Arktik Bölgesi Siyaseti: Ottava Deklarasyonu’ndan Bugüne Aktör Politikaları Ve Çin’in Kutup İpek Yolu Projesi

Arktik giderek artan bir jeopolitik, jeostratejik ve jeoekonomik değerle birlikte uluslararası siyasetin gündeminde yer bulmaktadır. Küresel iklim değişikliğinin bir boyutu olan küresel ısınmanın yarattığı etki, buzullarla kaplı ve iklimi oldukça sert bu bölgede köklü değişimler yaratmaktadır. Bölgedeki buzulların erimesi çevresel bir tehdit ve ekolojik bir dönüşüm oluştururken siyasi, ekonomik, bilimsel, askeri, ticari alanlarda da ortaya çeşitli fırsatlar çıkarmaktadır. Hem bölge hem de bölge dışı aktörler de bir yandan uluslararası güvenlik meselesi haline gelen küresel ısınmaya yönelik çalışmalar yürütmek isterken diğer taraftan ulusal çıkarları bağlamında paylaşımdan pay alma iradesi göstermektedirler. Bu kapsamda bölge giderek büyük aktörlerin politikalarının yoğunlaştığı bir odak noktası haline gelmiştir. Arktik ayrıca uluslararası alanın yükselen gücü olan Çin’in ise küresel açılımını sergilediği yerlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Bölgedeki alternatif ticaret yolu güzergâhı, enerji kaynakları, değerli madenler, bilimsel keşifler, turizm gibi potansiyeller Çin’in yöneliminin temel güdülerini oluşturmaktadır. 2018 yılında açıklanan “Beyaz Kitap” ile Çin Arktik politikasının resmi ana hatlarını çizmiş ve Yol ve Kuşak Projesinin bir ayağını oluşturacak olan Kutup İpek Yolu girişimini açıklamıştır. Bu çalışmada öncelikle Arktik Bölgesinin kısa bir tanıtımına yer verilecek, ardından Ottava Deklarasyonu uyarınca 1996 yılında bölgedeki 8 devlet ve yerel halkların üyelerini oluşturduğu Arktik Konseyi’ne değinilecektir. Arkasından da Arktik’teki aktörlerin politikalarının genel hatları ele alınacak ve bir bölge dışı aktör olan Çin’in Arktik siyaseti, Kutup İpek Yolu projesi üzerinden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Arktik, Arktik Konseyi, Çin, Kutup İpek Yolu

Arctic Region Politics: Actor Policies From Ottawa Declaration To Today And China's Polar Silk Road Project

The Arctic is on the agenda of international politics, with an increasing geopolitical, geostrategic and geoeconomic value. The impact of global warming, which is a dimension of global climate change, has created a radical change on the region which is covered with glaciers and has a very harsh climate. While the melting of glaciers in the region creates an environmental threat and an ecological transformation, it presents various opportunities in political, economic, scientific, military and commercial fields. Both regional and non-regional actors, on the one hand, want to carry out studies on global warming, which have become an international security issue, on the other hand, they show the will to get share from the context of their national interests. In this sense, Arctic has gradually become a focal point in which the policies of great actors are concentrated. The Arctic also stands out as one of the places where China, the rising power of the international area, exhibits its global expansion. Potentials such as alternative trade route, energy resources, valuable metals, scientific discoveries, tourism in the region are the main lines of China's orientation. With the “White Book” announced in 2018, China laid out the official outline of the Chinese Arctic policy and explained the idea of the Polar Silk Road, which will form one leg of the Belt and Road Initiative. In this study, first of all, a brief introduction to the Arctic Region will be given, and then the Arctic Council, which was formed according to Ottawa Declaration by 8 states and local people in the region, will be included. Then, the general outlines of the policies of the actors in the Arctic will be discussed and as an outer actor China’s Arctic policy will be examined through the Polar Silk Road project.

Keywords:

Arctic, Arctic Council, China, Polar Silk Road,

PDF

___

Alexeeva, O. ve Lassare, F. (2018). An analysis on Sino-Russian cooperation in Arctic in the BRI era. Advances in Polar Sciences, 29(4), 269-282.

