AHİ ZİHNİYETİ-BURJUVA ZİHNİYETİ İKİLEMİ BAĞLAMINDA AHMET TABAKOĞLU ÖRNEĞİ

Ahilik, Anadolu Selçuklu Devleti ve Osmanlı Devleti’nde toplumsal, iktisadî ve idarî düzenin başlıca aktörlerinden birisi olarak dikkat çekmektedir. Ahi zihniyeti, İslâm ilkeleri ve Türk kültürü ile yoğrularak şekillenmiş ve kendine özgü bir girişimci tipolojisi oluşturmuştur. Diğer taraftan burjuvazi, içinden çıktığı Avrupa’nın sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik yapısı ile karşılıklı etkileşim içerisinde bulunmuştur. Burjuvazi, Batı orijinli birçok yazar tarafından, Avrupa’daki sosyoekonomik gelişmenin itici gücü olarak kabul edilmiştir. Bu noktadan hareketle, Osmanlı Devleti’nin modernleşme çabalarında bir milli burjuvazi oluşumu hedeflenmiş, fakat maddî ve kültürel unsurların etkisiyle bu hedef tasarlandığı gibi vücut bulamamıştır. Ahmet Tabakoğlu, ahi zihniyetinin varlığını/etkisini söz konusu uyuşmazlığın sebeplerinden birisi olarak görmektedir. Bu makalenin amacı Tabakoğlu’nun yaklaşımını esas alarak ahi zihniyeti – burjuva zihniyeti ikilemini analiz etmektir. Tabakoğlu’nun bu konudaki yazılarını temel kısıt alarak yola çıkan çalışma neticesinde, ahi zihniyetinin insan odaklı yapısı ile yenilikçi ve dinamik karakterle sivrilen burjuva zihniyeti sentezinin muhtemel faydalarına dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ahmet Tabakoğlu, Ahilik, Ahi Zihniyeti, Burjuvazi, Burjuva Zihniyeti

THE DILEMMA OF AKHI MENTALITY-BOURGEOIS MENTALITY: THE CASE OF AHMET TABAKOĞLU

Akhism stands out as one of the major institutions of the economic, social, and administrative system in the Anatolian Seljuk State and the Ottoman Empire. The Akhi mentality was shaped by Islamic principles and Turkish culture and created a unique entrepreneur typology. On the other hand, the bourgeoisie has close ties with the social, political, cultural, and economical structure of Europe. It is symbolized as a driving force of socioeconomic development in Europe by many Western-origin writers. Therefore, the formation of the national bourgeoisie was aimed at the modernization policies of the Ottoman Empire, however, it did not succeed as much as expected. Ahmet Tabakoğlu asserts the existence/influence of the akhi mentality as one of the leading reasons for this failure. This paper analyzes the dilemma of the akhi and bourgeois mentalities in the light of Tabakoğlu’s perspective. It is inferred that the synthesis between the bourgeois mentality symbolized with its innovative and dynamic characters and the human-oriented structure of the akhi mentality can enable a fruitful research framework.

Keywords:

Ahmet Tabakoğlu, Akhism, Akhi Mentality, Bourgeoisie, Bourgeois Mentality,

PDF

___

Bulut, M. (2017). Balkanlardaki Osmanlı medeniyetinde vakıf, iktisat ve finans. Adam Akademi, 7(2), 129-148.
Çizakça, M. (2013). Gerçekten de suçlu şeriat mıydı?. Academia. https://www.academia.edu/4588011/ Gercekten_de_Suclu_Seriat_miydi adresinden alındı.
Encyclopedia of Brittannica. (2020). Bourgeoisie. (Ryan, A. Ed.) https://www.britannica.com/topic/bourgeoisie adresinden alındı.
Genç, M. (2007). Osmanlılar: İktisadî ve ticarî yapı. TDV İslâm Ansiklopedisi. (33). 525-532.
Genç, M. (2014). Osmanlı İmparatorluğunda devlet ve ekonomi (11. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Genç, M., & Özvar, E. (2021). Osmanlı ekonomisine dair konuşmalar – I. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Kara, M. (2019). Kalem kitap kütüphane. Bursa: Bursa Akademi.
Kazıcı, Z. (1988). Ahilik. TDV İslâm Ansiklopedisi. (1). 540-542.
Kızılkaya, E. İ. (2017). İktisat ve insan: Homo economicus creatio ex nihilo an ex humana. İstanbul: Der Yayınları.
Küçükkalay, A. M. (2018). Hikmetin peşinde üç portre Mehmet Genç-Hüseyin Küçükkalay-Ahmet Tabakoğlu. Konya: Çizgi Kitabevi.
Mardin, Ş. (2017). Türkiye’de toplum ve siyaset makaleler 1 (23. Baskı). (Türköne, M., & Önder, T. Der.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Marx, K., & Engels, F. (2013). Komünist manifesto (Satlıgan, N. Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
Ocak, A. Y. (1996). Fütüvvet. TDV İslâm Ansiklopedisi. (13). 259-261.
Orman, S. (2010). İktisat, tarih ve toplum (2. Baskı). İstanbul: Küre Yayınları.
Oxford Learner’s Dictionary, (2020a). Bourgeois. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/ english/bourgeois _1?q=bourgeois adresinden alındı.
Oxford Learner’s Dictionary, (2020b). Bourgeoisie. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/ english/thebourgeoisie?q =bourgeoisie adresinden alındı.
Pirenne, H. (2012). Ortaçağ kentleri kökenleri ve ticaretin canlanması (12. Baskı) (Karadeniz, Ş. Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Sayar, A. G. (2006). Ülgener yazıları. İstanbul: Derin Yayınları.
Sayar, A. G. (2008). Osmanlı’dan 21. yüzyıla ekonomik, kültürel ve devlet felsefesine ait değişmeler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Sombart, W. (2011). Burjuva: Modern ekonomi dönemine ait insanın ahlâki ve entelektüel tarihine katkı (2. Baskı) (Adanır, O. Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Şeker, M. (2011). Türk-İslâm medeniyetinde Ahîlik ve Fütüvvet-Nâmelerin yeri: Seyyid Hüseyin el-Gaybî’nin “Muhtasar Fütüvvetnâme”si. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Tabakoğlu, A. (2005a). Toplu makaleler I iktisat tarihi. İstanbul: Kitabevi Yayıncılık.
Tabakoğlu, A. (2005b). Toplu makaleler II islâm iktisadı. İstanbul: Kitabevi Yayıncılık.
Tabakoğlu, A. (2008). İslâm iktisadına giriş (2. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tabakoğlu, A. (2015). Türkiye iktisat tarihi (13. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ülgener, S. F. (2006). Makaleler. (Sayar, A. G. Haz.). İstanbul: Derin Yayınları.
Weber, M. (1997). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu (2. Baskı). (Aruoba, Z. Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.