Zemahşerî'nin Nübüvvet Anlayışı

Öz: Bu çalışmada Kelam ilmi dahil olmak üzere pek çok alanda eser kaleme alan Zemahşerî’nin nübüvvet anlayışı incelenmiştir. Düşünürün İslam’ın rasyonalistleri olarak kabul edilecek Mu’tezile’ye mensup olması nübüvvet, vahiy, mucize gibi kavramları ele almasını önemli kılmaktadır. Zira günümüzde deizm tartışmaları bağlamında aklın tek başına yeterli olduğuna dair iddialarla nübüvvet müessesine itirazlar yapılmaktadır. Bu itirazları göz önünde bulundurduğumuzda peygamberlik kurumunun imkânı, gerekliği ve ispatı gibi konuların tarihi süreç içerisinde nasıl temellendirildiği görmek muasır araştırmacılar açısından yolumuzu aydınlatan birer kandil gibi olacaktır. Buradan hareketle bu araştırmada Zemahşerî’nin tarihi süreç içerisinde nübüvveti nasıl temellendirdiği ve nübüvvet münkirlerini nasıl eleştirdiği ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Zemahşerî, , Peygamberlik, , Mucize,

Prophethood in Zemakshari's Thoughts

In this study, the understanding of the prophethood of Zamakshari, who wrote treatises in numerous fields, including İslamic theology (kalam), has been examined. The connection of the thinker with Mu’tazila whose were accepted rationalists of İslam, makes conceptions like prophethood, revelation, and miracle essential to discuss. Because at present, objections are made to the institution of prophethood with claiming that reason alone is sufficient in the context of deism debates. Considering these objections, to see how the issues such as the possibility, necessity, and proof of the institution of prophethood were grounded in the historical process will be like lamps that enlighten our way for contemporary researchers. From this point of view, it aims to reveal how Zamakshari dropped prophethood in the historical process and criticized whose opposition to the prophethood.

Keywords:

Zamakshari, Prophethood, Miracle,

PDF

___

Abdullah bin Ahmed. Muhtasaru Tefsiri’l-Beğâvi. Riyâd: Daru’s-Selâm, 1416.
Akçay, Mustafa “Bir Kelâm Problemi Olarak Nübüvvetin İmkânı”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3, 2001, 217-246.
Altun, Hilmi Kemal. Zemahşerî’nin Kelâmî Görüşleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
Bağdâdî. Usûlü’d-Dîn. İstanbul: Devlet Matbaası, 1968.
Bahçeci, Muhittin. Ayet ve Hadislerde Peygamberlik ve Peygamberler. İstanbul: Türdav Basım, 1977.
Bulut, Halil İbrahim. “Harikulâde Olması Açısından Kerâmet ve Mucize ile ilişkisi” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3 (2001), 329-350.
Bulut, Halil İbrahim. “Kemal Paşazâde ve fî Hakîkati’l-Mu’cize Adlı Risâlesinin Tahlil ve Değerlendirmesi”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6, 2002, 187-207.
Bulut, Halil İbrahim. Kur’ân Işığında Mucize ve Peygamber. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
Bulut, Mehmet, Ehli Sünnet ve Şia’da İsmet İnancı. İstanbul: Risale Yayınları, 1991.
Cüveynî. Kitâbu’l-İrşâd. ter. Adnan Bülent Baloğlu ve diğerleri, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 3.bs., 2016.
Ebu Yusr el-Pezdevi. Usûlu’d-Dîn. thk. H.P.Linss, Kâhire: Daru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, 1963.
Ebu’l-Berekât en-Nesefî. el-Umde. çev. Temel Yeşilyurt, Malatya: Kubbealtı Yayıncılık, 2000.
Ebu’l-Mu’în en-Nesefî. Tebsiratu’l-Edille. thk. Hüseyin Atay, Şaban Ali Düzgün, Ankara: DİB Yayınları, 1.bs., 2003.
Ehatlı, Erdinç. Hz. Muhammed’in Peygamberliği. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
Fahrettin er-Râzî. Tefsîru’l-Kebîr. trc. Suat Yıldırım, vd., Ankara: Akçağ Yayınları, 1993.
Gölcük, Şerafettin. Süleyman Toprak, Kelâm. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi, 1988.
Halil b. Ahmed. Kitabu’l-Ayn. 8 Cilt, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemi, trs.
İbn-i Fûrek. Mücerredü Makâlati’l-Eş‘arî. nşr. Daniel Gımaret, Beyrut: 1987.
İbni Manzûr. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt, Beyrut: Dar-u Sadır, 1991.
Kâdı Abdulcebbâr. el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl. thk. Mahmut Muhammed Kâsım, Kâhire: Daru’l-Mısriyye, 1965, Cilt:15, ss. 218-219.
Kâdî Abdulcebbâr. Şerhu’l-Usûli’l-Hamse. çev. İlyas Çelebi, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
Kâdî Abdulcebbâr. Tenzihu’l-Kur’ân ani’l-Metâ‘in. Beyrut: Daru’n-Nehdati’l-Hadîse, Beyrut, trs.
Karadeniz, Osman. İlim ve Din Açısından Mu’cize. İstanbul: Marifet Yayınları, 1999.
Koloğlu, Orhan Şener. Cübbâîlerin Kelâm Sistemi. İstanbul: İSAM Yayınları, İstanbul, 1.bs., 2011.
Nureddîn es-Sâbûnî. el-Bidâye fi Usûlu’d-Dîn. trc. Bekir Topaloğlu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8.bs., 2005.
Rağıb el-İsfehanî. el-Müfredât fi Ğarîbi’l-Kur’ân. trc. Abdulbaki Güneş, Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
Seyyid Şerîf Cürcâni. Kitâbu’t-Ta’rifât. trc. Arif Erkan, İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.
Seyyid Şerîf Cürcâni. Şerhu’l-Mevâkıf. trc. Ömer Türker, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Başkanlığı Yayınları, 2015.
Türcan, Talip. “Şeriat”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 38/571-574, İstanbul: TDV Yayınları, 2009
Uludağ, Süleyman. “Keramet”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 25/265-268, İstanbul: TDV Yayınları 2002.
Yavuz, Salih Sabri. İslam Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: İnsan Yayınevi, trs.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Nübüvvet”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 33/279-285, İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Zemahşerî, el-Keşşâf an Hakâik Gavâmizi't-Tenzîl ve ’Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi't-Te’vîl. trc. Murat Sülün ve diğerleri, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
Zemahşerî. el-Minhâc fî Usûli’d-Dîn. tah. Sabine Schmidtke, Beyrut: Daru’l-Arabiyyetu’l-‘Ulum, 2007.
Zemahşerî. Esâsü’l-Beleğâ. thk. Muhammed Bâsil, 2 Cilt, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.