Altıner Coşkuner, S. (2018). Antarktika Kıtasındaki Hukuki Rejim ve Türkiye’nin Kıtadaki Varlığı. Ankara Hacı Bayram Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(3), 113-129.

AMAP (2019). Arctic climate change update 2019: an update to key findings of snow, water, ice and permafrost in the Arctic. Arctic Monitoring and Assessment Programme, Tromso: Narayana Press.

Antarktika Antlaşması (1959). Secretariat of the Antarctic treaty. en son 14.04.2020 ve 28.04.2020 tarihinde https://www.ats.aq/e/antarctictreaty.html adresinden erişilmiştir.

Arktik Konseyi (1996). Declaration on the Establishment of the Arctic Council: Joint Communique of the Governments of the Arctic Countries on the Establishment of the Arctic Council, Ottava, Kanada, en son 14.04.2020 tarihinde https://oaarchive.arctic-council.org/bitstream/handle/11374/85/EDOCS-1752-v2- ACMMCA00_Ottawa_1996_Founding_Declaration.PDF?sequence=5&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.

Arktik Konseyi (2011). Nuuk Declaration: On the occasion of the Seventh ministerial meeting of the arctic council”, Nuuk, Grönland, en son 02.04.2020 tarihinde https://oaarchive.arctic-council.org/handle/11374/92 adresinden erişilmiştir.

Arktik Konseyi (2019). Arktik konseyi resmi ağ sayfası. en son 14.04.2020 tarihinde https://arctic-council.org/en/ adresinden erişilmiştir.

Assef, N. (2018). China’s polar silk road: overview, challenges, and oppurtinities. SSRN Electronic Journal, 1-12.

Avrupa Komisyonu ve Yüksek Temsilcilik (2016). Joint communication to the European Parliament and the Council an integrated European Union policy for the Arctic. Brüksel.

Barents Euro-Arctic Cooperation (BEAC) (2020). En son 13.04.2020 tarihinde https://www.barentscooperation.org/en son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Bekkers, E., Francois, J. ve Rojas-Romagosa, H. (2015). Melting ice caps and the economic impact of opening the northern sea route. CPB Discussion Paper: 307. CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis, Amsterdam, 1-46.

Bloom, E. T. (1999). Establishment of the Arctic council. The American Journal of International Law, 93(3), 712-722.

Blunden, M. (2012). Geopolitics of Northern Sea route. International Affairs, 88(1), 115-129.

BM (1982). United Nations Convention on the Law of the Sea. Birleşmiş Milletler, en son 22.04.2020 tarihinde https://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Box, J. E. v.d. (2019). Key indicators of Arctic climate change: 1971-2017. Environmental Research Letters, 14, 1-18.

Chen, G. (2012). China’s emerging Arctic strategy. The Polar Journal, 2(2), 358-371.

Chun, Z (10.01.2020), “China’s Arctic Silk Road”, The Marimite Executive, https://www.maritime-executive.com/editorials/china-s-arctic-silk-road son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

CIA (2012). Global trends 2030: alternative worlds, national intelligence council. En son 18.04.2020 tarihinde https://globaltrends2030.files.wordpress.com/2012/11/global- trends-2030-november2012.pdf son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Cohen, A. (2011). Russia in the Arctic: Challanges to U.S. energy and geopolitics in the high north. S. J. Blank (Der.), Russia in the Arctic (ss.1-42), Strategic Studies Institute.

Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu, (2015). İpek yolu ekonomi kuşağı ile 21. yüzyıl deniz ipek yolunun ortaklaşa inşa edilmesini teşvik üzerine vizyon ve faaliyetler. Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Dışişleri Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı’nın Devlet Konseyi, http://istanbul.china- consulate.org/tur/xwdt/t1258666.htm son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Durdular, A. (2016). Çin’in kuşak yol projesi ve Türkiye-Çin ilişkilerine etkisi. Avrasya Etüdleri, 49, 77-97.

Friedberg, A. L. (2011). A Contest for Supremacy: China, America, and the Struggle for Mastery in Asia. New York ve Londra: W.W. Norton &Company.

