengi Kitap
  • Lefebvre, H. (2016). Mekânın üretimi. (Çev. I. Ergüden), İstanbul: Sel Yayınları. Müğan Akıncı, G. (2013). Gençler ve alışveriş merkezleri (avm’ler): avm kullanım tercihleri hakkında bir alan çalışması. Megaron, 8(2), 87-96.
  • Ritzer, G. (2000). Büyüsü bozulmuş dünyayı büyülemek. (Çev. Ş. S. Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Ritzer, G. (2011a). Küresel dünya. (Çev. M. Pekdemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Ritzer, G. (2011b). Toplumun mcdonaldlaştırılması. (Çev. Ş. S. Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Ritzer, G. (2012). “Hyperconsumption” and “hyperdebt”: a “hypercritical” analysis. Ralph Brubaker, Robert M. Lawless and Charles J. Tab (Ed.), A Debtor World, inside (pp. 60-80). England: Oxford University Press.
  • Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve kültür. (Çev. A. Eker), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
  • Topal, A. (2003). Global kapitalizmde sermaye birikimi için yeni mekânsal ölçekler: dünya kentleri/global kentler. Çağdaş Yerel Yönetimler, 12(2), 41-61.
  • Torlak, Ö., Remzi A. ve Özdemir, Ş. (2017). Pazarlama ilkeleri ve yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
  • Urry, J. (1999). Mekânları tüketmek. (Çev. R. G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Vincenzo, G. (2018). Tüketim katedrali. (Çev. İ. Aydın), Nihayet Dergi, Sayı 40, Nisan
  • Vural, T. ve Yücel, A. (2006). Çağımızın yeni kamusal mekânları olarak alışveriş merkezlerine eleştirel bir bakış. İTÜdergisi, mimarlık, planlama, tasarım, 5(2), 97-106
  • Yırtıcı, H. (2005). Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Zepp, I. G. (1997). The new religious ımage of urban america, the shopping mall as ceremonial center. University press of Colorado
  • Zukin, S. (1998). Urban lifestyles: diversity and standardisation in spaces of consumption. Urban Studies, 35(5), 825-839.