Gautier, D. L. v.d. (2009). Assessment of undiscovered oil and gas in the Arctic. Science, 324, 1175-1179.

Gilmour, J. G. (2018). Icebreaker operation in the Arctic ocean. Journal of Military and Strategic Studies, 18(3), 16-30.

Graczyk, P. ve Koivurova, T. (2014). A new era in the Arctic council’s external relations? broader consequences of the nuuk observer rules for Arctic governance. Polar Record, 50(254), 225-236.

Grydehoj, A.; Greydehoj, A. ve Ackren, M. (2012). The globalization of the Arctic: Negotiating sovereignty and building communities in Svalbard, Norway. Island Studies Journal, 7(1), 99-118.

Güçlü Akpınar, B. (2017), uluslararası hukuk çerçevesinden Arktik güvenliği politikalarının analizi: Rusya ve ABD örneği. Savunma Bilimleri Dergisi, 16(2), 83-118.

Heininen, L. (2005),.Impacts of globalization, and the circumpolar north in world politics. Polar Geography, 29(2), 91-102.

Heininen, L. (2011). The end of the post-cold war in the Arctic. Nordia Geographical Publications, 40(4), 31-42.

Hossain, K. (2015). EU enlargement policy: do the policy responses from the arctic states recognise the EU as a legitimate stakeholder? Arctic Review on Law and Politics, 6(2), 89-110.

Huettman, F.; Schmid, M. (2014). Climate Change in the Arctic. A. J. Hund (Der.), Antarctica and the Arctic circle: a geographic encyclopedia of the Earth’s polar regions içinde (s.189-193). California: ABC-CLIO.

Hund, A. J. (2014). Arctic territorial claims and disputes. A. J. Hund (Der.), Antarctica and the Arctic circle: a geographic encyclopedia of the Earth’s polar regions içinde (s.105- 107). California: ABC-CLIO,

IASC (2020), The Arctic science summit week. en son 13.04.2020 tarihinde https://iasc.info/assw/about-assw son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Ilulissat Bildirisi, (2008). Arctic Ocean Conference. en son 01.04.2020 tarihinde https://arcticportal.org/images/stories/pdf/Ilulissat-declaration.pdf son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Ingimundarson, V. (2014). Managing a contested region: the Arctic council and the politics of Arctic governance. The Polar Journal, 4(1), 183-198.

Johnston, P.F. (2010). Arctic energy resources and global energy security. Journal of Military and Strategic Studies, 12(2), 1-20.

Kankaanpaa, P. ve Young, O. R. (2012). The effectiveness of the Arctic council. Polar Research, 31, 1-14.

Keskitalo, E. C. H. (2004). Negotiating the Arctic: The construction of an international region. New York ve Londra: Routledge.

Klimenko, E. (2020). Russia’s New arctic policy document signals continuity rather than change. Stockholm International Peace Research Institute, en son 12.04.2020 tarihinde https://sipri.org/commentary/essay/2020/russias-new-arctic-policy-document-signals-continuity-rather-change son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Kutluay Tutar, F. ve Bahsi Koçer, F. Ş. (2019). Çin’in yeni ipek yolu projesi: Bir kuşak bir yol. International Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 5(17), 618- 626.

Liu, N. (2018). Will China build a green belt and road in Arctic? RECIEL, 27, 55-62.

Liu, N. (2019). China’s Arctic policy and belt and road initiative: synergy or conflict. The Yearbook of Polar Law Online, 10(1), 431-434.

Mariia, K. (2019). China’s Arctic policy: present and future. The Polar Journal, 9(1), 94-112.

NASA (2020). Arctic Sea Ice Minumum. en son 15.04.2020 tarihinde https://climate.nasa.gov/vital-signs/arctic-sea-ice/ son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Northern Dimension (2020). en son 15.04.2020 tarihinde http://www.northerndimension.info/northern-dimension son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Nuttall, M. (Der.). (2004). Encyclopedia of the Arctic: vol I. New York ve Londra: Routledge.

Overland, J. (2019). The urgency of Arctic change. Polar Science, 21, 6-13.

Pazarcı, H. (2008). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitapevi.

Serreze, M. C. ve Barry, R. G. (2005). The Arctic climate system. Cambridge: Cambridge University Press.

Seval, H. F. (2019). Arktik bölge’de uluslararası siyasi düzen: teorik bir yaklaşım. Akdeniz İİBF Dergisi, 19 (Özel Sayı), 1-24.

Solli, P. E.; Wilson Rowe, E. ve Lidgren, W. Y. (2013). Coming into the cold: Asia’s Arctic interests. Polar Geography, 36 (4), 253-270.

Sorensen, A. T. (2013). From international governance to region building in the Arctic. New Global Studies, 7(2),155-182.

Sorensen, C.T.N. ve Klimenko, E. (2017). Emerging Chinese-Russian cooperation in the Arctic. SIPRI Policy Paper, 46.

Spohr, A. P. v.d. (2013). The militarization of the Arctic: political, economic and climate challenges. UFRGS Model United Nations Journal, 1,11-70.

Svalbard Antlaşması (1920). Treaty between Norway, The United States of America, Denmark, France, Italy, Japan, the Netherlands, Great Britain and Ireland and the British overseas Dominions and Sweden concerning Spitsbergen signed in Paris 9th February 1920 (Antlaşma Orijinal İsmi). en son 20.04.2020 tarihinde http://library.arcticportal.org/1909/1/The_Svalbard_Treaty_9ssFy.pdf son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

TDK, (15.03.2020). Güncel Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri resmi ağ sayfası en son 20.04.2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Teterka, B. (2014). Climate change and permafrost. A. J. Hund (Der.), Antarctica and the Arctic circle: A geographic encyclopedia of the Earth’s polar regions (s. 187-189). California: ABC-CLIO.

Central Committee of the Communist Party of China(t.y). The 13th Five-Year plan for economic and social development of the people’s republic of China: 2016-2020, Çev. Compilation and Translation Bureau, en son 20.04.2020 tarihinde https://en.ndrc.gov.cn/policyrelease_8233/201612/P020191101482242850325.pdf son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

The State Council Information Office of the People Republic of China, (2018), China Arctic policy. White Paper, en son 20.04.2020 tarihinde http://english.www.gov.cn/archive/white_paper/2018/01/26/content_281476026660336.htm adresinden erişilmiştir.

The State Council of the People Republic of China (2015). Action Plan on the Belt and Road Initiative. en son 20.04.2020 tarihinde http://english.www.gov.cn/archive/publications/2015/03/30/content_281475080249035.htm son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Tillman, H.; Jian, Y. ve Nielsson, E. T. (2018). The polar silk road: China’s new frontier of international cooperation. China Quarterly of International Strategic Studies, 4(3), 345- 362.

Tonami, A. (2016). Asian foreign policy in a changing arctic: the diplomacy of economy and science at new frontiers. Londra: Palgrave Macmillan.

USGS [United States Geological Survey] (2008). Circum-Arctic resource appraisal: estimates of undiscovered oil and gas north of the Arctic circle”, 1-4, en son 20.04.2020 tarihinde https://pubs.usgs.gov/fs/2008/3049/fs2008-3049.pdf son erişim: 28.04.2020 adresinden erişilmiştir.

Vardar Tutan, E. ve Arpalıer, S. (2020). Uluslararası ilişkilerde yeni rekabet alanı olarak Arktik. Barış Araştırmaları ve Çözümleri Dergisi, 8 (1), 21-59.

Xinhua, (2017), “Vision for Maritime cooperation under the belt and road initiative”, en son 20.04.2020 tarihinde http://www.xinhuanet.com/english/2017-06/20/c_136380414.htm adresinden erişilmiştir.

Xinmin, M.A. (2019). China’s Artic policy on the basis of international law: identification, goals, principles and positions. Marine Policy, 100, 265-279

Yılmaz, N. ve Çiftçi, A. (2013). Arktika bölgesi’nin siyasal önemi ve siyasal ve hukuksal statüsünün karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 1-16.

Young, O. R. (2009). The Arctic in play: Governance in a time of rapid change. The International Journal of Marine and Coastal Law, 24, 423-442.